مسلمان شدن ظاهری عمر و ابابکر

(زمان خواندن: 7 - 13 دقیقه)

آیا در محاصره شعب ابی طالب أبوبكر و عمر شركت داشتند ؟
درباره أوّلین كسى كه اسلام آورد بین مردم مشهور شده است كه على علیه السّلام هیچ چیزى را شریك خداوند قرار نداد ، و چنین نبود كه بعد از شرك اسلام آورده باشد ، بلكه در تمام افعال تابع و پیرو پیامبر صلّى الله علیه و آله بود . بر همین شیوه به سنّ بلوغ رسید ، آنگاه خداوند تعالى بخاطر پیروى از پیامبر صلّى الله علیه و آله او را معصوم نمود ،و راهنمائى وتوفیق داد (1) . على بن أبى طالب أوّلین مسلمان بود ، و او همان است كه مى گوید : من بنده خدا و برادر رسول خدا و صدّیق اكبر مى باشم ، بعد از من این جمله را كسى نمى گوید مگر آنكه دروغگو و افترا زننده باشد ، هفت سال قبل از این كه مردم نماز بخوانند من همراه رسول خدا صلّى الله علیه و آله نماز خواندم (2) . و بعضى از حسدورزان گفته اند : خدیجه أوّلین مسلمان وأوّلین مخلوقى است كه به پیامبر صلّى الله علیه و آله ایمان آورد (3) . لكن صحیح آن است كه خدیجه أوّلین زنى بود كه به پیامبر صلّى الله علیه و آله ایمان آورد و لیكن بعد از على علیه السّلام ، و على علیه السّلام أوّلین نفر از مردم بود كه به پیامبر صلّى الله علیه و آله ایمان آورد ، و همین مطلب از سلمان و أبوذر و خبّاب و جابر و أبوسعید خدرى و زید بن أرقم نقل شده است . و ابن اسحاق زهرى این مطلب را ملتزم شده (4) و همین مطلب را عدّه اى از أوّلین اصحاب قبل از روزگار حكومت بنى امیّه تأیید و تأكید كرده اند (5(
اولین مسلمان
پیامبر أكرم صلّى الله علیه و آله فرمود : أوّلین شما كه در كنار حوض بر من وارد مى شود ، و أوّلین شما از نظر اسلام آوردن علىّ بن أبى طالب است (6) . و بنى امیّه از دیرباز براین بودند تا خدیجه صلّى الله علیه و آله را بر أمیرالمؤمنین علیه السّلام مقدّم نمایند ، نه بخاطر دوستى با خدیجه ، بلكه بخاطر مخفى نگه داشتن فضائل أمیر المؤمنین علیه السّلام بود ، چون دشمنان محمّد و آل محمّد علیهم السّلام در واقع آنها بودند .
سپس برآن شدند تا أبوبكر را بر على علیه السّلام مقدّم نمایند ، لكن نتوانستند نتیجه مطلوب را بدست آورند ، زیرا دانشمندان اعلام كردند كه أبوبكر سالها بعد از بعثت پیامبر صلّى الله علیه و آله (7) یعنى بعد از اسلام آوردن پنجاه مرد اسلام آورد (8) و مطابق با روایت واقدى دقیقاً بعد از اسراء و معراج پیامبر صلّى الله علیه و آله كه یك سال و نیم قبل از هجرت بود ، اتّفاق افتاد (9) یعنى أبوبكر زمانى اسلام آورد كه سنّ مبارك على علیه السّلام 21 سال بود ، و این واقعه یك سال و نیم قبل از هجرت بوقوع پیوست (10) و پیامبر صلّى الله علیه و آله فرمود : این على علیه السّلام أوّلین نفر است كه به من ایمان آورد ، و مرا تصدیق نمود ، و همراه من نماز خواند (11) . و مطلبى كه مورد اهتمام تمام حكومت هاى جهان مى باشد این است كه : حكّام و سلاطین خود را از كسانى قرار دهند كه در هر موردى نفر أوّل باشند ، و چون در مطلب فوق جستجو نماییم و در پى بدست آوردن مصداق هائى از آن شویم ، به درستى آن پى مى بریم ، واقعاً چنین نیست ؟ زید بن الخطّاب برادر عمر بن الخطّاب است ، كه قبل از او اسلام آورد ، لكن در تاریخ و حدیث و تفسیر بجز موارد اندكى از او نامى نبرده اند ، در حالى كه برادرش عمر در روایات بسیار و بى شمارى ذكر شده است ، و أبوبكر بخاطر نصیحت كاهنى در شام كه به وى خبر خروج پیامبر صلّى الله علیه و آله را داد و امر به پیروى از او نمود اسلام آورد (12) و در روز وفات پیامبر صلّى الله علیه و آله أبوبكر از فرمان وى در همراهى با لشكر اسامه سرباز زد ، و با عمر و همراهان او در اینكه به رسول خدا صلّى الله علیه و آله مى گفتند او هذیان مى گوید یعنى او دیوانه و مجنون است شركت كرد . و خلافت رسول خدا صلّى الله علیه و آله را غصب نمود و فرمان داد به زور وارد خانه فاطمه سلام الله علیها شوند ، و استخوان سینه او را شكست ،..........
آنگاه فاطمه سلام الله علیها به او فرمود : به خدا سوگند بعد از هر نمازى كه مى خوانم بر تو نفرین مى كنم (13(
و بى گمان چنین گناهان بزرگى ، تنها از دشمن پیامبر سر مى زند ، نه از كسى كه همراه و مصاحب او در غار بوده است . و درباره اسلام آوردن او ، أبوالقاسم كوفى مى گوید : أبوبكر هفت سال بعد از بعثت اسلام ظاهری آورد (14) . و مسعودى مى گوید : بسیارى از مردم بر این عقیده هستند كه على علیه السّلام شریكى براى خدا قائل نشده است ، بلكه همواره در تمام افعال به پیامبر صلّى الله علیه و آله اقتداء مى نمود و از او پیروى مى كرد و بر همین شیوه به سنّ بلوغ رسید ، و خداوند تعالى او را عصمت داد ، و بر تبعیّت از پیامبر خود مؤیّد و موفّق نمود ... و گروهى دیگر بر آن هستند كه أوّلین ایمان آورنده على مى باشد ، و رسول خدا صلّى الله علیه و آله در سنّ تكلیف ، او را به دین دعوت نمود ، و دلیل این مدّعى ظاهر آیه : وَ أنْذِرْ عَشیرَتَكَ اْلأَقْرَبینَ (15) مى باشد ، كه خداوند به رسول خود فرمان مى دهد تا خاندان نزدیك خود را به دین دعوت نماید ، و چون على علیه السّلام نزدیك ترین و اطاعت كننده ترین مردم به رسول خدا بود از او شروع كرد (16) . و سیوطى مى گوید : على أوّلین نفرى است كه اسلام آورد ، و عدّه اى نیز بر همین مطلب نقل اجماع نموده اند (17)
در روایات آمده است كه على علیه السّلام هفت سال پیش از دیگران نماز خواند ، و این روایات با روایت دیگرى كه تصریح بر این دارد كه او سه سال پیش از دیگران نماز خواند منافاتى ندارد ، زیرا او سه سال بعد از بعثت و چهار سال قبل از آن در نماز خواندن بر دیگران سبقت داشت كه مجموع این دو ، هفت سال مى شود . امام سجّاد علیه السّلام فرمود : على علیه السّلام به خداى تبارك و تعالى و رسول او صلّى الله علیه و آله ایمان آورد ، و برتمام مردم به ایمان به خدا و رسولش و به خواندن نماز ، سه سال سبقت گرفت (18) .
أبوجعفر اسكافى مى گوید : رسول خدا در سال قحطى و گرسنگى على علیه السّلام را كه هشت سال بیشتر نداشت نزد خویش آورد ، و هفت سال در كنار پیامبر صلّى الله علیه و آله زندگى كرد ، و هنگامى كه جبرئیل علیه السّلام خبر رسالت پیامبر صلّى الله علیه و آله را آورد على علیه السّلام به سنّ بلوغ رسیده بود و عقل و ادراكى كامل داشت ، و از روى دقّت نظر و فكر اسلام آورد ، در سخنان او چنین آمده كه او هفت سال قبل از دیگران نماز خواند و مقصود او از هفت سال ، سالهائى مى باشد كه قبل از بعثت به پیامبر صلّى الله علیه و آله ملحق شده بود ، و در آن زمان نه دعوتى بود و نه رسالتى ، و پیامبر صلّى الله علیه و آله تنها خدا را بر اساس دین حنیف حضرت ابراهیم علیه السّلام عبادت مى كرد ، و على علیه السّلام نیز از او پیروى مى نمود ، و چون به دوران بلوغ قدم گذاشت و رسول خدا به پیامبرى مبعوث شد على علیه السّلام را به اسلام دعوت نمود ، او نیز نه از جهت تقلید بلكه از روى تحقیق و معرفت اسلام آورد (19) .
کسانی که قبل از ابوبکر اسلام آوردند
و أوّلین مسلمانان : جعفر و همسر او أسماء بنت عمیس و عقیل (20)و عبیدة بن الحارث (21) مى باشند ، سپس زید ابن حارثه (22) . و مصعب بن عمیر (23) و بلال و زبیر بن العوام و خالد بن سعید بن العاص و همسر او امینة بنت خلف بن أسعد (24) و حاطب بن عمرو بن عبد شمس بن عبدود (25) و عتبة بن غزوان (26) و عبیدة بن الحارث بن المطلب (27) و أبوحذیفه مهشم بن عتبة بن ربیعة (28) و عتبة بن مسعود برادر عبدالله بن مسعود (29) و خالد و عامر و ایاس فرزندان بكیر بن عبد یالیل (30) و ارقم بن ارقم (31) و أبوذر، جندب بن جناده (32) و عمّار بن یاسر عنسى (33) و پدر و مادر او و خبّاب بن الأرت (34) و عبدالله بن جحش و برادرش أبومحمّد بن جحش (35) و عبدالله بن مسعود (36)و خنیس بن حذافة بن قیس (37) و عمرو بن عنبسة سلمى (38) و عامر بن ربیعة عنزى (39) و حاطب بن الحرث بن معمر و همسر او فاطمه بنت المجلل (40) و سائب بن عثمان بن مظعون (41) و مطلب بن ازهر بن عبد عوف و همسر او رملة بنت أبى عوف بن صبیرة (42) و أوّلین شهید در اسلام ، سمیّه مادر عمّار بود ، كه او را به دو شتر بستند و قلب او را با حربه اى شكافتند ، و همسرش یاسر را كشتند (43) و همگى این افراد قبل از أبوبكر اسلام آوردند (44)
و أبوبكر و عمر بعد از گذشتن ده سال از بعثت پیامبر صلّى الله علیه و آله اسلام ظاهری آوردند و هنگامى كه بنى هاشم در محاصره شدید اقتصادى و اجتماعى بودند ، آن دو ، در صف كافران بسر مى بردند .
شكنجه و آزار مسلمانان توسط ابوبکر و عمر
أبوبكر و عمر كسانى نبودند كه مانند سایر مسلمانان شكنجه دیده باشند ، بلكه عمر بن الخطّاب ، قبل از اسلام آوردن ظاهری ، خود مسلمانان را شكنجه مى نمود ، و در آزار رساندن به زنان مسلمان از مهارت خاصّى برخوردار بود . عمر بن الخطّاب در دوران جاهلیّت همواره با زنان مسلمان ستیزه جوئى مى كرد ، و شكنجه دادن زنان مؤمن ضعیفى را كه یاورى در دفاع از خویش نمى یافتند ، به عهده داشت.
روزى أبوبكر به عمر برخورد نمود ، در حالى كه وى كنیز مسلمان بنى مؤمّل (۴۵) را شكنجه مى داد تا دست از اسلام بردارد ، عمر در آنزمان مشرك بود و او را مى زد و چون خسته شد گفت : من از تو معذرت مى خواهم فقط بخاطر خستگى رهایت كردم (۴۶)
و عمر از وضعیّت خود قبل از مسلمان شدن چنین پرده بر مى دارد : از اسلام دورى مى جستم و در جاهلیّت از شراب جدا نمى شدم و شراب را بسیار دوست داشتم و مایه سرور و نشاط من بود (۴۷) . (البته وی بعد از اسلام ظاهری نیز از شراب خوردن دست بر نداشت. و حتی تا آخرین لحظه مرگ شراب می نوشید.)
امّ عبدالله ، دختر حشمة از روش عمر در زمان جاهلیّت چنین مى گوید : از او بلاء و اذیّت و خشونت به ما مى رسید (۴۸) . و از كارهاى دیگر او در این میدان كه نشانگر سر دسته بودن او در طومار شكنجه گران مسلمانان مى باشد این است كه ، چون « حتنه » مسلمان شد بسویش حمله برد و او را بشدّت لگدكوب كرد ، و چنان ضربه اى به صورت خواهر مسلمانش زد كه چهره او غرق در خون شد (۴۹)
-----------------------------------------
[1] ـ مروج الذّهب 276 ج 2 .
[2] ـ تاریخ ابن أثیر ، 57 ج 2 .
[3] ـ ألسّیرة النّبویّه ، دحلان ، ألأوائل ، الطّبرانى 80 ، ألسّیرة الحلبیّه 267 ج 1 .
[4] ـ عیون الأثر ج 1 مناقب خوارزمى ج 18 ، ألسّیرة الحلبیّه ج 1 حلیة الأولیاء ج 1 ألسّیرة النّبویّة ، دحلان 91 ج 1 ، تاریخ بغداد 232 ج 4 ، تهذیب تاریخ دمشق ج 3 ، ألكامل ، ابن أثیر ، 57 ج 2 .مجمع الزّوائد ج 9
[5] ـ ألمستدرك الحاكم 136 ج 3 ، ألأوائل 195 ج 1 ، حیاة الصّحابة ، 514 و 515 ج 2
[6] ـ مستدرك حاكم 136 ج 3 ، ألإصابه 28 ج 3 .
[7] ـ ألسّیرة الحلبیّه 273 ج 1 .
[8] ـ ألبدایة و النّهایة 28 ج 3 ، تاریخ طبرى 60 ج 2 .
[9] ـ مجمع الزّوائد 76 ج 1 .
[10] ـ مجمع الزّوائد 76 ج 1 ، به نقل از طبرانى در ألكبیر .
[11] ـ شرح نهج البلاغه ، ابن أبى الحدید 225 ج 13 ، تاریخ بغداد 224 ج 4 .
[12] ـ ألبدایة و النّهایة 30 و 29 ج 3 ، ألسّیرة النّبویّه ، ابن كثیر439 ج 1 .
[13] ـ ألبدایة و النّهایة ، 73 ج 8 ، عیون الأثر 281 ج 2 ، لسان المیزان 189 ج 8 ، در شرح حال علویان ، تاریخ یعقوبى 137 ج 2 ، ألإمامة و السّیاسة ، ابن قتیبة 20 ج 2 ، چاپ مؤسّسه حلبى مصر ، و به كتاب هل اغتیل النّبى محمّد صلّى الله علیه و آله مراجعه شود .
[14] ـ ألإستغاثه 31 ج 2 .
[15] ـ سوره شعراء ، آیه 214 .
[16] ـ مروج الذّهب ، مسعودى 276 ج 2 .
[17] ـ تاریخ الخلفاء ، سیوطى 185 ، ألمستدرك حاكم 111 ج 3 ، حیلة الأولیاء 66 ج 1 ، تاریخ الخطیب بغدادى 2 ج 81 ، ألسّیرة الحلبیّة 268 ج 1 . [18] ـ ألكافى ، كلینى 339 ج 8 ـ ألمستدرك ، حاكم 111 ج 3 ، ذخائر العقبى 60 ، صفیّن ، نصربن مزاحم 100 ، ألرّیاض النّضرة 158 ج 2 ، كتاب ألغدیر 221 و 240 ج 3
[19] ـ شرح نهج البلاغه ابن أبى الحدید ، 248 ج 13 .
[20] ـ عیون الأثر 124 ج 1 ـ 128 سیر أعلام النّبلاء 144 ج 1 .
[21] ـ تاریخ یعقوبى 27 ج 2 .
[22] ـ سیر أعلام النبلاء 144 ج 1 ـ ابن اسحاق مى گوید : او بعد از على بن ابى طالب اسلام آورد.
[23] ـ تاریخ یعقوبى 232 ج 2 .
[24] ـ عیون الأثر 129 ج 1 ألكامل ، ابن أثیر ، 60 ج 2 ، تاریخ یعقوبى 23 ج 2 .
[25] ـ عیون الأثر 129 ج 1 .
[26] ـ تاریخ یعقوبى 22 ج 2 .
[27] ـ سیر أعلام النّبلاء 144 ج 1 .
[28] ـ عیون الأثر 129 ج 1 .
[29] ـ عیون الأثر 129 ج 1 .
[30] ـ عیون الأثر 130 ج 1 .
[31] ـ عیون الأثر 127 ج 1 ، ألبدء و التّاریخ 146 ج 4 ، سیر أعلام النّبلاء 144 ج 1 .
[32] ـ عیون الأثر 129 ج 1 ، سیر أعلام النّبلاء 145 ج 1 .
[33] ـ عیون الأثر 130 ج 1 ، سیر أعلام النّبلاء 145 ج 1 .
[34] ـ عیون الأثر 127 ج 1 ، سیر أعلام النّبلاء 144 ج 1 .
[35] ـ ألبدء و التّاریخ ، ألمقدسى 146 ج 4 ، سیر أعلام النّبلاء 144 ج 1 .
[36] ـ عیون الأثر 1 ج 1 ـ سیر أعلام النّبلاء 144 ج 1 .
[37] ـ عیون الأثر 127 ج 1 .
[38] ـ نفحات الأزهار 133 ج 1 ، عیون الأثر 129 ج 1 .
[39] ـ عیون الأثر 127 ج 1 .
[40] ـ عیون الأثر 127 ج 1 .
[41] ـ عیون الأثر 128 ج 1 ، سیر أعلام النّبلاء 144 ج 1 .
[42] ـ عیون الأثر 128 ج 1 .
[43] ـ أسباب نزول الایات ، واحدى
[44] ـ شرح نهج البلاغه ، ابن أبى الحدید 224 ج 13 ، چاپ ألعثمانیّه ألغدیر 241 ج 3 .
[45] ـ گروهى از بنى كعب بودند .
[46] ـ سیره ابن دحلان 339 ج 1 ، سیره ابن هشام 211 ج 1 ، ألسّیرة الحلبیّه ، 300 ج 1 ، ألمحبر 184 ، سیره ابن كثیر 493 ج 1 .
[47] ـ سیره ابن دحلان 371 ج 1 .
[48] ـ عبقریّة عمر ، ألعقّاد ، 32 .
[49] ـ طبقات ابن سعد 191 ج 2 .