Cümə03292024

Son yeniləməÇr.ax, 29 Dek 2020 3pm

Burdasız: Əsas səhİfə Şiə sözü Həqiqətə gedən yol “Bağdad alimlərinin toplantısı” kitabının tərcüməsi, 12-ci bölüm

Həqiqətə gedən yol “Bağdad alimlərinin toplantısı” kitabının tərcüməsi, 12-ci bölüm

Abbasi: Amma Ömər ibn Əbdüləziz öz xilafəti dövründə Fədək bağını xanım Zəhra (s) övladlarına qaytardı.
Ələvi: Bu qaytarmanın xeyri var? Kimsə evini qəsb edərək səni avara qoysa, sonra da başqa biri sənin ölümündən sonra gəlib evini övladlarına qaytarsa, qəsb edənlərin günahını da yumuş olurmu?
Məlik Şah: Siz ikinizin sözündən belə anladım ki, hər ikiniz qəbul edirsiniz Əbubəkr və Ömər Fədək bağını qəsb edib.
Abbasi: Bəli, tarixdə belə qeyd olunub.
Məlik Şah: Bəs onlar nə üçün belə bir iş görüblər?
Ələvi: Çünki, onlar xilafəti qəsb etmişdilər və bilirdilər ki, əgər Fədək bağı xanım Fatimənin (s) əlində qalarsa, onun çoxlu gəliri olduğu üçün (bəzi mənbələrdə Fədək bağının gəliri 120 min qızıl dinar qeyd olunur) camaat arasında bölünəcək və camaat da Əlinin (ə) ətrafına toplaşacaq. Əbubəkr və Ömər də bundan çox qorxurdu.
Məlik Şah: Bu sözlərin doğru olsa, həqiqətən onların işi çox təəccüblüdür. Əgər onların xilafəti batildirsə, Peyğəmbərin (s) canişini kim olacaq?
Ələvi: Peyğəmbər (s) özü Allahın əmri ilə öz canişinini təyin etmişdir. Hədis kitablarında gəlib ki, Həzrət (s) belə buyurur:


الخلفاء بعدى اثناعشر بعدد نقباء بنى اسرائيل وكلّهم من قريش (64)


“Məndən sonra canişinlərimin sayı Bəni-İsrail qövmünün rəhbərlərinin sayı qədər, yəni on iki nəfərdir ki, onların hamısı Qüreyşdəndir”.
Məlik Şah vəzirindən soruşdu: – Peyğəmbər (s) bu sözü deyibmi?
Vəzir: Bəli.
Məlik Şah: O, on iki nəfər kimlərdir?
Abbasi vəzirdən tez dillənərək dedi: – Onlardan dördünü tanıyırıq; Əbubəkr, Ömər, Osman və Əli.
Məlik Şah: Bəs qalanları kimlərdir?
Abbasi: Qalanları haqqında alimlər arasında ixtilaf vardır.
Məlik Şah: Onları say görək!
Abbasi sükut etdi.
Ələvi Abbasinin sakit dayanıb xəlifələri saya bilmədiyini görüb dedi: – Ey şah! Onların adlarını indi sizin üçün əhli-sünnə kitablarında necə gəlibsə, elə də deyəcəyəm: Onlar həzrət Əli ibn Əbutalib, Həsən ibn Əli, Hüseyn ibn Əli, Əli ibn Hüseyn, Məhəmməd ibn Əli, Cəfər ibn Məhəmməd, Musa ibn Cəfər, Əli ibn Musa Rza, Məhəmməd ibn Əli, Əli ibn Məhəmməd, Həsən ibn Əli və sonuncusu isə Həzrət Məhdidir (Allahın salamı hamısına olsun!).
Abbasi həzət Məhdinin (əc.f) adını eşitcək fürsəti fövtə verməyib dedi: – Ey şah, qulaq asın! Şiələr deyirlər ki, Məhdi 255-ci ildən bu günə qədər diridir. (65) Bu ağıla batan sözdürmü? Şiələr həm də iddia edirlər ki, o axır zamanda zühur edərək, dünya zülm və ədalətsizliklə dolduğu zaman onu ədalətlə dolduracaq.
Məlik Şah Ələviyə üzünü tutub soruşdu: – Doğurdanmı sizin belə etiqadınız var?
Ələvi: Bəli, doğrudur. Çünki, bunu Peyğəmbər (s) buyurmuş, şiə və sünni raviləri də onu nəql ediblər.
Məlik Şah: Necə ola bilər ki, bir insanın bu qədər uzun ömrü olsun?
Ələvi: Həzrətin (əc.f) ömründən (qeybətindən) iki yüz ildən çox keçmir, halbuki Allah-taala Nuh peyğəmbər (ə) haqqında buyurur:

 

{...فَلَبِثَ فِيهِمْ أَلْفَ سَنَةٍ إِلَّا خَمْسِينَ عَامًا...} (66)


“...(Nuh) onların arasında min ildən əlli əskik (doqquz yüz əlli il) qaldı...”.
Allah bir insanı uzun ömürlü etməkdə acizdirmi? Məgər, ölüm və həyat Allahın əlində deyilmi? Bunların hamısından əlavə bu sözü əgər Peyğəmbər (s) deyibsə və o da Allahın təsdiq etdiyi şəxsdirsə, daha nə deyə bilərik?
Məlik Şah vəzirindən soruşdu: – Ələvinin dediyi kimi Peyğəmbərin (s) Məhdidən xəbər verməsi doğrudurmu?
Vəzir: Bəli.
Məlik Şah narahat halda Abbasiyə dedi: – Nə üçün biz əhli-sünnənin də nəql etdiyi həqiqətləri inkar edirsən?
Abbasi: Ümumi camaatın əqidəsinin zəifləməsindən və qəlblərinin şiələrə tərəf dönməsindən qorxuram. (67)
Ələvi: Ey Abbasi! Bu əməlinə görə də Allahın Quranda buyurduğu ayəyə şamil olursan:


{إنّ الذين يكتمون ماأنزلنا من البينات والهدى من بعد ما بيناه للناس فى الكتاب، أولئك يلعنهم الله ويلعنهم اللاعنون} (68)


“Kitabda insanlara aşkar etdiyimiz dəlillərdən sonra göndərdiyimiz nişanələri və doğru yol göstərən ayələrimizi gizlədən kimsələr Allahın lənətinə düçar olar və bütün lənət edənlər də onlara lənət oxuyar”.
Deməli, haqqı gizlətdiyin üçün Allahın lənəti sənə də şamil olur.
Sonra Ələvi əlavə edərək dedi: – Ey Şah! Abbasidən soruşun ki, alim bir şəxsə Allahın kitabını və Peyğəmbərin (s) sözünü qorumaq daha vacibdir, yoxsa Allah və Peyğəmbərin (s) qanunlarından uzaq düşmüş azğın camaatın əqidəsini qorumaq?
Abbasi: Mən camaatın əqidəsini qoruyuram ki, qəlbləri şiələrə tərəf dönməsin, çünki şiələr bidət əhlidir.
Ələvi: Sizin mötəbər kitablarınızda qeyd olunub ki, İslama ilk bidət gətirən şəxs Ömər olmuşdur. Özü də ona birbaşa etiraf edərək demişdi: – “Bu yaxşı bir bidətdir!”. Bu müstəhəb təravih (69) namazı camaatla birgə qılması ilə bağlı bidət idi ki, Allah və Peyğəmbərin (s) müstəhəb namazı camaatla qılmasını haram buyurduğuna baxmayaraq, o, camaatı bu işi görməyə əmr etdi. Buna görə Ömərin bidəti Allah və Peyğəmbərlə (s) açıq-aşkar müxalifət etmək idi. Bundan əlavə Ömər azandan “həyyə əla xayril əməl (xeyir əmələ tələsin)” cümləsini götürərək onun yerinə “əssəlatu xayrun minən novm (namaz yuxudan daha üstündür)”. (70) cümləsini qoymaqla yeni bir bidət gətirmədimi?
Ömər deyildimi, zəkatda “muəlləfətul-qulub” (İslamda olmayanların qəlbini dinə yönləndirmək) üçün ayrılan payı batil bilərək Allah və Peyğəmbərin (s) qanunlarına zidd iş görərək başqa bir bidət gətirdi? Təmnəttö həccinin qanununu ləğv etməklə Allahın qanunlarına yeni bir bidət gətirmədimi? Qadınların müvəqqəti izdivacı qanununu ləğv etməklə başqa bir bidət dində yaratmadımı? Xalid ibn Vəlid kimi zinakar və müsəlman qatili olan şəxsi bağışlamaqla bidət yaratmadımı? (71) Və siz əhli-sünnənin digər bidətləri...İndi siz bidət əhlisiniz, yoxsa biz şiələr?
Ömərin bidətlərini eşidən Məlik Şah vəzirindən təəccüblə soruşdu: – Ələvinin, Ömərin dində olan bidətləri haqqında dedikləri doğrudanmı olub?  
Vəzir: Bəli, alimlərdən bir dəstəsi bu məsələni öz kitablarında qeyd etmişlər.
Məlik Şah: Belə olarsa, biz necə dində bidət edənin davamçısı ola bilərik?
Ələvi: Bu səbəbdən, belə bir şəxsin davamçısı olmaq haramdır. Çünki, həzrət Peyğəmbər (s) buyurub:

 

كلّ بدعة ضلالة وكلّ ضلالة فى النار


“Bütün bidət azğınlıq və hər azğın cəhənnəm əhlidir”.
Deməli Ömərin bidətlərini qəbul edən və ona əməl edən hər bir kəs – bilərəkdən olarsa – şübhəsiz, cəhənnəm əhlidir.
Abbasi özünə haqq qazandırmaq üçün dilləndi: – Lakin əhli-sünnənin dörd məzhəbi Ömərin əməlini təsdiqləmişdir.
Ələvi: Ey şah! Bunun özü (dörd məzhəbin başçılarına itaət etmək) də başqa bir bidətdir.
Məlik Şah: Necə?
Ələvi: Çünki, bu dörd məzhəbin rəhbərləri yəni Əbu Hənifə, Malik ibn Ənəs, Şafei və Əhməd ibn Hənbəl Peyğəmbərin (s) zamanında dünyada yox idilər, təxminən iki yüz il sonra dünyaya gəlmişlər. Onların olmadığı dönəmdə müsəlmanlar azğınlıq və zəlalət içində idilərmi? Bundan əlavə, hansı dəlilə əsasən yalnız bu dörd nəfərə itaət etməli və başqa fəqihlərdən istifadə etmirsiniz? Bunu Peyğəmbər (s) sizə əmr edibmi?
Məlik Şah Abbasiyə dedi: – Ey Abbasi nə deyirsən?
Abbasi: Onlar digərlərindən daha elmli olublar.
Məlik Şah: Yəni, onlardan sonra gələn bütün alimlər elmdə bu dörd nəfərdən az olublar ki, biz onlara müraciət edə bilmirik? Yalnız onların elmindən istifadə etməliyik?
Abbasi: Şiələr də Cəfər Sadiqin təriqətinə – məzhəbinə tabedir.
Ələvi: Biz ona görə İmam Cəfər Sadiqin (ə) davamçısıyıq ki, onun məzhəbi (məktəbi, təriqəti) Allah Rəsulunun (s) məzhəbidir. Çünki, o elə bir ailədəndir ki, Allah onların barəsində Quranda belə buyurub:

 

{...إِنَّمَا يُرِيدُ اللَّهُ لِيُذْهِبَ عَنكُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَيْتِ وَ يُطَهِّرَكمُ‏ تَطْهِيرًا} (72)


“...Allah siz Əhli-beytdən hər növ çirkinliyi yox etmək və sizi tərtəmiz (pak) etmək istər.”
Biz təkcə İmam Sadiqə (ə) yox, bütün on iki imama itaət edirik. Amma İmam Sadiq (ə) o biri imamlardan daha çox dini təfsir, hədis və əhkam elmini təbliğ etmə imkanı  vardı. Belə ki, onun dərsində dörd min tələbə iştirak edirdi (73). Abbasilər və əməvilərin məhv etməyə çalışdığı İslam hökmlərini yenidən dirçəldə bildi. Şiə də dini yenidən dirildənə, yəni İmam Sadiqə (ə) məsub oldu və Cəfəri adı ilə adlandı.
Məlik Şah Abbasiyə dedi: – Sənin buna nə sözün var?
Abbasi: Dörd məzhəbin başçılarına təqlid etmək biz sünnülərin özümüz üçün seçdiyimiz qədimi adətdir.
Ələvi: Əsla, siz dediyiniz kimi deyi, əksinə sizin başçılar və hakimlərinizdən bəziləri sizi buna məcbur etdi və siz də korkorana, dəlilsiz-sübutsuz onların sözlərinə itaət etdiniz.
Abbasi sakit oldu.
Ələvi: Ey şah! Əgər Abbasi bu halda ölsə, mən şəhadət verirəm və sizi əmin edirəm ki, o cəhənnəm əhlidir.
Məlik Şah: Hardan bilirsizin ki, o cəhənnəm əhlidir.
Ələvi: Çünki, hədis kitablarında qeyd olunur ki, Allahın Rəsulu (s) buyurdu:

 

 من مات ولم يعرف إمام زمانه مات ميتة جاهلية


“Zamanının imamını tanımayan halda ölən kimsə, cahillik (şirk və bütpərəstlik) zamanında ölən şəxs kimidir”. (74).
İndi siz Abbasidən soruşun ki, onun zamanının imamı kimdir?
Abbasi tez dillənərək dedi: – Allah Peyğəmbərindən (s) belə bir hədis yoxdur.
Məlik Şah vəzirindən soruşdu: – Peyğəmbərdən (s) belə bir hədis nəql olunubmu?
Vəzir: Bəli, nəql olunub.
Məlik Şah qəzəblənərək dedi: – Ey Abbasi, sənin düz danışan, etibarlı bir şəxs olduğunu güman edirdim, lakin indi mənə məlum oldu ki, sən yalançısan.
Abbasi: Mən öz zamanımın imamını tanıyıram.
Ələvi: O kimdir?
Abbasi: Şah, mənim zamanımın imamıdır.
Ələvi: Ey Şah! Bilin ki, o yalan deyir və onun bu sözü yaltaqlıqdan başqa bir şey deyildir.
Məlik Şah: Bəli, onun yalan danışdığını bilirəm. Mən özümü çox yaxşı tanıyıram, bilirəm ki, mənim camaatın zəmanə imamı olmağa ləyaqətim yoxdur. Çünki, mənim o qədər elmim yoxdur və vaxtımın çoxunu şikarda, məmləkətin işlərində keçirirəm.
Sonra Məlik Şah Ələvidən soruşdu: – Bəs sənin zamanının imamı (imam zamanın) kimdir?
Ələvi: Mənim əqidəmə əsasən, zamanımın imamı Həzrət Məhdidir (Allahın salamı olsun ona). Necə ki, öncədən Peyğəmbərin (s) ondan xəbər verdiyini bildirmişdim. Deməli, kim onu tanıyarsa, müsəlman və cənnət əhlidir, kim onu tanımazsa, cahiliyyət dövrünün insanları kimi dünyadan gedərək cəhənnəmdə yanacaqlar.  (75)
Ələvinin sözləri bura çatanda, Məlik Şah gülümsəyərək məclisdə olanlara üzünü tutub dedi: – Bilin ki, mən bu söhbətlər əsnasında yəqinə çatıb bildim ki, haqq şiələrlədir və onları əqidələri doğrudur. Əhli-sünnə isə batil yoldadır və həqiqətdən uzaq düşmüşlər. Mən haqqı görüb onu təsdiq edənlərdən və dünyada batildən uzağ olmaqla sonda axirətdə cəhənnəm əhlindən olmaq istəməyən şəxslərdənəm. Məhz buna görə də hamınızın hüzurunda öz şiə olduğumu elan edir və kim mənimlə birlikdə qalmaq istəyirsə, Allahın bərəkət və razılığı üçün şiə olmaqla özünü batilin zülmətindən haqqın nuruna çıxarsın.
Nizamulmülk vəzir də dedi: – Mən öz təhsil aldığım dönəmdə bu həqiqətə çatmışdım ki, şiə məzhəbi haqdır və yeganə düz əqidədə olan məzhəb şiə məzhəbidir. İndi də özümün şiə olduğumu aşkar edirəm.
Ravi: Həmçinin, məclisdə yetmiş nəfərə yaxın iştirak edən və təəssübkeş olmayan alim, yazıçı, sərkərdə və böyük şəxsiyyətlər də şiəliyi qəbul edərək haqq məzhəbi seçdilər.
Məlik Şah, Nizamulmülk və digər vəzir və böyüklərin şiə olma xəbəri bütün şəhərə yayıldı. Camaatın da çoxu şiəliyə üz tutdu.
Nizamulmülk mənim qaynatam idi və göstəriş verdi ki, ustadlar Bağdadın Nizamiyyə mədrəsəsində şiə məzhəbini tədris etsinlər. Buna baxmayaraq, bəzi təəssübkeş sünni alimləri öz batil əqidələrində qalıb Allahın Quranda buyurduğu bu ayələri özlərinə şamil etdilər:

 

{...فَهِىَ كاَلحِجَارَةِ أَوْ أَشَدُّ قَسْوَة...} (76)


“...Bundan (bu əhvalatdan) sonra qəlbləriniz yenə sərtləşərək daş kimi, bəlkə, daha da qatı oldu...”
Onlar bu münazirənin nəticəsinin səbəbkarı kimi Məlik Şah və Nizamulmülkü təqsirləndirərək onların əleyhinə hiylələr, təxribatlar qurmağa başladılar. Baxmayaraq ki, vəzir ölkə işlərinin icra nümayəndəsi, mütəfəkkir biri idi, amma cinayətkar əllər ona uzanaraq hicrətin 485-ci ili Ramazan ayının on ikisində onu şəhid etdilər. Bununla kifayətlənməyib ondan 18 gün sonra Məlik Şah Səlcuqini də şəhid etdilər.


إنّا لله وإنّا إليه راجعون


“Hamımız Allahdanıq və ona doğru qayıdacayıq.”
Şübhəsiz, onlar Allah yolunda haqq və iman üçün öldürüldülər. Şəhadət şərbəti onlara və Allahın, haqqın, imanın uğrunda şəhid olanlara nuş olsun.
Mən (Muqatil ibn Ətiyyə) üç gün çəkən elmi münazirə məclisində iştirak edənlərdən biri idim və o məclisdə deyilən hər bir mövzunu qeyd etdim. Amma artıq mətləbləri çıxarıb iclası ixtisarla bu kiçik risalədə qələmə aldım.


والحمد لله وحده والصلاة على محمد وآله الأطياب وأصحابه الأنجاب


Allahın birliyinə həmd olsun, Peyğəmbərə (s), pak ailəsinə və səhabələrinə salavat və salam olsun.
Bağdadın Nizamiyyə mədrəsəsi
Muqatil ibn Ətiyyə

İstifadə olunmuş ədəbiyyat:

64.     Peyğəmbərin (s) on iki imamın adını çəkməsi barədə əhli-sünnə vasitəsi ilə iyirmidən artıq nəss (aşkar rəvayət) nəql edilmişdir. O cümlədən, “Fəraidus-səmtəyn”; “Təzkirə”, İbn Cuzi, səh. 379; “Yənabiul-məvəddət”, səh. 442; “Ərbəin”, Hafiz Əbu Məhəmməd ibn Əbil-Fəvaris; “Məqtəlul-Husəyn”, Əbil-Muəyyid; “Minhacul-fazilin”, səh. 239; “Durərus-səmtəyn.” kitablarında bildirilmişdir.
65.    İndi 1422 hicri ilidir. (Tərcümə edildiyi və tənzimləndiyi vaxt) Həzrət Məhdinin (əc.f) 1167 yaşı var. Amma münazirə olan zaman Həzrətin (əc.f) ömründən (qeybətindən) iki yüz ilə yaxın keçirdi.
66.    “Ənkəbut” surəsi, ayə 14.
67.    “əl-Məlahim vəl-fitən”, 19-cu fəsil; “İqdud-durər”, hədis: 26; “Yənabiul-məvəddət”, səh. 491; “Təzkirətul-xəvass”, 6-cı fəsil; “Hilyətul-Ovliya”; “Ərcəhul-mətalib”, səh. 278; “Zəxairul-uqba”, Şafei.
68.    “Bəqərə” surəsi, ayə 159.
69.    “Səhih Buxari”, “Təravih namazı” bölməsi; “Səvaiq”; Əsqəlani, “İrşadul-bari fi şərhi Səhih Buxari” kitabının 5-ci cildi, 4-cü səhifəsində Ömərin “Bu, yaxşı bidətdir.” sözünə yetişdikdə, yazır: “Allah Rəsulunun (s) ona göstəriş vermədiyi, həmçinin, Əbubəkrin zamanında da, gecənin əvvəllində də (qılınma məsələsi) və bu miqdarda mövcud olmadığı üçün onu “bidət” adlandırmışdır.”
70.    “Muvəttəi-Malik”, səh. 70; “Tənvirul-məhalik”, Süyuti, səh. 92; “Məvahibul-cəlil”, c. 2; “əl-Həttab ər-Ruyani”, səh. 74.
71.    Əhli-sünnənin böyük alimlərindən olan Quşçi yazır: “Ömər dedi: “Allah Rəsulunun (s) zamanında üç əməl vardı ki, mən onları qadağan və haram edir və onu yerinə yetirənləri cəzalandırıram: Qadınlarla mütə, təməttö həcci və həyya əla xəyril-əməl demək.”” Malik “əl-Muvəttə” kitabında ona belə bildirildiyini yazır: “Müəzzin Ömərin yanına gəlib sübh azanının yetişdiyini xəbər vermək istədikdə, onun yuxuya daldığını gördü və dedi: əs-Səlatu xəyrun minən-nəvm (namaz yuxudan daha xeyirlidir)” Ömər həmin cümlənin sübh azanına əlavə edilməsinə göstəriş verdi.”
72.    “Əhzab” surəsi, ayə 33.
73.    “əl-İmamus-Sadiq (ə) vəl-məzahibul-ərbəə”, “Bağdad tarixi” və digər kitablar.
74.    “Səhih Müslim”, c. 8, səh. 110; “Yənabiul-məvəddət”, səh. 117.
75.    Ətraflı məlumat üçün “İmamı tanımaq, cahiliyyət ölümündən xilas olma yolu” kitabına müraciət edə bilərsiniz.
76.    “Bəqərə” surəsi, ayə 74.

 

ŞƏRHLƏR

Ehtiyat şifrəsi
Yeniləmə