Əhli-beyt (ə) və Qədir-Xum

  Şiə məzhəbinin təməli iki hədis üzərində qurulmuşdur. Birincisi, “Səqələyn” hədisidir (1) və Peyğəmbər (s) 90 gündən az olmayaraq həmin hədisi dörd məkanda camaata bəyan etmişdir. İkincisi, Qədir-Xum hədisidir. İkinci hədisin birinci hədisin təkmilləşdiricisi olduğunu söyləmək olar. Allah Rəsulunun (s) Quran və itrət, həmçinin, Əmirəl-möminin Əlinin (ə) imamlıq və canişinlik məsələsinə təkidi Peyğəmbərin (s) özündən sonra İslam ümmətinin onunla qarşılaşacağı bir çaxnaşmadan narahat olduğunu nişan verir. Qədir-Xum hədisinə əhəmiyyət vermək həqiqətdə İslam Peyğəmbərinin (s) risalətinə əhəmiyyət vermək deməkdir. Biz əlinizdəki yazıda Qədir-Xum hadisəsini, onun həqiqətlərindən həqiqətən də xəbərdar olan kəslərin, yəni Allahın Rəsulu (s) və məsum imamların (ə) dilindən araşdıracağıq.

Allahın Rəsulu (s) və Qədir-Xum

Şeyx Səduq “Əmali” kitabında İmam Baqirdən (ə) və o da Allahın Rəsulundan (s) belə nəql edir: “Günlərin birində Allahın Rəsulu (s) Əmirəl-möminin Əliyə (ə) buyurdu:

یَا أَیُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ مَا أُنزِلَ إِلَیْکَ مِن رَّبِّکَ

“Ey Əli! Allah-taala “Ey Peyğəmbər! Rəbbin tərəfindən sənə nazil ediləni (insanlara) çatdır!” (“Maidə” surəsi, ayə 67) ayəsi sənin vilayətin haqqında mənə nazil etmişdir. Əgər mənə nazil ediləni çatdırmasam, əməlim batil olar. Kim sənin vilayətində olmadan Allaha qovuşsa, əməlləri batildir. Ey Əli! Mən Allahın sözlərindən başqa, digər bir şeyi demirəm.” (2)

İmam Əli (ə) və Qədir-Xum

Suləym ibn Qeys Hilali Əmirəl-möminin Əlinin (ə) Əbu Bəkrlə beyətinə işarə edərək belə deyir:
“Həzrət Əli (ə) camaata buyurdu: “Ey müsəlmanlar” Ənsar və mühacirlər! Allah Rəsulunun (s) Qədir-Xumda filan-filan dediyini eşitməmisinizmi?” Sonra həmin gündə Allah Rəsulunun (s) buyurduğu bütün şeyləri onların yadına saldı. Hamı onun sözlərini təsdiqlədi. Bu haqda Əmirəl-mömininin (ə) dəlillərinə işarə etmək olar. O cümlədən, həzrət Əli (ə) Əbu Bəkrə buyurdu: “Peyğəmbərin (s) Qədir-Xumda söylədiyi hədisinə əsasən, mən sənin və bütün müsəlmanların mövlasıyam (rəhbəriyəm), yoxsa sən?” Əbu Bəkr dedi: “Siz.”” (3)
Əbu Tufeyl də belə yazır: “Şura günündə evdə idim və həzrət Əlinin (ə) belə dediyini eşitdim: “Sizin aranızda məndən başqa elə bir kəs varmı ki, Qədir-Xum günündə Allahın Rəsulu (s) onun barəsində belə buyurmuş olsun:
 مَنْ کُنْتُ مَوْلاهُ فَهذا عَلِیٌّ مَوْلاهُ اَللَّهُمَّ وَالِ مَنْ والاهُ وَ عادِ مَنْ عاداهُ  
“Mən kimin mövlasıyamsa, bu Əli də onun mövlasıdır. İlahi, onun sevəni sev və ona düşmən olanla düşmən ol!”
Hamısı dedi ki, xeyr!” (4)
Xanım Zəhra (s) və Qədir-Xum
İbn Uqdə “əl-Vilayət” adlı məşhur kitabında Məhəmməd ibn Useyddən belə rəvayət etmişdir: “Xanım Fatimeyi-Zəhradan (ə) soruşdular: “Peyğəmbər (s) vəfatından qabaq Əmirəl-möminin Əlinin (ə) imaməti haqda bir şey söyləmişdirmi?” Xanım Zəhra (ə) cavab verdi:

 واعجبا انسیتم یوم غدیر خم؟

“Təəccüblüdür! Qədir-Xum hadisəsini unutmusunuzmu?”” (5)
Fatimə bint Rza (ə) Fatimə bint Kazimdən (ə) və o da Fatimə bint Sadiqdən (ə) belə nəql etmişdir: “Fatimeyi-Zəhranın (s) qızı Ümmü Gülsüm Peyğəmbərin (s) Qədir-Xum günü belə buyurduğunu nəql etmişdir:

مَنْ کُنْتُ مَوْلاهُ فَعَلِیٌّ مَوْلاهُ

“Mən kimim mövlasıyamsa, bu Əli də onun mövlasıdır.”” (6)

İmam Həsən (ə) və Qədir-Xum

İmam Cəfər Sadiqdən (ə) belə rəvayət olunmuşdur: “İmam Həsən (ə) Müaviyə ilə sülh bağlamaq istədikdə, ona buyurdu: “Müsəlman ümməti Peyğəmbərin (s) atama belə buyurduğunu eşitmişdir:

 اِنَّهُ مِنّیِ بِمَنْزَلَةِ هاروُنِ مِنْ مُوسى

“Həqiqətən, onun mənə nisbəti Harunun (ə) Musaya (ə) nisbəti kimidir!” Həmçinin, Peyğəmbərin (s) Qədir-Xumda onu imam kimi tanıtdırdığını görmüşlər.”” (7)

İmam Hüseyn (ə) və Qədir-Xum

Suləym ibn Qeys yazır: “İmam Hüseyn (ə) Müaviyənin ölümündən qabaq Allahın evini ziyarət etdi. Sonra Bəni-Haşimi bir yerə toplayaraq buyurdu: “Peyğəmbərin (s) Qədir-Xumda Əlini (ə) imam təyin etdiyini bilirsinizmi?”
Hamı dedi: “Bəli! ””

İmam Zeynəl-abidin (ə) və Qədir-Xum

Məşhur tarixçi İbn İshaq yazır: “Əli ibn Hüseynə (ə) dedim:

مَنْ کُنْتُ مَوْلاهُ فَهذا عَلِیٌّ مَوْلاهُ nə deməkdir?
Həzrət buyurdu:

 اخبرهم انه الامام بعده

“Onlara xəbər verdi ki, özündən sonra imam odur (həzrət Əlidir (ə)).”” (8)

İmam Məhəmməd Baqir və Qədir-Xum

Əban ibn Təğləb deyir: “İmam Baqirdən (ə) Peyğəmbərin (s)
 مَنْ کُنْتُ مَوْلاهُ فَهذا عَلِیٌّ مَوْلاهُ deyə buyurması haqda soruşdum.
Həzrət buyurdu: “Ey Əba Səid! Peyğəmbər (s) buyurdu ki, Əmirəl-möminin (ə) camaat arasında mənim canişinim olacaq.”” (9)

İmam Cəfər Sadiq (ə) və Qədir-Xum

Zeyd Şəhham deyir: “İmam Sadiqin (ə) yanında idim. Mötəzili olan bir şəxs həzrətdən sünnə barəsində soruşdu. İmam cavabında buyurdu: “Adəm övladının ehtiyaclı olduğu hər bir şey (onun hökmü) Allah və Peyğəmbərin (s) sünnəsində vardır və sünnə olmasaydı, Allah-taala əsla bəndələrinə onunla dəlil gətirməzdi.”” (10) Həmin şəxs soruşdu: “Allah-taala hansı şeylərlə bizə dəlil gətirir (höccəti tamamlayır)?”
İmam Sadiq (ə) buyurdu:

اَلْیَوْمَ اکْمَلُتَ لَکُمْ دِینَکُمْ وَ اَتْمَمْتُ عَلَیْکُمَ نِعْمَتیِ وَ رَضِیتُ لَکُمُ الْاِسْلامَ دِیناً

  “Bu gün dininizi sizin üçün kamil etdim, sizə olan nemətimi tamamladım və sizin üçün (əbədi) din olaraq İslamı qəbul etdim.” ayəsi vasitəsi ilə vilayəti tamamladı. Əgər sünnə və vacibatlar kamil olmasaydı, Allah onunla höccəti tamamlamazdı.” (11)

İmam Museyi-Kazim (ə) və Qədir-Xum

Əbdürrəhman ibn Həccac İmam Musa ibn Cəfərdən (ə) Qədir-Xum məscidində (12) namaz qılmaq barədə soruşdu. Həzrət cavabında buyurdu:

 صل فیه فان فیه فضلا و قد کان ابی یامر بذلک

“Orada namaz qıl. Həqiqətən, orada namaz qılmağın həddən artıq fəziləti var və atam ona əmr edərdi.”

İmam Rza (ə) və Qədir-Xum

Məhəmməd ibn Əbi Nəsr Bəzənti yazır: “İmam Rzanın (ə) hüzurunda idim. Məclis camaatla dolu idi və bir-birləri ilə Qədir-Xum haqqında danışırdı. Camaatın bəzisi həmin hadisəni inkar etdi. İmam buyurdu: “Atam öz atasından nəql etmişdir ki, Qədir-Xum hadisəsi yer əhlindən daha çox səma əhli arasında məşhurdur.” Sonra buyurdu: “Ey Əbu Nəsr! Harada olursan ol, həmin gün Əmirəl-mömininin (ə) yanında ol! Həqiqətən, Allah-taala həmin gündə mömin kişi və qadınların altmış illik günahlarını bağışlayar və Ramazan ayında cəhənnəm odundan azad etdiyi kəslərin iki bərabəri qədərini oddan azad edər.” Sonra Həzrət (ə) buyurdu:

 وَاللهِ لَوُعَرَفَ النّاسْ فَضْلَ هذَا الْیَوْمِ بِحَقِیقَةٍ لِصافَحَتْهُمُ الْمَلائِکَةُ کُلَّ یَوْمَ عَشْرَ مراتٍ

“Şübhəsiz, camaat bu günün dəyərini bilsəydi, mələklər hər gün on dəfə onlarla həmsöhbət olardı.”” (13)

İmam Cavad (ə) və Qədir-Xum

İbn Əbi Umeyr Əbu Cəfəris-Sanidən (İmam Cavad) (ə) یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُواْ أَوْفُواْ بِالْعُقُود (“Maidə” surəsi, ayə 10) ayəsi barədə belə nəql edir: “Allahın Rəsulu (s) on məkanda xilafət məsələsinə işarə etmişdir. Sonra یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُواْ أوْفوُاْ بِالْعُقُودِayəsi nazil oldu.” (14)
Bu rəvayətin izahında deməliyik ki, sözügedən ayə “Maidə” surəsinin əvvəlindədir. Bu surə Allah Rəsuluna (s) nazil edilən sonuncu surədir. Bu surədə Qədir-Xum hadisəsinə işarə edən “təbliğ” və “ikmal” ayələri yerləşir.

İmam Hadi (ə) ) və Qədir-Xum

Şeyx Müfid “İrşad” kitabında Əmirəl-mömininin (ə) ziyarətini İmam Həsən Əskəridən (ə) və o da atasından nəql edərək belə buyurduğunu yazır: “İmam Cavad (ə) Qədir-Xum bayramında həzrət Əlini (ə) (qəbrini) ziyarət etdi və belə buyurdu:

اَشْهَدُ اَنَّکَ الْمَخْصُوصُ بِمَدْحَةِ اللهِ الْمُخْلِصِ لِطاعَةِ اللهِ...؛

“Şəhadət verirəm ki, Allahın mədhi sənə məxsusdur və sən ona xaliscəsinə itaət etmisən!”
Sonra buyurdu: Hikmətli Allah belə buyurmuşdur:

«...یَا أَیُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ مَا أُنزِلَ إِلَیْکَ مِن رَّبِّکَ وَإِن لَّمْ تَفْعَلْ فَمَا بَلَّغْتَ رِسَالَتَهُ وَاللّهُ یَعْصِمُکَ مِنَ النَّاسِ.»

“Ey Peyğəmbər! Rəbbin tərəfindən sənə nazil ediləni (insanlara) tam çatdır. Əgər (bunu) etməsən, Onun (Allahın) risalətini (sənə həvalə etdiyi elçilik, peyğəmbərlik vəzifəsini) yerinə yetirməmiş sayılarsan. Allah səni insanların şərindən qoruyacaq.”
Sonra sözlərinə davam etdi: “Allahın Rəsulu (s) üzünü camaata tutub onlardan soruşdu: “Mənim öhdəmdə olanları sizə təbliğ etdimmi?”
Hamısı dedi: “Bəli!”
Sonra buyurdu: “İlahi! Şahid ol!” Sonra buyurdu: “Mən möminlərə nisbətdə onların özlərindən daha üstün deyiləmmi?”
Dedilər: “Bəli!”
Sonra həzrət Əlinin (ə) əlindən tutub buyurdu: “Mən kimin mövlasıyamsa, Əli də onun mövlasıdır.”” (15)

İmam Həsən Əskəri (ə) ) və Qədir-Xum

Həsən ibn Zərif İmam Həsən Əskəriyə (ə) məktub yazdı və ondan soruşdu:
«مَنْ کُنْتُ مَوْلاهُ فَهذا عَلِیٌّ مَوْلاهُ» nə deməkdir?
Həzrət cavabında yazdı:

اراد بذلک ان جعله علما یعرف به حزب الله عند الفرقة

“Allah-taala ixtilaflar zamanı Allah qoşununun tanınması üçün bu cümlənin bir nişanə və bayraq olmasını iradə etmişdir.”
İshaq ibn İsmail Neyşaburi də belə yazır: “Həzrət Həsən ibn Əli (ə) İbrahimə belə bir məktub yazmışdı: “Allah-taala öz minnət və rəhməti ilə vacib əməlləri sizə təyin etmişdir. Bu işi ehtiyaclı olması səbəbi ilə yerinə yetirməmişdir, əksinə onun rəhməti sizə şamil olmuşdur. Ondan başqa, heç bir (həqiqi) məbud yoxdur! O, pakları pak olmayanlardan ayırd etmək və sizi sınamaq üçün belə etmişdir ki, onun rəhmətinə doğru irəliləyəsiniz və sizin cənnətdəki evləriniz müəyyənləşsin.””
  Həmin səbbədən, həcc, ümrə, namaz qılmaq, zəkat ödəmək, oruc və vilayəti sizin öhdənizə qoymuş və yolunun üstündə bir qapı yerləşdirmişdir ki, onun sayəsində digər vacib qapıları açasınız. Nəticədə, öz yolunu tapmaq üçün bir açar müəyyənləşdirmişdir. Əgər Məhəmməd (s) və onun övladlarından olan canişinlər olmasaydı, siz heyvanlar kimi çaşbaş qalar və vacib əməllərdən heç birini öyrənməzdiniz. Məgər qapıdan başqa bir yolla hansısa bir məkana daxil olmaq olarmı? Beləliklə, Allah-taala Peyğəmbər (s) vasitəsi ilə öz övliyasını təyin etməklə sizə olan nemətini tamamladı və buyurdu:

«اَلْیَوْمَ اَکْمَلْتُ لَکُمْ دِینَکُمْ وَ اَتْمَمْتُ عَلَیْکُمْ نِعْمَتِی وَ رَضِیتُ لَکُمُ الْاِسْلَامَ دِینا؛

“Bu gün dininizi sizin üçün kamil etdim, sizə olan nemətimi tamamladım və sizin üçün (əbədi) din olaraq İslamı seçdim.” (16)
Sonra öz vəlisi (rəhbəri) ilə bağlı sizin boynunuza haqq qoymuş və sizə onun haqqını ödəməyi əmr etmişdir ki, qadınlarınız, övlad və yeyib-içməli şeyləriniz onun sayəsində sizə halal olsun. Onun vasitəsi ilə sizə mal-dövlət və bərəkəti tanıtdırsın və sizlərdən itaət edənləri qeyb sayəsində tanıtdırsın. (17)

İmam Zaman (əc.f) və Qədir-Xum

“Nüdbə” duasında İmam Sadiqdən belə nəql edilmişdir:
«فَلَمَّا انْقَضْتْ اَیَّامُهُ اَقامَ وَلِیَّهُ عَلِیِّ بْنِ اَبی طَالِبَ صَلَواتُکَ عَلَیْهِمَا وَ آلِهِمَا هادِیاً اِذْ کَانَ هُوَ الْمُنْذِرُ وَ لِکُلِّ قَوْمٍ هادٍ فَقالَ وَ الْمَلَاءُ أَمَامَهْ مَنْ کُنْتُ مَوْلَاهُ فَعَلِیٌّ مَوْلاهُ...».

İstifadə edilən ədəbiyyat: 
1. “Səqələyn” hədisi əhli-sünnənin əksər mənbələrində qeyd edilmişdir. Biz onların bir qisminə işarə edirik: Şeybani, “əs-Sunən”, səh. 337, 629, hədis 1551; Tirmizi, “Səhih”, c. 5, səh. 663; Beyhəqi, “əs-Sunənul-kubra”, c. 10, səh. 114; Hakim Neyşaburi, “əl-Mustədrək”, c. 3, səh. 110; Əhməd ibn Hənbəl, “Fəzailus-səhabə”, c. 1, səh. 171 və c. 2, səh. 588; Əbi Davud, “Sünən”, c. 2, səh. 185; İbn Səd, “ət-Təbəqatul-kubra”, c. 2, səh. 194; Müslim, “Səhih”, c. 4, səh. 1873.
2. Şeyx Səduq, “Əmali”, səh. 400, məclis 74.
3. “Xisal”, c. 30, səh. 505, “Ərbəin” bölməsi.
4. “Əmali”, c. 1, səh. 342.
5. Hürr Amili, “İsbatul-hudat”, c. 2, səh. 112, hədis 473; İbn Şəhr Aşub, “Mənaqib”, c. 3, səh. 25-26.
6. Hürr Amili, “İsbatul-hudat”, c. 2, səh. 112; “İhqaul-həqq”, c. 16, səh. 282.
7. “Əmali”, c. 1, səh. 171.
8. “Məanil-əxbar”, səh. 65; “Biharul-ənvar”, c. 37, səh. 223.
9. “Məanil-əxbar”, səh. 66.
10. “Burhan” təfsiri, c. 1, səh. 446.
11. Bu məscidin əhəmiyyəti barədə məlumat üçün müraciət edin: “Miqatul-həcc” jurnalı, №12.
12. “Usuli-Kafi”, c. 4, səh. 566.
13. Şeyx Tusi, “Təhzibul-əhkam”, c. 6, səh. 24, hədis 52; İbn Şəhr Aşub, “Mənaqib”, c. 3, səh. 41.
14. “Qumi” təfsiri, c. 1, səh. 160.
15. “Biharul-ənvar”, c. 100, səh. 363.
16. “Biharul-ənvar”, c. 37, səh. 223.
17. “İləluş-şəraye”, c. 1, səh. 249, bölmə 182, hədis 66.

http://www.sibtayn.com/az

İmam Əli (ə)-ın fəzilətləri

1-Həzrət Peyğəmbəri-Əkrəm (s) buyurmuşdur: "Allah-taala buyurur: "Əlinin vilayəti Mənim möhkəm (və alınmaz) qalamdır; hər kəs Mənim qalama daxil olsa, cəhənnəm odundan amanda qalar.”
2-Həzrət Peyğəmbəri-Əkrəm (s) buyurmuşdur: "Əlinin vilayəti Allahın vilayətidir; ona məhəbbət bəsləmək Allaha ibadət etmək və ona tabe olmaq isə vacib əməlləri yerinə yetirməkdir.”
3-Həzrət Peyğəmbəri-Əkrəm (s) buyurmuşdur: "Hər kəsdə Əlinin vilayətinin bəratı olmasa, Siratdan keçə bilməz.”
4-Həzrət Peyğəmbəri-Əkrəm (s) buyurmuşdur: "Əlinin vilayəti mənim vilayətim, mənim vilayətim isə Rəbbimin vilayətidir.”
5-Həzrət Peyğəmbəri-Əkrəm (s) buyurmuşdur: "Əlinin vilayəti Allahın vilayətidir, onu sevmək ibadətdir.”
6-Həzrət Peyğəmbəri-Əkrəm (s) buyurmuşdur: "Mən hər kəsin mövlası və rəhbəriyəmsə, Əli də onun mövlası və rəhbəridir.”
7-Həzrət Peyğəmbəri-Əkrəm (s) buyurmuşdur: "Övladlarınıza Əli ibn Əbi Talib (ə)-a məhəbbət bəsləməyi əmr edin.”
8-Həzrət Peyğəmbəri-Əkrəm (s) buyurmuşdur: "Səni (Əlini) sevən şəxs mömin, səninlə düşmən olan şəxs isə münafiqdir.”
9-Həzrət Peyğəmbəri-Əkrəm (s) buyurmuşdur: "Əli mənim kimidir; hər kəs ona tabe olsa, mənə tabe olmuşdur və hər kəs ondan üz çevirsə, məndən üz çevirmişdir. Mən və Əli Allahın bəndələrinə olan höccətiyik.”
10-Həzrət Peyğəmbəri-Əkrəm (s) buyurmuşdur: "Ya Əli! Səninlə mənim münasibətim Harunla Musanın münasibəti kimidir; bu fərqlə ki, məndən sonra heç bir peyğəmbər gəlməyəcəkdir.”
11-Həzrət Peyğəmbəri-Əkrəm (s) buyurmuşdur: "Əli (ə) behiştə gedən ilk şəxsdir.”
12-Həzrət Peyğəmbəri-Əkrəm (s) buyurmuşdur: "Əgər bütün insanlar Əli (ə)-a məhəbbət bəsləsəydilər, Allah-taala cəhənnəm odunu yaratmazdı.”
13-Həzrət Peyğəmbəri-Əkrəm (s) buyurmuşdur: "Öz məclislərinizi Əlini yad etməklə zinətləndirin; çünki onda peyğəmbərlərin yetmiş xisləti vardır.”
14-İmam Sadiq (ə) buyurmuşdur: "Peyğəmbər (s)-in Əli (ə)-ı vilayət məqamına seçdiyi gün müsəlmanların (Qədir) bayramıdır.”
15-Həzrət Peyğəmbəri-Əkrəm (s) buyurmuşdur: "Mənim ümmətimin ən üstün bayramı Qədir bayramıdır. Həmin gündə Allah-taala mənə əmr etdi ki, qardaşım Əlini ümmətimin bayraqdarı (rəhbəri) seçim.”
16-İmam Kazim (ə) buyurmuşdur: "Əli (ə)-ın vilayəti bütün peyğəmbərlərin kitablarında qeyd olunmuşdur. Hər bir peyğəmbər yalnız Mühəmməd (s)-in nübüvvətinə və Əli (ə)-ın imamətinə dair əhd-peyman aldıqdan sonra peyğəmbərliyə seçilmişdir.”
17-İmam Baqir (ə) buyurmuşdur: "Şeytan dörd dəfə nalə etmişdir: 1-Allahın lənətinə səbəb olduğu gün. 2-Yer üzünə gəldiyi gün. 3-Peyğəmbəri-Əkrəm (s)-in peyğəmbərliyə seçildiyi gün. 4-Qədir bayramı günü.”
18-Həzrət Peyğəmbəri-Əkrəm (s) buyurmuşdur: "Ya Əli! Sən mənim canişinim və ümmətimin rəhbərisən. Sənə tabe olan şəxs xoşbəxtdir.”
19-Həzrət Peyğəmbəri-Əkrəm (s) buyurmuşdur: "Əli Allahın kitabının təfsirçisi və (insanları) Allaha doğru dəvət edəndir.”
20-Həzrət Peyğəmbəri-Əkrəm (s) buyurmuşdur: "Mən və Əli bu ümmətin atasıyıq. Bizim bu ümmət üzərində olan haqqımız onların həqiqi atalarına qarşı olan hüquqlarından artıqdır. Çünki onlar bizə itaət etsələr, biz onları cəhənnəm odundan (xilas edib) behiştə və səadətə doğru hidayət edərik.”
21-Həzrət Peyğəmbəri-Əkrəm (s) buyurmuşdur: "Mən elmin şəhəri, Əli isə onun qapısıdır. Hər kəs elm öyrənmək istəyirsə, mütləq o qapıdan daxil olmalıdır.”
22-İmam Əli (ə) buyurmuşdur: "Peyğəmbər (s) mənə min elm babını öyrətdi ki, hər babdan min qapı açılırdı.”
23-Həzrət Peyğəmbər (s) bütün elmləri imam Əli (ə)-a təlim verdi.
24-Həzrət Peyğəmbəri-Əkrəm (s) buyurmuşdur: "Məndən sonra ümmətimin ən elmli şəxsi Əlidir.”
25-Həzrət Peyğəmbəri-Əkrəm (s) buyurmuşdur: "Ya Əli! Qiyamətdə mənə əta olunacaq nemətləri sənin üçün də istəyirəm.”
26-Həzrət Peyğəmbəri-Əkrəm (s) buyurmuşdur: "Əlinin məsəli Nuhun məsəli kimidir; hər kəs onun gəmisinə minsə, nicat tapar və hər kəs ondan uzaq düşsə, qərq olar.”
27-İmam Əli (ə) Kəbənin damında azan deyən birinci şəxsdir.
28-Allah evində (Kəbədə) dünyaya gələn və Allah evində (Kufə məscidində) şəhid olan şəxs yalnız imam Əli (ə)-dır.
29-İmam Əli (ə) Xeybər müharibəsində Mərhəbə dedi: "Mən anamın Heydər (həmlənin son məqamında olan şir) adlandırdığı şəxsəm ki, ovu ovlamaq üçün pusquda oturmuşam.”
30-İmam Əli (ə)-ın adı Allah-taalanın "Əliyyun Əla” adından götürülmüşdür.
31-İmam Əli (ə) dünyaya gələndə, həzrət Peyğəmbər (s) öz dilini (təbərrük olaraq) imam Əli (ə)-ın ağzına qoydu və o həzrət Peyğəmbər (s)-in dilini sormağa başladı.
32-İmam Əli (ə) Peyğəmbər (s)-ə iman gətirən birinci şəxsdir. Şeyx Salman Bəlxi deyir: "Peyğəmbər (s)-in peyğəmbərliyə seçildiyi günün sabahı Əli (ə) İslamı qəbul etdi.”
33-İmam Əli (ə) həzrət Peyğəmbər (s)-lə namaz qılan birinci şəxsdir.
34-İmam Əli (ə) Allahın əmri və Peyğəmbərin vasitəsilə evlənən yeganə şəxsdir.
35-Həzrət Peyğəmbəri-Əkrəm (s) buyurmuşdur: "Əli qiyamətdə "Həmd” bayrağını götürən şəxsdir və onun məqamı mənə hamıdan yaxındır.”
36-Həzrət Peyğəmbəri-Əkrəm (s) buyurmuşdur: "Əli "Kövsər” hovuzunun sahibidir.”
37-Həzrət Peyğəmbəri-Əkrəm (s) buyurmuşdur: "Məni sevdiyini deyib, Əlini düşmən tutan şəxs yalan deyir!”
38-Həzrət Peyğəmbəri-Əkrəm (s) buyurmuşdur: "Ya Əli! Bir gün Cəbrail mənim yanıma gəlib dedi: "Ey Mühəmməd! Allah sənin səhabələrinə nəzər saldı, Əli (ə)-ın sənin ən yaxşı dostun olduğunu görüb, onu sənin canişinin və sənin tərəfindən xəbərləri çatdıran bir şəxs qərar verdi.”
39-Həzrət Peyğəmbəri-Əkrəm (s) buyurmuşdur: "Əli haqq ilə, haqq da Əli ilədir.”
40-Allah-taala günəşi Əli (ə) üçün geri qaytardı və bu iş, həzrət Peyğəmbər (s)-in ümmətindən heç bir şəxs üçün baş verməmişdir.

Həzrət Əlinin (ə) Kəbədə dünyaya gəlməsinin sirri

Fil ilinin Rəcəb ayının 30-da bəşəriyyət tarixində analoqu olmayan və ondan sonra da təkrarlanmayan qeyri-adi bir hadisə baş verdi ki, o da Kəbənin daxilində bir körpənin dünyaya gəlməsi idi və ona Əli adını qoymuşdular.
Onun Peyğəmbərə (s) ilk iman gətirən qadınlardan hesab edilən və Peyğəmbərin besətindən öncə həzrət İbrahimin (ə) dinində olan anası Haşimin oğlu Əsədin qızı Fatimədir. Həmin Fatimə Allah Rəsulunun (s) hədsiz dərəcədə ehtiram etdiyi qadınlardan biridir. O həzrətin atası Peyğəmbərin (s) himayəçisi olan və “Əbu Talib” kimi tanınan İmran idi.
Hadisənin sənədi
Əmirəl-möminin Əlinin (ə) Allah evinin daxilində dünyaya gəlməsi elə bir fəzilətdir ki, şiə mühəddisləri və əsil-nəsəb elmi alimləri onu öz kitablarında nəql etmiş və əhli-sünnə alimləri arasında da çoxlu sayda kəslər bu həqiqəti təsdiqləmiş və onu bənzərsiz bir fəzilət hesab etmişlər. Həmin nümunələrin bəzilərinə işarə edirik:
1. Məhəmməd Maliki yazır:
 وُلِدَ بِمکَّةَ الْمُشَرّفَةَ داخِلَ بَیْتِ الْحَرامِ فی یَوْمِ الْجُمعَةِ الثَّالِثَ عَشَرَ مِنْ شَهْرِاللّهِ رَجَبِ سَنَةِ ثَلاثینَ مِنْ عامِ الْفیلِ... وَلَمْ یُولَدْ فِی الْبَیْتِ الْحَرامِ قَبْلَهُ اَحَدٌ سِواهُ، وَهِیَ فَضیلَةٌ خَصَّهُ اللّه‏ تَعالی بِها اِجْلالاً لَهُ وَاِعْلاءً لَمَرْتَبَتِهِ وَاِظْهارا لِکَرامَتِهِ؛
“Əli Allah evinin daxilində Fil ilindən 30 il keçmiş, Rəcəb ayının on üçüncü günü, cümə günündə dünyaya gəlmişdir. Ondan öncə kimsə Allah evinin daxilində dünyaya gəlməmişdir və bu cür dünyaya gəlmə uca Allahın həzrət Əliyə (ə) məxsus etdiyi, onu əzəmətli saydığı, onun məqamını ucaltdlğı, həmçinin, kəramət və şəxsiyyətini aşkar etdiyi bir fəzilətdir.” (1)
2. Hakim Nişaburi yazır: “Həzrət Əlinin (ə) Kəbədə dünyaya gəlməsi bizə təvatür həddində gəlib yetişmişdir.” (2)
“İndiyə qədər kimsə belə bir fəzilətə malik olmamışdır.” (3) (4)
Müəyyən zəmin və dəlillər vardır ki, onlardan yalnız birinə işarə edirik:
Səid ibn Cubeyr Yezid ibn Qənəbdən belə nəql edir: “Mən Abbas ibn Əbdülmüttəlib və Əbdüluzzanın bir neçə övladları ilə Allah evinin müqabilində oturmuşduq ki, gözlənilmədən Əmirəl-mömininin (ə) doqquz aylıq hamilə olan anası Fatimə binti Əsədin doğuş sancısı tutduğu halda ora gəldi.

فَقالَتْ رَبِّ اِنّی مُؤمِنَةٌ بِکَ وَبِما جاءَ مِنْ عِنْدِکَ مِنْ رُسُلٍ وَکُتُبٍ، وَاِنّی مُصَدّقَةٌ بِکَلامِ جَدّی اِبْراهِیْمَ الخَلیلِ، وَاِنّهُ بَنی الْبَیْتَ العَتیقَ فَبِحَقِّ الّذی بَنی هذَا الْبَیْتَ وَبِحَقِّ الْمَوْلُودِ الَّذی فِی بَطْنی لمّا یَسَّرْتَ عَلَیَّ وِلادَتی

Sonra Fatimə dedi: “İlahi! Sənə və sənin tərəfindən göndərilən peyğəmbər və nazil olan kitablara imanım var və bu qədim evi tikən cəddim İbrahimin (ə) sözlərini təsdiqləyirəm. Belə isə bu evi tikən kəsin və bətnimdəki körpənin haqqına xatir uşağın dünyaya gəlməsini mənim üçün asanlaşdır!” (5)
Yezid ibn Qunəb deyir: Biz gördük ki, Allahın evi arxadan (“mustəcar”  tərəfdən) yarıldı, Fatimə evin içinə daxil oldu və sonra biz onu görmədik. Sonra divar yenidən öz əvvəlki halına qayıtdı. Bizim ağlımıza gəldi ki, Allah evinin qapısının qıfılını açaq, lakin qıfıl açılmadı.

فَعَلِمْنا اَنَّ ذلِکَ اَمْرٌ مِنَ اَمْرِ اللّه‏ عَزّوجَلّ؛

Bu işin Allah tərəfindən olan bir məsələ olduğunu başa düşdük.” (6)
Ana ilə uşaq bir neçə gün Allah evinin daxilində qaldılar. Görəsən, ana nə yeyib-içir və digər ehtiyaclarını necə aradan qaldırırdı? Əgər bu məsələ barəsində azacıq düşünülsə, şübhəsiz, bu körpənin və anasının uca fəzilətini və onların ehtiramına xatir çoxlu sayda möcüzənin necə baş verdiyini anlamaq olar; Allah evinin yarılması və sonra birləşməsi, evin daxilində dörd gün qalmaq, doğulan körpənin doğumun çirkinliklərindən pak olması, əks təqdirdə Allahın evinə daxil ola bilməzdi. Cənnət yeməklərindən istifadə etmək və sair. Daha yaxşı olar ki, məsələnin ardını Fatimə binti Əsədin öz dilindən eşidək:
Kəbədən çölə çıxdıqdan sonra dedi:

«اِنّی فُضِّلْتُ عَلی مَنْ تَقَدَّمَنی مِنَ النِّساءِ لاَِنَّ آسِیَةَ بِنْتَ مُزاحِمٍ عَبَدَتِ اللّه‏َ عَزَّوَجَلَّ سِرّا فِی مَوْضِعٍ لایُحِبُّ اَنْ یَعْبُدَاللّه‏َ فِیهِ اِلاّ اضْطِرارا، وَاِنَّ مَرْیَمَ بِنْتَ عِمْران هَزَّتِ النَّخْلَةَ الْیابِسَةَ بِیَدِها حَتّی اَکَلَتْ مِنْها رُطَبا جَنیّا، وَاِنّی دَخَلْتُ بَیْتَ اللّه‏ِ الْحَرامَ فَاَکَلْتُ مِنْ ثِمارِ اَلجَنَّةِ وَاَوْراقِها[ارزاقها]؛

 “Həqiqətən, mən özümdən öncəki qadınlardan üstün oldum. Ona görə ki, Müzahimin qızı Asiya (Fironun arvadı) elə bir məkanda Allaha ibadət edirdi ki, istəməzdi həmin yerdə (Fironun sarayında) Allaha ibadət eləsin, amma çarəsiz idi. Şübhəsiz, İmranın qızı Məryəm (ə) quru xurma ağacını əli ilə silkələdi ki, ondan tökülən təzə xurmalardan yesin. Amma mən Allah evinin içinə daxil oldum və cənnət meyvələri və ruzilərindən istifadə etdim.” (7)

Adqoyma mərasimi

Kəbənin daxilində dünyaya gələn və dörd gecə və gündüz orada qalan və anası ilə özünə cənnət qidaları verilən nurani körpəni adlandırmaqla bağlı ata-anası, yaxud, nənə-babası deyil, evin sahibi qərar verməli idi. Belə də oldu, Allah-taala öz nemətini (minnətini) ona tamamladı və qeyb aləmindən olan cümlələri körpənin anası Fatimənin qulağına eşitdirdi ki, onun adını nə qoysun.
Fatimə binti Əsəd deyir:

«فَلمّا اَردْتُ اَنْ اَخْرُجَ هَتَفَ بی هاتِفٌ یا فاطِمَةُ سَمّیهِ عَلیّا فَهُوَ عَلِیٌ وَاللهُ الْعَلِیُّ الاَعْلی یَقُوْلُ: اِنّی شقَقْتُ اِسْمَهُ مِنْ اِسْمی وَاَدّبْتُهُ باَدَبی وَوَقَفْتُهُ عَلی غامِضِ عِلْمی وَهُوَ الَّذی... یُؤذِّنُ فَوْقَ ظَهْرِ بَیْتی وَیُقَدِّسُنی وَیُمَجِّدُنی فَطُوبی لِمَنْ اَحَبَّهُ واَطاعَهُ وَوَیْلٌ لِمَنْ اَبْغَضَهُ وَعَصاهُ؛(8)

“Kəbədən çıxmaq istədiyim zaman, qeybdən bir nida edənin mənə belə səsləndiyini eşitdim: “Ey Fatimə! Ona “Əli” adını qoy! O, Əlidir. Əliyyul-əla (ucaməqamlı) olan Allah buyurur: “Həqiqətən, onun adını öz adımdan düzəltdim, onu öz ədəbimlə tərbiyələndirdim, onu öz elmiminin mürəkkəbliyindən agah elədim. O, mənim evimin damında əzan vermiş olacaq, mənə həmd-səna deyəcək kəsdir. Belə isə, onu sevən və ona itaət edəni xoş halına! Ona düşmən olan və itaətsizlik edənin vay halına!”” (8)
Bu zaman Fatimə binti Əsəd evinə tərəf yollandı. Bir şəxs sürətlə özünü Əbu Talib və onun ailəsinə çatdıraraq həzrət Əlinin (ə) dünyaya gəlməsini müjdə verdi. Onların hamısı və qabaqlarında da Məhəmməd Mustafa (s) olmaqla Fatimə və körpəni qarşılamağa getdilər. Məhəmməd Mustafa (s) körpəni qucağına aldı, öz dilini onun ağzına qoydu və qulağına azan və iqamə oxudu. Əbu Talib uşağın doğulması şərəfinə çoxlu sayda dəvəni qurban kəsdi və bütün camaatı qonaqlığa dəvət etdi. Belə ki, əvvəlcə yeddi dəfə Allah evini təvaf etdikdən sonra Əbu Talibi evinə yollansınlar və həzrət Əliyə (ə) salam söyləsinlər. (9)
Bu cür dünyaya gəlməyin sirri
Şiə və sünni olmasından asılı olmayaraq islami cəmiyyətin diqqət yetirməli olduğu mühüm məsələ bu dünyaya gəlmənin Allahın evi Kəbənin daxilində baş verməsinin sirr və fəlsəfəsindən ibarətdir. Məryəm (ə) Quranın aşkarcasına bəyan etdiyi kimi, məsum olmaq əzəməti və oğlunun şəriət sahibi peyğəmbərlərdən olması ilə yanaşı, doğuş sancısı yetişdiyi zaman, ona göstəriş veririlir ki, öz mehrab və ibadətgahını tərk etsin və uzaq bir yerə getsin. (10) Ona görə ki, bura doğum evi deyil, ibadətgahdır. Amma Fatimə binti Əsədi isə ən müqəddəs ibadətgaha, yəni Kəbəyə dəvət edirlər və möcüzə ilə divar yarılır. Bəzi mənbələrdə Fatimə binti Əsədə Kəbə evinə daxil olması üçün ilham edildiyi də qeyd olunmuşdur. (11)
Hadisənin təhlili
Əgər məsum imamların (ə), xüsusilə də, Əmirəl-mömininin (ə) imamət və vilayətinə diqqət yetirilsə, tövhidin ən əsas prinsipinin məsum imamların (ə) vilayəti olması anlaşılar. Belə ki, “Silsilətuz-zəhəb” hədisində və onlarla digər hədislərdə aşkarcasına “tövhid kəlməsi”nin imamların (ə) imammət və vilayətinin onun kənarında olması şərti ilə Allahın nüfuzedilməz (alınmaz) qalası olmasına işarə edilmişdir. (12) Bu, ideologiya və etiqad baxımındandır, amma əməl və rəftar baxımından isə əməllərin qəbul edilməsinin ən əsas şərti həzrət Əli (ə) və onun övladlarının imamətini qəbul etməkdən ibarətdir.
İmam Baqir (ə) belə buyurmuşdur: “Kim izzətli Allaha yaxınlaşmaq üçün ibadət etməkdə təlaş göstərsə, lakin Allah tərəfindən təyin edilmiş bir imamı olmasa, onun təlaşı qəbul edilməz, o, yolunu azmış və sərgərdan olar. Allah da onun əməlləri ilə düşmən olar (onu sevməz).” (13), (14)
Kaş ki, ev aşağıdakı beytin nümunəsi olaydı:
Allah doğulmamış və heç bir övlada da malik deyildir. Lakin bir məsələni inkar etmək olmaz, o da Allahın evindən təzəcə doğulan körpənin ağlamaq səsləri eşidilirdi.
Həzrət Əlinin (ə) Allahın evində dünyaya gəlməsinin sirri budur ki, Allah evinin və tövhidin mərkəzini Əlinin (ə) imamət və vilayəti təşkil edir. Rəvayət mənbələrində bu mətləbə işarə edilmişdir. O cümlədən:

 فَطُوبی لِمَنْ اَطاعَهُ وویلٌ لِمَنْ اَبغَضَه وَعَصاهُ؛

1. Fatimə binti Əsədin Allahın evindən xaric olduğu anda eşitdiyi cümlələr barədə belə oxuyuruq:
 “Onu dost tutan və ona itaət edən kəsin xoş halına! Onu düşmən sayan və ona itaətsizlik edən kəsin vay halına!” (15)
Əvvəldə işarə etdik ki, yuxarıdakı cümlələr həzrət Əlinin (ə) Kəbənin daxilində dünya gəlməsinin sirrinin camaatın ona tabe olması və onun imamət və vilayətindən boyun qaçırmaması olduğunu bəyan edir.
2. Əbu Talibin camaatı həzrət Əli (ə) üçün verdiyi qonaqlığa camaatı dəvət etməsi məsələsində oxuyuruq:

وَقالَ هَلُمُّوا وَطَوِّفُوا بالبَیْتِ سَبْعا وَادْخُلُوا وَسَلِّموا عَلی عَلیٍّ وَلَدِی (16)

O dedi: “Ey camaat! Gəlin Kəbənin ətrafını yeddi dəfə təvaf edin, sonra mənim evimə daxil olun və oğlum Əliyə salam verin!” (16)
Bu sözlər həzrət Əlinin (ə) “sizin gələcək rəhbər və imamınız olacaq” məsələsinə işarə edir.
İmam Baqir (ə) buyurur:

 «اِنَّما اُمِرَ النّاسُ اَنْ یَأْتُوا هذِهِ الاَحْجارَ فَیَتَطَوّفُوا بِها، ثَمَّ یَأْتُونَنا فَیُخْبِروُنا بِوِلایَتِهِمْ وَیَعْرِضُوا عَلَیْنا نُصْرَتَهُمْ؛(17)

 “Həqiqətən, camaata tapşırıldı ki, gəlib bu daşları (Kəbəyə işarədir) təvaf etsinlər. Sonra bizim (imamların) yanımıza gəlsinlər və bizə nisbətdə vilayət və xəbərlərini izhar eləsinlər və bizə nisbətdə yardım edəcəklərini bildirsinlər.” (17)
Nəticədə, Əmirəl-mömininin (ə) Kəbənin daxilində dünyaya gəlməsinin  sirri budur ki, camaat namaz halında Kəbəyə tərəf üz tutsunlar və qəlblərini məsum imamların (ə), onların da başında həzrət Əlinin (ə) imamətinə tərəf çevirsinlər və həzrət Əlinin (ə) tövhid evinin daxilində yeri olmasını əsla yaddan çıxarmasınlar.

  İstifadə edilən ədəbiyyat

1. “əl-Fusulul-muhimmə”, səh. 12-13; “Biharul-ənvar”, c. 35, səh. 8.
2. Hakim, “Mustədrək”, c. 3, səh. 483.
3. “Şərhe qəsideyi Əbdülbaqi Əfəndi”, səh. 15.
4. “Murucuz-zəhəb”, c. 2, səh. 349; “Şərhuş-şifa”, c. 1, səh. 151; “Məvsuətu tarixil-islami”, c. 1, səh. 306.
5. “Biharul-ənvar”, “Darul-həyatit-turasil-ərəbiyyə” nəşriyyatı, c. 35, səh. 8, hədis 11; Müraciət edin: Şərif Rza, “Xəsaisu Əmirəl-muminin”, səh. 39; Əllamə Əmini, “əl-Qədir”, c. 6, səh. 22.
6. Həmin mənbə.
7. “Biharul-ənvar”, c. 35, səh. 8.
8. “Biharul-ənvar”, c. 35, səh. 9, 11-ci hədisin ardınca.
9. “Biharul-ənvar”, c. 35, səh. 18; “Elamul-hidayə”, c. 2, səh. 50.
10. “Məryəm” surəsi, ayə 22-23.
11. “Sunnətul-hidayə”, səh. 129.
12. Müraciət edin: Səduq, “Tovhid”.
13. “Üsuli-Kafi”, c. 1, səh. 183.
14. “Biharul-ənvar”, c. 27, səh. 194; Müraciət edin: Xarəzmi, “Mənaqib”, səh. 28.
15. “Biharul-ənvar”, c. 35, səh. 8, 11-ci hədisin ardınca.
16. Həmin mənbə, səh. 18, 14-cü hədisin ardınca.
17. “Uyuni-əxbarir-Rza”, c. 2, səh. 262, hədis 29-30.

http://www.sibtayn.com/az

İmam Əlinin (ə) Tövratdan seçdiyi 12 kəlam

Ey Adəm övladı! Mən səni sevirəm, sən də Məni sev
Həzrət Əli (ə) buyurur: Tövratdan on iki ayə seçib ərəb dilinə tərcümə etdim və gündə üç dəfə onlara nəzər salıram:
1. Ey Adəm övladı! Nə qədər ki, Mənim səltənətim əbədidir rəhbərlərdən, rəislərdən qorxun olmasın.
2. Ey Adəm övladı! Nə qədər ki, Mənim xəzinələrim doludur, başqasına ümidvar olma.
3. Ey Adəm övladı! Nə qədər ki, Məni tapırsan, başqası ilə ülfət yaratma, çünki, istənilən vaxt çağırsan sənə yaxın və sənə qarşı mehribanam.
4. Ey Adəm övladı! Mən səni sevirəm, sən də Məni sev.
5. Ey Adəm övladı! Nə qədər ki, Sirat körpüsündən keçməmisən arxayın olma.
6. Ey Adəm övladı! Hər şeyi sənin üçün yaratmışam, səni isə Özüm üçün, Məndən necə qaçırsan?!
7. Ey Adəm övladı! Səni ilk öncə torpaqdan, sonra nütfədən yaratdım, nütfəni çeynənmiş ət parçasına çevirib səni xəlq etdim.
8. Özünə xatir Mənə qəzəblənirsən, lakin, Mənə görə özünə qəzəblənmirsən.
9. Mənim qoyduğum vəzifələri icra etmək sənin öhdənə düşür, sənin ruzin isə Mənim öhdəmə. Sən vəzifələrini yerinə yetirməkdən boyun qaçırsan da, Mən öz öhdəmdə olanı–bəndəmin ruzisini verməyi daim yerinə yetirirəm.
10. Ey Adəm övladı! Hamı səni özləri üçün istəyir, Mən isə səni sənin özündən ötrü istəyirəm. Elə isə Məndən qaçma.
11. Necə ki, Mən səndən sabahın vəzifələrini tələb etmirəm, sən də Məndən sabahın ruzisini tələb etmə.
12. Əgər, öz qismətinə razı olsan, sənin qəlbini və bədənini rahat edərəm, yox əgər, narazı olsan səndə dünyaya qarşı tamah yaradaram. Nə qədər ardınca qaçsan da öz qismətindən başqa bir şey ələ gətirə bilməzsən.