48     «وَ ما نُرِيهِمْ مِنْ آيَةٍ إِلاّ هِىَ أَكْبَرُ مِنْ أُخْتِها وَ أَخَذْناهُمْ بِالْعَذابِ لَعَلَّهُمْ يَرْجِعُونَ»

ترجمه:
48. و ما نشان نداديم آن‏ها را از آيه‏اى مگر آنكه بزرگ‏تر بود از آيؤ ديگر، و گرفتيم
آن‏ها را به عذاب، باشد كه آن‏ها برگردند[1].
 
 

تفسير:
[معجزات و نشانه هاى حضرت موسى يكى از ديگرى بزرگ‏تر بود]
«وَ ما نُرِيهِمْ مِنْ آيَةٍ إِلاّ هِىَ أَكْبَرُ مِنْ أُخْتِها»[2] ابتدا عصا اژدها شد كه يك لب
بالاى قصر فرعون و يك لب اَسفَل[3] قصر، سپس افعى شد [و] سحر سَحَره را بلعيد،
پس اِنفلاق بحر[4] نمود، دوازده جاده خشك در دريا پيدا شد و هكذا. «وَ أَخَذْناهُمْ
بِالْعَذابِ» كه مى‏فرمايد: «وَ لَقَدْ أَخَذْنا آلَ فِرْعَوْنَ بِالسِّنِينَ وَ نَقْصٍ مِنَ الثَّمَراتِ لَعَلَّهُمْ
يَذَّكَّرُونَ»[5] و مى‏فرمايد: «فَأَرْسَلْنا عَلَيْهِمُ الطُّوفانَ وَ الْجَرادَ وَ الْقُمَّلَ وَ الضَّفادِعَ وَ الدَّمَ
آياتٍ مُفَصَّلاتٍ»[6].
«لَعَلَّهُمْ يَرْجِعُونَ» «لعلّ» از براى ترديد نيست، زيرا خدا مى‏داند كه اين‏ها بر
نمى‏گردند. بلكه به معنى «بايد» است. يعنى پس از مشاهدؤ اين عذاب‏ها بايد برگردند از
شرك و كفر، و موحّد شوند و تصديق رسالت موسى كنند و از اعمال زشت خود دست
بردارند و در تحت اطاعت خدا و رسول درآيند. پس از گرفتارى به اين عذاب‏ها.
*    *    *

[1] .  ترجمه ديگر: و ما نشانه‏اى به ايشان نمى‏نموديم مگر اينكه آن از نظير و مشابه آن بزرگتر بود، و به
عذاب گرفتارشان كرديم تا مگر به راه آيند.
 
[2] .  اخت: معانى اُخت در اصطلاح قرآن عبارتند از: 1 خواهر صلبى: نساء: 12، 23، 176؛ طه:40؛ قصص: 11؛ نور: 31، 61؛ احزاب: 55. (2) همتا و همرديف در نيكوكارى: (يا اُختَ هارونَ) مريم: 28. راغب گفته: يعنى اُختَه فى الصَّلاح لا فى النسبة. و در بدكارى و فساد: «كلما دخلت اُمّة لَعَنَتْ اُختها» (اعراف: 38). (3) نظير و مانند: «و ما نريهم من آية إلاّ و هى أكبر من اُختها»  (آيه مورد تفسير فوق). راغب گفته: يعنى از آيه پيشين، و آن را بدين لحاظ (اُخت) ناميده كه هر دو آيه [يعنى هر دو معجزه] در صحت و راستى با هم شريكند.
 
[3] .  اَسفَل: پايين.
 
[4] .  انفلاق بحر: شكافتن دريا.
 
[5] .  و در حقيقت، ما فرعونيان را به خشكسالى و كمبود محصولات دچار كرديم؛ باشد كه عبرت گيرند. سوره اعراف: آيه 130.
 
[6] .  پس بر آنان طوفان و ملخ و كَنه ريز و قورباغه‏ها و خون را به صورت نشانه‏هايى آشكار
فرستاديم. همان: آيه 133.