شيخ طوسى(رحمه الله) در كتاب تهذيب روايت كرده به سند معتبر از ابى هاشم جعفرى كه گفت: فرمود به من حضرت امام حسن عسكرى(عليه السلام) كه: «قبر من در سرّ من رأى([1]) امان است از براى اهل دو جانب» يعنى، امان است از براى اهل مشرق و مغرب از بلاها و عذاب خدا.
مؤلّف گويد كه از احاديث، فضايل زيارت ائمّه عموماً فضيلت زيارت عسكريين(عليهما السلام)معلوم مى شود و با بناى ما بر اختصار مناسب ذكر آن نيست.
بدان كه عالم جليل و فقيه نبيل صاحب كرامات باهره شيخ خضر شلال نجفى(رحمه الله)در كتاب مزار خود در باب زيارت عسكريين(عليهما السلام)فرموده كه: شكى نيست در آن كه ارجح در وقت زيارت حضرت امام على نقىّ(عليه السلام)، متأخّر بودن از ضريح مبارك است به مقدار يك ذراع يا زياده، زيرا كه به ما رسيده كه قبر مطهّر پيش از شباكى([2]) است كه در عصر ما منصوب است بر آن قبر شريف، و تأييد مى كند اين مقال را آن كه من با جماعتى از علما و صلحا به زيارت آن حضرت مشرّف شديم و با ما بود يكى از علويّين كه حامل علم بود، پس مرا خبر داد به چيزى كه ايشان را مشوّش و مضطرب كرده بود، به اين كه نزديك ضريح مقدّس پشت به قبله ايستاده بود كه ناگاه آوازى از ضريح مبارك بيرون آمد كه از آن جا كه ايستاده به عقب رود، و سببى براى دور شدن از آن مكان نيست، مگر آنچه ذكر شد كه قبر مطهّر بيرون است از ضريح، انتهى.
و ضريح، همان ضريح پولادى شاه سلطان حسين مرحوم است كه در عصر ايشان و تاكنون منصوب است. و مراد آن مرحوم از علوى حامل علم، آيت اللّه بحرالعلوم است به قراين عديده، علاوه بر آن كه صريحاً شنيدم از شيخ خود علاّمه نورى  ـ طاب ثراه ـ  كه ايشان نيز شنيده بودند از شيخ خود، فقيه دهره و علاّمه عصره شيخ عبد الحسين طهرانى  ـ طاب ثراه ـ  كه مراد آن مرحوم همان سيّد معظّم است، و شيخ مرحوم(رحمه الله) نيز در تحيّة الزّائر اين مطلب را ذكر نموده.
پس به كيفيّت زيارت ايشان مى پردازيم: چون زيارت كنى قبر امام على نقى وامام حسن عسكرى(عليهما السلام)را، پس غسل كن، و بعد از رعايت آداب دخول در حرم هاى شريفه، با تأنّى و وقار روانه شو تا به درِ حرم مطهّر، و اذن دخول عمومى سابق را، پس داخل حرم شو و آن دو امام(عليهما السلام)را به اين الفاظ كه اصحّ زيارات است زيارت كن:
السّلامُ  عَلَيْكُما  يا وَلِيَّيِ  اللّهِ * السَّلامُ  عَلَيْكُما  يا حُجَّتَيِ  اللّهِ * السَّلامُ عَلَيْكُما  يا نُورَيِ  اللّهِ  في  ظُلُماتِ  الاَْرْضِ * السَّلامُ  عَلَيْكُما  يا مَنْ بَدَا([3])  لِلّهِ في  شَأْنِكُما * اَتَيْتُكُما  زائِراً  عارِفاً  بِحَقِّكُما * مُعادِياً  لاَِعْدائِكُما * مُوالِياً لاَِوْلِيائِكُما * مُؤمِناً  بِما  آمَنْتُما  بِهِ * كافِراً  بِما  كَفَرْتُما  بِهِ * مُحَقِّقاً لما حَقَقْتُما * مُبْطِلاً  لِما  اَبْطَلْتُما * أسْألُ  اللّهَ  رَبّي  وَرَبَّكُما  اَنْ  يَجْعَلَ  حَظّي مِنْ زِيارَتِكُمَا  الصَّلاةَ  عَلى  مُحَمَّد  وَ آلِهِ * وَاَنْ  يَرْزُقَني  مُرافَقَتَكُما  فِي الجِنانِ مَعَ آبائِكُما  الصّالِحينَ * وَاَسْألُهُ  اَنْ  يُعْتِقَ  رَقَبَتي  مِنَ  النّارِ * وَيَرْزُقَني شَفاعَتَكُما وَمُصاحَبَتَكُما * وَيُعَرِّفَ  بَيْني  وَبَيْنَكُما * وَلا  يَسْلُبَني  حُبَّكُما وَحُبَّ آبائِكُمَا الصّالِحينَ * وَاَنْ  لا  يَجْعَلَهُ  آخِرَ  الْعَهْدِ  مِنْ  زِيارَتِكُما * وَيَحْشُرَني مَعَكُما([4])فِي  الجَنَّةِ  بِرَحْمَتِهِ * اللّهُمَّ  ارْزُقْني  حُبَّهُما * وَتَوَفَّني عَلى مِلَّتِهِما * اللّهُمَّ  الْعَنْ ظالِمِي  آلِ  مُحَمَّد  حَقَّهُمْ * وَانْتَقِمْ  مِنْهُمْ * اللّهُمَّ  الْعَنِ الاَْوَّلِينَ مِنْهُمْ وَالاْ خِرينَ وَضاعِفْ  عَلَيْهِمُ  الْعَذابَ  الاَْليمَ * وَاَبْلِغْ  بِهِمْ وَبِاَشْياعِهِمْ وَمُحِبِّيهِمْ وَمُتَّبِعيهِمْ اَسْفَلَ  دَرَك  مِنَ  الْجَحيمِ * اِنَّكَ  عَلى  كُلِّ شَيْء قَديرٌ * اللّهُمَّ عَجِّلْ فَرَجَ  وَلِيِّكَ وَابْنِ  وَلِيِّكَ * وَاجْعَلْ  فَرَجَنا  مَعَ  فَرَجِهِمْ يا اَرْحَمَ الرّاحِمينَ.
و جهد ] و تلاش [ مى كنى در دعا كردن از براى خود و پدر و مادر خود و هر دعا كه خواهى بكن، و اگر توانى به نزديك قبر ايشان بروى، دو ركعت نماز نزد قبر بكن، و اگر نتوانى داخل مسجد شو و دو ركعت نماز بكن، و هر دعا كه خواهى بكن كه مستجاب است، و اين مسجد پهلوى خانه ايشان است، و حضرت امام علىّ نقى و امام حسن عسكرى(عليهما السلام) در آن نماز مى كرده اند.
مؤلّف گويد كه: اين زيارت موافق روايت كامل الزّيارت بود. و شيخ محمّد بن المشهدى و شيخ مفيد و شهيد نيز اين زيارت را در مزار خود نقل كرده اند با اختلافى جزئى، و بعد از فقره: «في الجنّة برحمته»  فرموده اند: آن گاه برو و بينداز خود را بر هر يك از آن دو قبر و ببوس آن را و بگذار طرف روى راست و چپ خود را بر قبر، و بعد از آن سر بردار و بگو: اللّهُمَّ  ارْزُقْني حُبَّهُمْ وَتَوَفَّني  عَلى  مِلَّتِهِمْ...  تا آخر زيارت كه گذشت. پس گفته اند كه چهار ركعت نماز بگذار نزديك سر مقدّس، و بعد از نماز زيارت، هر قدر نماز كه خواهى بگذار... الخ.
و مستور نماند كه آن دو بزرگوار در خانه خود دفن شدند، و براى آن درى بود كه گاهى باز مى كردند و شيعيان داخل مى شدند، و در نزد قبر زيارت مى كردند، و گاهى بسته بود از بيرون مقابل شباكى([5]) كه در ديوار مقابل قبر مطهّر بود زيارت مى كردند; و در صدر همين خبر زيارت مذكور است كه: غسل مى كنى و به نزد قبر ايشان مى روى اگر توانى رفت، و اگرنه اشاره مى كنى به سلام مقابل شبكه كه باز مى شود به سوى قبر، و چنين زائر، نماز زيارت خود را در مسجد بكند، و چون به همّت مواليان آن خانه برداشته شد و به جاى آن قبّه و حرم و رواق و ايوان ساخته شد، آن مسجد داخل در حرم شد، و الان معروف است كه ايوان مستطيل كه در صحن پشت سر عسكريين(عليهما السلام) متّصل است به رواق همان مسجد مذكور است، به هر حال زوّار از آن جهت آسوده شدند. و براى آن دو بزرگوار زيارت مخصوصه به هر كدام، و مشترك ميان هر دو بزرگوار در كتب مزاريّه مذكور است، اگر راغب شدند نسخه آن بسيار است، و اگر زائر را حالى ] و فرصت  [ومجالى باشد بسيار مناسب است كه زيارت جامعه كبيره را، كه بعد از اين مذكور گردد إن شاء اللّه تعالى بخواند، زيرا كه صدور آن كلمات بليغه داراى تمام مراتب اظهار بندگى و تذلّل و اعتراف به عظمت و جلالت ائمّه(عليهم السلام) از مصدر جلال حضرت هادى(عليه السلام) است.
و بدان كه زيارت عسكريين(عليهما السلام) در اوقات شريفه و ازمنه مخصوصه به ايشان اولى و انسب است، خصوصاً روز ولادت حضرت هادى(عليه السلام) كه موافق مشهور پانزدهم ذى الحجّه است، و به روايت ابن عيّاش دوّم رجب يا پنجم آن، و به روايت ابراهيم بن هاشم قمى سيزدهم رجب است. و روز وفات آن حضرت كه سوّم ماه رجب است بنابر مشهور، يا بيست و هفتم ماه ذى الحجّه است بنابر قول شيخ كلينى و مسعودى صاحب مروج الذّهب. و روز امامت آن حضرت كه آخر ذى القعده يا يازدهم اوست. و روز ولادت حضرت امام حسن عسكرى(عليه السلام)كه دهم ماه ربيع الثّانى است بنابر قول شيخ طوسى ومفيد، يا هشتم يا چهارم آن ماه. و روز وفات آن حضرت كه هشتم ماه ربيع الأوّل است به قول شيخ كلينى و ابن طاووس و شهيد و اكثر علما، يا اوّل آن ] ماه [ به قول شيخ طوسى و كفعمى. و روز خلافت آن حضرت كه روز وفات والد بزرگوار اوست.
و امّا تكليف زوّار در آن حرم شريف پس از زيارت آن دو امام(عليهما السلام) سه چيز است:
اوّل: مكرّر خواندن اين دعاى شريف را پيش از نماز زيارت و بعد از آن، و در هر حال، چنانچه در حديث معتبر منقول است كه منصورى به خدمت حضرت امام علىّ نقى(عليه السلام)عرض كرد كه: اى سيّد من، دعايى تعليم من بفرما، كه تقرّب جويم به سوى حق تعالى به آن دعا. حضرت فرمود: «اين دعايى است كه من بسيار مى خوانم، و از خدا سؤال كرده ام كه هركه اين دعا را در روضه من بخواند خدا او را نا اميد بر نگرداند، و آن دعا اين است:
يا عُدَّتي  عِنْدَ  الْعُدَدِ * وَيا رَجائي  وَالْمُعْتَمَدُ * وَيا كَهْفي  وَالسَّنَدُ * وَيا واحِدُ يا اَحَدُ * وَيا قُلْ  هُوَ  اللّهُ  اَحَدُ * أَسْألُكَ  اللّهُمَّ  بِحَّقِ  مَنْ  خَلَقْتَهُ مِنْ خَلْقِكَ وَلَمْ تَجْعَلْ  في  خَلْقِكَ  مِثْلَهُمْ  اَحَداً * صَلِّ  عَلى  جَماعَتِهِمْ * وَافْعَلْ بي كَذا وَكَذا» و به جاى ] وافعل بى كذا وكذا [ ، حاجات خود را بخواهد.
_______________________
[1]. اكنون «سامرا» ناميده مى شود.
[2]. شُبّاك: ضريح، پنجره فولاد.
[3].  بَدَأَ اللّهُ خ ل.
[4].  وَيَجْمَعْ بَيْني وَبَيْنَكُما، كذا في مزار محمّد ابن المشهدي ومزار الشهيد (منه(رحمه الله)).
[5]. شُبّاك: ضريح، پنجره فولاد.

نوشتن دیدگاه