27     «فَمَنَّ اللّه‏ُ عَلَيْنا وَ وَقانا عَذابَ السَّمُومِ»

ترجمه:
27. پس منّت گذاشت خداوند متعال بر ما و حفظ فرمود ما را از عذاب نفوذ كننده

در مسام[1] بدن[2].
 
تفسير:
[اعطاى نعمت‏هاى الهى، از روى تفضّل است نه استحقاق]
«فَمَنَّ اللّه‏ُ عَلَيْنا» آنچه خداوند در دنيا و در آخرت به بنده عنايت مى‏فرمايد، چه
نِعَمِ ظاهريه و باطنيه باشد از حيات و صحت و امنيت و ايمان و توفيق و رزق و غير
اين‏ها و سعادت و رستگارى و [چه ]نِعَمِ اخروى تمام از راه تفضّل است. بنده،
استحقاق كوچكترين نِعَم را ندارد. و همچنين حفظ از آفات و بليات دنيوى
و اخروى، ظاهرى و باطنى، مثل شرك و كفر و ضلالت و تسلط شياطين انسى و جنى
و بليات و عذاب‏ها تماماً تفضل است. لذا منّت مى‏گذارد بر بندگان خود، چنانچه
مى‏فرمايد: «لَقَدْ مَنَّ اللّه‏ُ عَلَى الْمُؤمِنِينَ إِذْ بَعَثَ فِيهِمْ رَسُولاً مِنْ أَنْفُسِهِمْ يَتْلُوا عَلَيْهِمْ آياتِهِ
وَ يُزَكِّيهِمْ وَ يُعَلِّمُهُمُ الْكِتابَ وَ الْحِكْمَةَ وَ إِنْ كانُوا مِنْ قَبْلُ لَفِى ضَلالٍ مُبِينٍ»[3] و آيات بسيار
ديگر.
«وَ وَقانا عَذابَ السَّمُومِ» كه اگر حفظ الهى نبود هرآينه تمام مستحق عذاب
مى‏شديم، زيرا دنيا و نفس امّاره و شيطان انسى و جنى با اين كثرت شبهات و اشكال
تراشى‏ها، احدى نجات پيدا نمى‏كرد، چنانچه اهل بهشت مى‏گويند: «الْحَمْدُ للّه‏ِِ الَّذِى
هَدانا لِهذا وَ ما كُنّا لِنَهْتَدِىَ لَوْ لا أَنْ هَدانَا اللّه‏ُ»[4] و آيات ديگر. و عذاب سموم[5]، عذابى
است كه در تمام اعضاى بدن نفوذ مى‏كند، چنانچه مى‏فرمايد: «إِنَّ شَجَرَةَ الزَّقُّومِ * طَعامُ
الْأَثِيمِ * كَالْمُهْلِ يَغْلِى فِى الْبُطُونِ * كَغَلْىِ الْحَمِيمِ»[6] و مى‏فرمايد: «فَالَّذِينَ كَفَرُوا قُطِّعَتْ

لَهُمْ ثِيابٌ مِنْ نارٍ يُصَبُّ مِنْ فَوْقِ رُؤسِهِمُ الْحَمِيمُ يُصْهَرُ بِهِ ما فِى بُطُونِهِمْ وَ الْجُلُودُ»[7]، أعاذَنا
اللّه‏ُ و إيّاكم بلُطفِهِ و كَرَمِهِ و غُفرانِهِ[8].
*    *    *
 

[1] .  مسام: سوراخ‏هاى ريز بر روى پوست بدن.
 
[2] .  ترجمه ديگر: پس خدا بر ما منّت نهاد و ما را از عذابِ گرمِ مرگبار حفظ كرد.
 
[3] .  به يقين، خدا بر مؤمنان منّت نهاد كه پيامبرى از خودشان در ميان آنان برانگيخت، تا آيات خود را بر ايشان بخواند و پاكشان گرداند و كتاب و حكمت به آنان بياموزد، قطعاً پيش از آن در گمراهى آشكارى بودند. سوره آل عمران: آيه 164.
 
[4] .  ستايش خدايى را كه ما را بدين راه، هدايت نمود و اگر خدا ما را رهبرى نمى‏كرد، ما خود هدايت نمى‏يافتيم. سوره اعراف: آيه 43.
 
[5] .  كلمه «سموم» سه بار در قرآن ذكر شده: آيه 27 سوره حجر، آيه 27 سوره طور: آيه مورد تفسير فوق و آيه 42 سوره واقعه.
 
[6] .  آرى! درخت زقّوم، خوراك گناه‏پيشه است. چون مِس گداخته در شكم‏ها مى‏گدازد؛ همانند جوشش آب جوشان. سوره دخان: آيات 43 - 46.
 
[7] .  كسانى كه كفر ورزيدند، جامه‏هايى از آتش برايشان بريده شده است و از بالاى سرشان آب جوشان ريخته مى‏شود. آنچه در شكم آن‏هاست با پوست بدن‏شان بدان گداخته مى‏گردد. سوره حج: آيات 19 - 20.
 
[8] .  خداوند به لطف و كرم و بخشش خود، ما و شما را در پناه خود قرار دهد.