به طور کلّی، شادی در روانشناسی، به عنوان یک هیجانْ» شناخته میشود و هیجان، نوعی برانگیختگی است که فرد، با ارزیابی ذهنی خود به آن، عنوان خاصّی میدهد. هیجان، دارای یک مؤلّفه اساسی ذهنی(شناختی) است که موجب پاسخدهی (معمولاً سریع) ما به وقایع (با توجّه به تجارب گذشته) میشود. هیجان را در روانشناسی، در دو حیطه کلّی هیجان منفی» و هیجان مثبت» قرار میدهند.
بررسیهای انجام شده، نشان میدهند که در عمر یک صد و چند ساله روانشناسی علمی، عمدتاً بر ابعاد منفی هیجانها توجّه شده است. یک دلیل این موضوع، شاید این باشد که هیجانهای منفی، میتوانند زندگی ما را به گونهای شدیدتر و جدّیتر تحت تأثیر قرار دهند. برای نمونه، در یک بررسی در مجلّه چکیده روانشناسی» ـکه معروفترین مجلّه نمایهنویسی مقالات علمی روانشناسی استـ، مشخص شده است که از سال 1887 تا 2000 میلادی در حالی که 8072 مقاله مربوط به خشم، 57800 مقاله مربوط به اضطراب و 70856 مقاله مربوط به افسردگی وجود دارد، تنها 851 مقاله در مورد لذّت و شادی، 5701 مقاله درباره رضایت از زندگی و 2958 مقاله درباره شادی و خوشبختی، موجود است. به عبارت دیگر، در برابر هر چهارده مقاله درباره هیجانهای منفی، تنها یک مقاله در مورد هیجانهای مثبت وجود دارد. محقّقی دیگر، با بررسی مقالات دهه اخیر، این نسبت را هفده به یک میداند.
امّا در سالهای اخیر (در دو دهه اخیر) عدّهای از روانشناسان، نوعی روانشناسی مثبتگرا را بدعتگذاری کردهاند که در آن، موضوعاتی مانند: مثبتگرایی در مقابله با فشارهای زندگی و غلبه بر افسردگی و خمودگی مطرح شده است. به طور کلّی در این روش، بر شادی و شادمانی، به عنوان یکی از مقولههای اساسی هیجانهای مثبت، تأکید شده است و به گفته دیوید مایرز،1 تعداد مقالات منتشر شده درباره شادکامی، از 150 مقاله در سال 1979م، به 780 مقاله در یک دهه بعد، افزایش یافته است. همچنین چندین کتاب در این باره منتشر شده است.2
روش اندازهگیری شادکامی
برای اندازهگیری شادکامی، روشهای گوناگونی به کار برده شده است. این روشها طیف گستردهای از: قضاوت دوستان و آموزگاران تا پرسشنامههای خودسنجی را شامل میشوند. برخی از انواع پرسشنامههایی که برای اندازهگیری شادکامی به کار میروند، عبارتاند از: پرسشنامه حالات شخصی» برنبنر و مارتین؛3 پرسشنامه شخصیتی» ایزنک؛4 پرسشنامه شخصیتی» نئو؛5 پرسشنامه شادکامی» آکسفورد.6 در میان این پرسشنامهها، پرسشنامه شادکامی آکسفورد، جایگاه ویژهای دارد و در پژوهشهای چندی به کار رفته است. این ابزار، در سال 1989م، توسط آرجیل و لو،7 تهیه شده است.
پس از انتشار این پرسشنامه، پژوهشهای زیادی درباره آن انجام شد.8 در ایران هم درستی و دقّتِ این پرسشنامه، روی دانشجویان دانشگاههای تهران، آزمایش و تایید شد. بر این اساس، میتوان از پرسشنامه شادکامی آکسفورد برای سنجش شادکامی در دانشجویان و احتمالاً جوانان ایرانی استفاده کرد؛ امّا برای اطمینان بیشتر، لازم است که این پژوهش، با حجم نمونه بیشتر و در گروهها و طبقههای گوناگون جامعه، تکرار گردد تا با اطمینان بیشتر برای سنجش موضوع یاد شده، به کار گرفته شود.9
رضایت از زندگی در جهان
وقتی از مردم نقاط مختلف دنیا، درباره شادکامی سؤال شد، آنها تصوّر زیبایی ارائه دادند؛ از جمله این که در یکی از آمارگیریهای سراسری، یک سوم مردم، خود را بسیار شاد میدانستند.10
اغلب مردم درباره رضایت از زندگی خود، با خوشبینی حرف میزنند، به طوری که هفتاد درصدشان، معتقدند که رضایت آنها، از ناراضی بودنشان بیشتر است. کمتر از هفت درصد نیز بیش از آن که راضی باشند، ناراضیاند. 75 درصد مردم میگویند که در طی چندهفته پیش، به دلایل متعددی شاد شدهاند و سی درصد هم از احساس تنهایی، ملالت و افسردگی، حرف میزنند.
در اروپا، رضایت از زندگی و شادی، از یک کشور به کشور دیگر تفاوت میکند. در هلند، چهل درصد مردم، خود را بسیار شاد میدانستند و حال آن که کمتر از ده درصد مردم پرتقال، چنین نظری دارند و این، در حالی است که مردم اروپا در مقایسه با مردم امریکا در مجموع، خود را ناشادتر ارزیابی میکنند؛ امّا نسبت به زندگی، نظر مثبت دارند.11
در پژوهش دقیقی که در سال 2006م، به چاپ رسیده و به بررسی وضعیت رضایت از زندگی در سی کشور جهان پرداخته است، وضعیت تعدادی از کشورهای اروپای شرقی، اروپای غربی و آسیا در فاصله سالهای 1999ـ2002م، مورد توجّه قرار گرفته است.
بر اساس نتایج این بررسی، 75 درصد افراد در کشورهای اروپای غربی، میزان رضایت بالاتر از متوسط داشتند، در حالی که در چهار کشور اروپای شرقی (یعنی مجارستان، اسلواکی، لهستان و ترکیه) و نیز کره جنوبی و ژاپن، میزان رضایت از زندگی، کمتر از پنجاه درصد بود. این نتایج، با آمار بالای خودکشی در کشور ژاپن، تناسب دارد. در ضمن، در این آمار و در همه کشورها (بجز ترکیه و استرالیا)، میزان رضایت زندگی مردان، بیش از زنان بوده است.12
رضایت از زندگی در ایران
کوشا و محسنی که در سال دوهزار میلادی، تحقیقی مقایسهای بین مردم ایران و ایالات متّحده (ایالت مینه سوتا)، انجام دادند، هدف آنها این بود که ببینند ایا ایرانیان، مردمانی شاد هستند؟ این تحقیق، در سال 1995م، روی 544 نفر در ایالات متحده و در سال 1997م، روی 1055 نفر در ایران (تهران) انجام شد. در این بررسی، میزان شادکامی مردم ایران، با در نظر گرفتن جنس، سن، درآمد و درجه تحصیلات، مورد سنجش و ارزیابی قرار گرفت که علاوه بر نشان دادن ارتباط رضایت و خرسندی افراد با دیگر ابعاد زندگیشان، عوامل مؤثّر در شکلگیری و تشدید و تضعیف شادکامی و خوشحالی نیز به دقّت بررسی شد و نتایج آن، با نتایج به دست آمده از تحقیقاتی که در سال 1994م، که روی امریکاییها انجام شد، مقایسه گردید. دادهها نشان دادند که در مقیاسی وسیع، ایرانیان، مردمانی شاد نیستند. علاوه بر آن، سطح شادمانی آنها نیز منعکس کننده جایگاه اجتماعی و وضعیت اقتصادی بیشتر جوامع در حال پیشرفت است و تغییرات جمعیتی، تأثیر چندانی بر شادمانی فرد ندارد. به نظر میرسد عواملی که بر شادکامی تأثیرگذارند، در هر دو جامعه یکساناند و درجه اهمیت عوامل، تفاوت زیادی در دو جامعه ندارد.13
در پژوهشی دیگر، بر اساس یک نظرسنجیای که در سال 1380، در میان جوانان ایرانی انجام شد، 41 درصد آنها گفتند که توان رویارویی با مشکلات زندگی را ندارند، 38 درصد، سرحال و با نشاط از خواب بیدار نمیشوند و همین تعداد، از زندگی خود احساس رضایت نمیکنند. بر این اساس، 49 درصد از جوانان، شبها نیز به راحتی به رختخواب نمیروند و افکار پریشان و مشوّش، خوابشان را بهم میزند و درکل، شور و شوق زندگی در آنان در حد بالایی نیست. این نتایج، نشان میدهند که درصد زیادی از آنان برایشان مهم نیست که چه بر سرشان میاید و بیش از پنجاه درصد نیز عنوان کردهاند که زندگی با آنها سر ناسازگاری داشته و نگران اینده خود هستند. همچنین آستانه عمل آنان، بسیار پایین است و بیش از سی درصد آنان چیزی برای لذّت بردن در زندگی خود سراغ ندارند.14
طرح ملّی ارزشها و نگرشهای ایرانیان
در زمینه بررسی ارزشها و نگرشهای مردم ایران، تحقیقات متنوّعی در داخل کشور، به صورت پایاننامه و مقاله و نیز نظرسنجیهای مختلف به چاپ رسیدهاست؛ امّا جامعترین پژوهشی که در سطح ملّی در این حوزه انجام گرفته، طرحی است با عنوان پیمایش ارزشها و نگرشهای ایرانیان»، که موج اوّل آن، در سال 1379، به اجرا درآمد، و با بررسی دوباره محورهای تعیین شده اطلاعات مورد نیاز از کشور، در سال 1382، جمعآوری شد.
هدف کلّی این طرح، آگاهی از نظرات و دیدگاههای افراد جامعه در زمینههای مربوط به ارزشها و نگرشها در سطح مراکز استانهای کشور بوده است. جامعه آماری این مجموعه را اعضای خانوارهای معمولی ساکن در 28 مرکز استان ایران تشکیل میدادند که در زمان اجرای طرح، سن آنها بین پانزده تا 64 بود.15
نتایج طرح ملّی
در این طرح، ارزشها»، حول محورهای گوناگون، مورد سنجش قرار گرفتند؛ امّا تحلیل یافتههای مربوط به رضایت در موارد مذکور، نشانگر آن بود که رضایت افراد را میتوان در سه حوزه رضایت فردی»، رضایت مالی» و رضایت اقتصادی و سیاسی»، طبقهبندی نمود.
میانگین رضایت به دست آمده در سه حوزه یاد شده، نشانگر آن است که رضایت در حوزه مالی( با میانگین 15/1)، کمترین میزان و رضایت در زمینه فردی (با میانگین نُه)، بیشترین میزان را برانگیخته است که در ادامه، به تشریح نتایج به دست آمده از این سه حوزه میپردازیم:
الف. رضایت فردی
رضایت فردی، شامل چند مقوله اصلی تحت عنوان: رضایت از سلامتی، وضع مالی و شغلی است.
1. رضایت از سلامتی
رضایت از سلامتی، از جمله مقولاتی است که در پیمایشهای گوناگون، مورد بررسی قرار گرفته و جدول مقایسهای یافتهها، حاکی از افزایش میزان رضایت از وضع فردی بین سالهای 1353 تا 1382 است.16
53 75 79 82
ناراضی 6 8 1/14 1/7
رضایت نسبی 26 1/19 6/10 8/11
راضی 67 8/72 3/75 1/84
بر اساس نتایج به دست آمده از یک تحقیق، مشخص شده است که بیش از نیمی از افرادی که برای ناراحتیهای جسمانی، به پزشک مراجعه میکنند، مشکلات روانی و عاطفی دارند. این، در حالی است که بر اساس اعلام منابع رسمی، حدود 75 درصد جمعیت ایران، به نوعی گرفتار مشکلات و مسائل روحی و روانی، با شدّت و ضعفهای متفاوت هستند.17 نتایج پژوهشی که در قالب مقاله شادکامی و عملکرد ایمنی بدن» در مجلّه روانشناسی» شماره 15، در سال 1379 انتشار یافت نیز مؤید این مطلب است که با اجرای همزمان دو آزمون افسردگی بک» و شادکامی آکسفورد»، روی 150 نفر، فرضیه افزایش عملکرد نظام ایمنی بدن، در گروههایی با شادکامی زیاد» نسبت به گروههایی با شادکامی کم»، به صورت کلّی تایید شد. هر چند این پژوهش، نو و بدیع است، امّا پژوهشهای قبلی محقّقان نیز به نحوی مؤید یافتههای این تحقیق است. از جمله، پژوهش سگراستروم» و همکارانش که نشان داده است افراد خوشبین، به واسطه خُلق خوب، ایمنی بهتری دارند. همچنین پژوهشگران دیگری نیز ثابت کردهاند که رفتار مثبت، با عملکرد بهتر نظام ایمنی، رابطه مستقیم دارد و از آن جا که یکی از مهمترین اجزای شادکامی، خُلق مثبت است، لذا منطقی است که شادکامی و شوخطبعی نیز با عملکرد بهتر نظام ایمنی، ارتباط مستقیمی داشته باشد.18
2. رضایت از وضع مالی
انتظار میرود که رضایت از وضع مالی، بیش از سلامتی، در رضایت فرد از زندگی و وضع عمومی جامعه، تأثیر داشته باشد.
یافتههای مقایسهای،نشان از این دارند که در این زمینه نیز، با رشد نسبی میزان رضایت، روبهرو بودهایم.19
53 75 79 82
ناراضی 20 7/11 22 4/19
رضایت نسبی 54 3/45 5/22 3/63
راضی 25 6/42 4/55 3/44
این، در حالی است که در تحقیقات جهانی، مشخّص شده است که رضایت مالی، رابطه چندانی با میزان درآمد فرد ندارد؛ چرا که نتایج یک پژوهش، نشان داد که در فاصله سالهای 1965 تا 1999م، متوسّط درآمد خانوادههای ساکن دیترویت چهل درصد افزایش یافت. با این حال، خانمهای خانهدار دیتریتی، در سال 1999م، راضیتر از خانمهای خانهدار دیتریتی در سال 1965م، نبودند.
در یک همهپرسی دیگر نیز مشخّص شد که در فاصله سالهای 1965 تا 1999م، تعداد امریکاییهایی که از موقعیت مالی خود راضی بودند، از 42 درصد به سی درصد، کاهش یافتهاند. این نتایج، نشان میدهند که معیارهای افراد کشورهای مختلف، در زمینه داشتن شادمانی، با هم تفاوتهای عمده دارند.20
وضع شغلی نیز بیتردید، یکی از عوامل مهم در زمینه رویکرد فرد در خصوص رضایت از زندگی و روند عمومی اوضاع (شادکامی) است.
1353 1379 1382
ناراضی 16 1/18 9/18
رضایت نسبی 40 4/24 1/35
راضی 37 4/55 46
دادههای طرح بالا، حاکی از افزایش نسبی میزان رضایت از اوضاع شغلی، بین سالهای 1352 تا 1382 است.21
البته نباید فراموش کرد که رضایت شغلی، خود، تابع شرایط خاصّی است، بدین صورت که: میزان شادکامی افراد شاغل، بیشتر از افراد بیکار است و همچنین اشخاصی که به کارهای تخصّصی مشغولاند، نسبت به کسانی که دارای مشاغل تخصّصی نیستند، احساس شادکامی بالاتری را گزارش کردهاند.
در بحث رضایت شغلی و احساس شادکامی، بررسیهای فراوان، نشان دادهاند که وقتی کارکنان، کنترل بیشتری بر کار خود دارند و به آنها اجازه داده میشود که درباره هدفها و ساعات کار خود تصمیم بگیرند و در تصمیمگیریها دخالت داده شوند، رضایت شغلی و در نهایت، رضایت از زندگیشان بیشتر میشود.22
عوامل زمینهای مؤثّر بر میزان رضایت فردی
بر اساس یافتههای طرح ملّی، جنسیت، سن، میزان تحصیلات، میزان دینداری و وضعیت تأهل، عوامل زمینهای مؤثّر بر میزان رضایت است:
یک. جنسیت
در مجموع، به نظر میرسد که جنسیت و تا حدودی سن، بر رضایت فردی، اثر مینهند، به گونهای که زنان، کمتر از مردان، احساس رضایت میکنند و با افزایش سن نیز بر میزان رضایت از اوضاع فردی، افزوده میشود.23
آلیس برنز در سال 2001م، در تحقیق جالبی شصت زن میانسال (40ـ45 سال تا 60ـ65 سال) و شصت مرد مسن (60ـ 65 به بالا) را از نظر میزان رضایتمندی از زندگی و اعتماد به نفس، مقایسه کرد.
همگی این زنان، از طبقات کمدرآمد بودند که زندگی سختی را پشت سر گذاشته بودند. نتایج تحقیق فوق، نشان داد که زنان مسن، رضایت از زندگی و امیدواری بیشتر داشتند. شاید یکی از دلایلش آن باشد که افراد، با افزایش سن، ثبات روانی بیشتری به دست میآورند و همین امر، ناخرسندی آنان را کاهش میدهد.24
امّا با این همه، به نظر میرسد با توجّه به یافتههای دیگر پژوهشها، باید کمی محتاطتر، نسبت به این موضوع، نظر کلی داد؛ چرا که در جریان یک بررسی آماری ـکه در اصل میتوان گفت نتایج 146 بررسی دیگر را جمعبندی کرده استـ، مشخص گردید که کمتر از یک درصد شادیهای زندگی، به جنسیت اشخاص بستگی دارد و نتایج یک بررسی مشابه نیز به این نتیجه رسید که زنها، به طول کلّی، کمی شادتر از مردها هستند و به استناد یک بررسی دیگر ـکه در شانزده کشور مختلف انجام گرفتـ، میتوان گفت که زنها و مردها حدوداً به یک اندازه بسیار شاد، راضی یا خیلی راضی، جواب میدهند. بررسی دیگری که از سوی 68 پژوهشگر در 39 کشور واقع در نقاط مختلف جهان، روی 18032 دانشجو انجام گرفت نیز به نتایج مشابهی دست یافته است.25
دو. میزان تحصیلات
میان متغیر تحصیلات و رضایت از اوضاع فردی نیز ارتباط مستقیم وجود دارد، به طوری که با افزایش تحصیلات، رضایت از اوضاع فردی نیز افزایش مییابد.26
بیسواد زیردیپلم دیپلم و پیشدانشگاهی فوقلیسانس و دکتری
ناراضی 5/4 1/3 6/1 -
راضی 5/95 9/96 4/98 100
سه. میزان دینداری
لوئیس، با انجام دادن یک مطالعه در مورد اثرات دین بر سلامت روانی»، دریافت که افراد دارای نگرش دینی بالا، نسبت به افرادی که سطح نگرش دینی پایینتری داشتند، از یک طرف، وسواس بیشتر و از طرف دیگر، میزان روانرنجورخویی کمتری نشان دادهاند. مطالعه لوئیس، با مطالعات مالتبی و لوئیس و مالتبی هماهنگ است.27
امّا نتایج بررسیهای دیگری که در قالب پایاننامه انتشار یافته، خلاف این مطلب را نشان میدهد. نتایج تحقیق تعیین میزان شادکامی دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی تهران و رابطه آن با عمل به باورهای دینی و برونگرایی» نشان داد که بین شادکامی، با نگرش عمل به باورهای دینی، رابطه مثبت معنادار وجود دارد.28 نیز رابطه بین نگرش دینی و مؤلّفههای نگرش دینی با شادکامی و مؤلّفههای تشکیلدهنده شادکامی، تبیین میکند که جوانان دارای سطح نگرش دینی بالاتر، از شادکامی، خُلق مثبت، کارآمدی، عزّت نفس و خشنودی از زندگی بیشتری برخوردارند.29
یافتههای پژوهشی بررسی میزان شادکامی و عمل به باورهای دینی در رابطه با جنس مخالف»، نشان داد که میزان شادکامی افرادی که با کسی از جنس مخالف ارتباط ندارند، بیش از کسانی است که چنین ارتباطی را دارند و نیز بین میزان دینداری و عمل به واجبات و مستحبّات دینی و میزان شادکامی، یک همبستگی مثبت و معنادار وجود دارد.30
چهار. وضعیت تأهل
در پژوهش کوشا و محسنی که در سال 2004م، صورت گرفته، رضایت از زندگی متأهّل و مجرّد ایرانی، مقایسه شده است. بر اساس نتایج آنها، در زنان ایرانی، متأهّل بودن، شاغل بودن، داشتن تجارب مطلوب و نیز تحصیلات بالا، با رضایت بیشتر از زندگی، رابطه دارد.31
اشخاص جوان یا پیر، زن یا مرد، و فقیر یا ثروتمند، از داشتن رابطه عاشقانه پردوام، شادتر میشوند. صدها بررسی صورت گرفته در این زمینه، به این نتیجه واحد رسیدهاند که: زوجها در مقایسه با افراد مجرّد یا همسر از دست داده و بخصوص در مقایسه با کسانی که از هم جدا شدهاند، شادتر هستند و از زندگی خود، بیشتر لذّت میبرند. بررسیهای انجام شده در امریکا نشان میدهد که کمتر از 25 درصد اشخاص مجرّد و بیش از 40 درصد کسانی که ازدواج کردهاند، خود را شاد معرفی میکنند.32
نتایج تحقیقات فراوان در رابطه با میزان رضایت از زندگی زناشویی و سلامت روانی، نشان میدهد که بین این دو، رابطه وجود دارد و فشارهای زندگی مشترک با آسیبهای روانی، مخصوصاً افسردگی، اختلالات اضطرابی و بیماریهای جسمی ارتباط دارد.33 از طرفی، نتایج بررسی رابطه پایگاه اجتماعی و اقتصادی، با میزان رضایتمندی از زندگی زناشویی بر تفکیک میزان تحصیلات، سن، تعداد فرزندان، سطح درآمد و جنسیت، نشان داد که با 99 درصد اطمینان بین موارد ذکر شده و میزان رضایت زناشویی، رابطه وجود دارد، بدین معنا که میزان رضایتمندی افرادی که از تحصیلات بالاتر، فاصله سنّی کمتر، تعداد فرزندان کمتر و سطح درآمد بیشتری برخوردارند، بیشتر از افرادی است که از تحصیلات پایینتر، فاصله سنّی بیشتر، تعداد فرزندان بیشتر و سطح درآمد کمتری برخوردارند و نیز بین پایگاه اجتماعی و اقتصادی، با میزان رضایتمندی از زندگی مشترک، رابطه وجود دارد و هرچه پایگاه اجتماعی و اقتصادی بالاتر باشد، رضایتمندی از زندگی زناشویی، بالاتر است و نیز با 95 درصد اطمینان میزان رضایتمندی مردان از زندگی مشترک، بیشتر از زنان، معلوم گردید.34
تحقیقات وندی وود و همکارانش در مورد نقش ازدواج در شادی و مهرورزی، به این نتیجه انجامیده است که: در ازدواجهای پُرتنش و ناموفّق، زنها، بیشتر از مردها رنج میبرند. ازدواج در این خانوادهها، به تخفیف آلام روانی، اعتیادها و میزان خودکشی زنها کمک نمیکند.
امّا در مجموع و اگر بخواهیم نقش ازدواج را در میزان شادکامی افراد بررسی کنیم، به این نتیجه میرسیم که به طور کلّی، زنها، از ازدواج، راضیتر از مردها هستند. به اعتقاد وندی وود، زنها اگر با رابطه صمیمانه مثبت، روبهرو شوند، بیش از مردها از آن لذّت میبرند.35
ب. رضایت مالی
میزان رضایت مالی نیز به عوامل گوناگونی مانند: جنسیت، سن و میزان تحصیلات بستگی دارد، به طوری که رضایت مالی ایرانیان به طور نسبی، در میان زنان و افراد میانسال (نسبت به افراد جوان و سالمند) و افرادی با مدرک تحصیلی لیسانس (نسبت به افراد بیسواد و دارای مدارک تحصیلی ابتدایی، راهنمایی و دبیرستان، دیپلم و فوق دیپلم، فوق لیسانس و دکتری)، درصد بیشتری را به خود اختصاص داده است.
مرد زن
ناراضی 6/22 16
رضایت نسبی 6/37 35
راضی 8/39 49
بر حسب گروه سنّی
جوان میانسال سالمند
ناراضی 1/16 8/21 2/25
رضایت نسبی 8/32 3/38 8/43
راضی 1/51 3/39 31
برحسب گروه تحصیلی
بیسواد ابتدایی راهنمایی و دبیرستان دیپلم و فوق دیپلم لیسانس فوقلیسانس و دکتری
ناراضی 2835 6/16 2/18 8/15 4/15 6/9
رضایت نسبی 2836 1/سی 7/36 4/35 1/33 1/سی
راضی 7/28 3/33 1/45 7/48 5/51 2/60
ج. رضایت اقتصادی و سیاسی
پرسش مستقیم در خصوص میزان رضایت از اوضاع اقتصادی کشور در موج دوم پیمایش ارزشها و نگرشهای ایرانیان در سال 1382، انجام پذیرفته است که نتایج آن به شرح زیر است.36
میزان رضایت فراوانی نسبی
کم 5/70
تاحدی 25
زیاد 6/4
پرسش مستقیم در خصوص میزان رضایت از اوضاع سیاسی کشور در موج دوم پیمایش ارزشها و نگرشهای ایرانیان، انجام پذیرفته است که نتایج آن به شرح زیر است.37
میزان رضایت فراوانی نسبی
کم 4/37
تاحدی 2/47
زیاد 4/15
اثر عامل توسعهیافتگی مناطق شهری، بر میزان رضایت از زندگی
به نظر میرسد که میزان توسعهیافتگی مناطق نیز میتواند به عنوان یکی از عوامل مؤثّر بر رضایت در حوزه ملموس فردی و عام اجتماعی، مورد توجّه قرار گیرد. اگر شهرهایی چون: تهران، تبریز، اصفهان، شیراز و مشهد را به واسطه جمعیت و حدود توسعهیافتگی (از حیث میزان رشد تحصیلات عالی و توسعهیافتگی صنعتی)، نمونهای از شهرهای توسعهیافته و شهرهایی نظیر ایلام، بوشهر، شهرکرد، یاسوج و زاهدان را نمونهای از شهرهای کمتر توسعهیافته قلمداد کنیم، میزان رضایت در این دو حوزه، از نظر رضایت فردی، چندان معنادار نیست؛ امّا در زمینه مسائل عام اجتماعی، تفاوت میان مناطق توسعهیافته و نیافته، به نحو معنادار، چهره نشان میدهد.38
1. میزان رضایت از اوضاع اقتصادی کشور، بر حسب سطح توسعهیافتگی مناطق کشور
کم متوسط زیاد
توسعهیافته 3/72 2/24 6/3
توسعهنیافته 3/58 2/29 5/12
2. میزان رضایت از اوضاع سیاسی کشور بر حسب سطح توسعهیافتگی مناطق کشور
کم متوسط زیاد
توسعهیافته 3/40 2/46 4/13
توسعهنیافته 7/15 7/49 7/34
تحقیقات نشان میدهد که میزان رضایت از اوضاع اقتصادی و سیاسی کشور، در مناطق توسعهیافته، به مراتب، کمتر از مناطق توسعهنیافته است.39
حدیث زندگی :: خرداد و تیر 1387، شماره 41
پینوشتها:
1. David Mayers.
2. ر.ک: بررسی مقدماتی پایایی و روایی پرسشنامه شادکامی آکسفورد در دانشجویان دانشگاههای تهران»، احمدعلیپور و احمدعلی نوربالا، مجله اندیشه و رفتار، شماره 1و2، تابستان و پاییز 1378، ص 55.
3. ؟
4. ؟
5. ؟
6. ؟
7. ؟
8. ر.ک: بررسی مقدماتی پایایی و روایی پرسشنامه شادکامی آکسفورد در دانشجویان دانشگاههای تهران»، ص 57.
9. همان، ص64.
10. بررسی رابطه شادکامی با عمل به باورهای دینی و برونگرایی در دانشجویان رشته پرستاری و پزشکی علوم پزشکی»، مهتاب بیاتریزی، پایاننامه کارشناسیارشد، روانشناسی بالینی، دانشگاه آزاد اسلامی، 1383، ص 102.
11. همانجا.
12. رضایت از زندگی در چهارسوی عالم»، عاطفه احمدی، مجلّه سپیده دانایی، شماره 4، شهریور 86، ص 40.
13. مقایسه سبک زندگی، سلامت روانی و شادکامی در دبیران زن دوره متوسطه و زنان خانهدار شهرستان بشرویه»، اعظم نوربخش، کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی اصفهان، روانشناسی عمومی، 1383، ص 104.
14. میزان شادکامی و عمل به باورهای دینی در رابطه با جنس مخالف¬¬¬¬، در دانشجویان دانشکده علوم پزشکی شهرستان سبزوار»، ص 49.
15. طرح فنی نمونه گیری، پیمایش ملی ارزشها و نگرشهای ایرانیان، طرحهای ملی، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، 1382. ص9.
16. رضایت از زندگی و ارزیابی اجتماعی»، ص 13.
17. میزان شادکامی و عمل به باورهای دینی در رابطه با جنس مخالف¬¬¬¬ در دانشجویان دانشکده علوم پزشکی شهرستان سبزوار»، ص 48.
18. شادکامی و عملکرد ایمنی بدن»، احمدعلیپور و احمدعلی نوربالا و جواد اژهای و حسین مطیعیان، مجلّه روانشناسی، شماره 15، سال چهارم، پاییز 1379، ص 219 و 229.
19. رضایت از زندگی و ارزیابی اجتماعی»، ص 13.
20. بررسی رابطه شادکامی، با عمل به باورهای دینی و برونگرایی در دانشجویان رشته پرستاری و پزشکی علوم پزشکی»، ص 103.
21. رضایت از زندگی و ارزیابی اجتماعی»، ص 15.
22. بررسی رابطه شادکامی، با عمل به باورهای دینی و برونگرایی در دانشجویان رشته پرستاری و پزشکی علوم پزشکی»، ص 105.
23. رضایت از زندگی و ارزیابی اجتماعی»، ص 21.
24. رضایت از زندگی در چهارسوی عالم»، ص40.
25. بررسی رابطه شادکامی، با عمل به باورهای دینی و برونگرایی در دانشجویان رشته پرستاری و پزشکی علوم پزشکی»، ص104.
26. رضایت از زندگی و ارزیابی اجتماعی»، ص21.
27. بررسی رابطه شادکامی با عمل به باورهای دینی و برونگرایی در دانشجویان رشته پرستاری و پزشکی علوم پزشکی»، ص115.
28. همان، چکیده.
29. همان، ص165.
30. میزان شادکامی و عمل به باورهای دینی، در رابطه با جنس مخالف¬¬¬¬، در دانشجویان دانشکده علوم پزشکی شهرستان سبزوار»، چکیده.
31. رضایت از زندگی در چهارسوی عالم»، ص40.
32. بررسی رابطه شادکامی، با عمل به باورهای دینی و برونگرایی در دانشجویان رشته پرستاری و پزشکی علوم پزشکی»، ص107.
33. رابطه بین پایگاه اجتماعی و اقتصادی با میزان رضایتمندی از زندگی زناشویی»، سیده رامینه لاریمی، روانشناسی بالینی، 1382، ص61.
34. همان، چکیده.
35. بررسی رابطه شادکامی، با عمل به باورهای دینی و برونگرایی در دانشجویان رشته پرستاری و پزشکی علوم پزشکی»، ص107.
36. رضایت از زندگی و ارزیابی اجتماعی»، ص19.
37. همان جا.
38. همان، ص27.
39. همان، ص28.