محبت و ارادت به اولياء
گفتيم كه عشق و محبت تنها منحصر به عشق حيوانى جنسى و حيوانى نسلى نيست بلكه نوع ديگرى از عشق و جاذبه هست كه در جوى بالاتر قرار دارد و اساسا از محدوده ماده و ماديات بيرون است و از غريزه اى ماوراء بقاء نسل , سرچشمه مى گيرد و در حقيقت فصل مميز جهان انسان و جهان حيوان است و آن عشق معنوى و انسانى است , عشق ورزيدن به فضائل و خوبيها و شيفتگى سجاياى انسانى و جمال حقيقت .عشقهائى كز پى رنگى بود زانكه عشق مردگان پاينده نيست عشق زنده در روان و در بصر عشق آن زنده گزين كو باقى است عشق آن بگزين كه جمله انبيا عشق نبود عاقبت ننگى بود چون كه مرده سوى ما آينده نيست هر دو مى باشد زغنچه تازه تر وز شراب جانفزايت ساقى است يافتند از عشق او كار و كيا(1) و اين عشق است كه در آيات بسيارى از قرآن , با واژه (محبت) و احيانا (ود) يا (مودت) از آن ياد شده است . اين آيات در چند قسمت قرار گرفته اند : 1 - آياتى كه در وصف مؤمنان است و از دوستى و محبت عميق آنان نسبت به حضرت حق , يا نسبت به مؤمنان سخن گفته است : و الذين آمنوا اشد حبا لله / 2 : 165 . ( آنان كه ايمان آورده اند در دوستى خدا سختترند) . و الذين تبوؤا الدار و الايمان من قبلهم يحبون من هاجر اليهم و لا يجدون فى صدورهم حاجة مما اوتوا و يؤثرون على انفسهم و لو كان بهم خصاصة(2) . ( و آنان كه پيش از مهاجران در خانه ( دار الهجرة , خانه مسلمانان ) و در ايمان ( خانه روحى و معنوى مسلمانان ) جايگزين شده , مهاجرانى را كه به سوى ايشان مىآيند دوست دارند و در دل خودشان از آنچه به آنها داده شده است احساس ناراحتى نمى كنند و آنها را بر خويش مقدم مى دارند هر چند خود نيازمند بوده باشند) . 2 - آياتى كه از دوستى حضرت حق نسبت به مؤمنان سخن مى گويد : ان الله يحب التوابين و يحب المتطهرين(3) . ( خدا دوست دارد توبه كنندگان و پاكيزگان را) . و الله يحب المحسنين(4). ( خدا دوست دارد نيكوكاران را) . ان الله يحب المتقين(5). ( خدا دوست دارد خود نگه داران را) . و الله يحب المطهرين(6). ( خدا دوست دارد پاكيزگان را) ان الله يحب المقسطين(7) ( خدا دوست دارد عدالت كنندگان را) . 3 - آياتى كه متضمن دوستيهاى دو طرفى و محبتهاى متبادل است : دوستى حضرت حق نسبت به مؤمنين و دوستى مؤمنان نسبت به حضرت حق و دوستى مؤمنين يكديگر را : قل ان كنتم تحبون الله فاتبعونى يحببكم الله و يغفر لكم ذنوبكم(8) ( بگو اگر دوست داريد خدا را , از من پيروى كنيد تا خدا دوستتان بدارد و گناهانتان را برايتان ببخشايد) . فسوف يأتى الله بقوم يحبهم و يحبونه(9) ( خدا بياورد قومى را كه دوستشان دارد و آنها او را دوست دارند) . محبت مؤمنان نسبت به يكديگر :
ان الذين آمنوا و عملوا الصالحات سيجعل لهم الرحمن ودا(10)( آنان كه ايمان آورده اند و شايسته ها انجام داده اند خداوند بخشايشگر برايشان دوستى قرار مى دهد). و جعل بينكم مودة و رحمة(11) . ( در ميان شما با همسرانتان دوستى قرار داد و مهر افكند( . و همين علاقه و محبت است كه ابراهيم براى ذريه اش خواست(12) و پيغمبر خاتم نيز به دستور خداوند براى خويشانش طلب كرد(13) . و آنچنانكه از روايات بر مىآيد , روح و جوهر دين غير از محبت چيزى نيست . بريد عجلى مى گويد : ( در محضر امام باقر ( ع ) بودم , مسافرى از خراسان كه آن راه دور را پياده طى كرده بود به حضور امام شرفياب شد . پاهايش را كه از كفش درآورد شكافته شده و ترك برداشته بود . گفت به خدا سوگند من را نياورد از آنجا كه آمدم مگر دوستى شما اهل البيت . امام فرمود به خدا قسم اگر سنگى ما را دوست بدارد , خداوند آن را با ما محشور كند و قرين گرداند و هل الدين الا الحب آيا دين چيزى غير از دوستى است ؟)(14) مردى به امام صادق ( ع ) گفت : ما فرزندانمان را به نام شما و پدرانتان اسم مى گذاريم , آيا اين كار , ما را سودى دارد ؟ حضرت فرمودند آرى به خدا قسم : و هل الدين الا الحب مگر دين چيزى غير از دوستى است ؟ سپس به آيه شريفه : ( ان كنتم تحبون الله فاتبعونى يحببكم الله( استشهاد فرمود(15). اساسا علاقه و محبت است كه اطاعت آور است . عاشق را آن يارا نباشد كه از خواست معشوق سربپيچد . ما اين را خود با چشم مى بينيم كه جوانك عاشق در مقابل معشوقه و دلباخته اش از همه چيز مى گذرد و همه چيز را فداى او مى سازد . اطاعت و پرستش حضرت حق به نسبت محبت و عشقى است كه انسان به حضرت حق دارد همچنانكه امام صادق ( ع ) فرمود : تعصى الاله و انت تظهر حبه لو كان حبك صادقا لاطعته هذا لعمرى فى الفعال بديع ان المحب لمن يحب مطيع خدا را نافرمانى كنى و اظهار دوستى او كنى ؟ ! به جان خودم اين رفتارى شگفت است . اگر دوستيت راستين بود اطاعتش مى كردى زيرا كه دوستدار , مطيع كسى است كه او را دوست دارد . 1 - مثنوى معنوى . 2 - سوره حشر , آيه 9 . 3 - سوره بقره , آيه 222 . 4 - سوره آل عمران , آيه 148 . 5 - سوره توبه , آيات 4 و 7 . 6 - سوره توبه , آيه 108 . 7 - سوره حجرات , آيه 9 , و سوره ممتحنه , آيه 8 . 8 - سوره آل عمران , آيه 31 . 9 - سوره مائده , آيه 54 . 10 - - سوره مريم , آيه 96 . 11 - سوره روم , آيه 21 . 12 - سوره ابراهيم , آيه 37 . 13 - سوره شورى , آيه 23 . 14 - سفينة البحار , ج 1 , ص 201 , ماده ( حب) . 15 - همان كتاب , ص 662 , ماده ( سما) . | ||