1
قَال عليه السلام : كُنْ فِي الْفِتْنَةِ كَابْنِ اللَّبُونِ لاَ ظَهْرٌ فَيُرْكَبَ، وَلاَ ضَرْعٌ فَيُحْلَبَ.
2
وقَالَ عليه السلام : أَزْرَىبِنَفْسِهِ مَنِ اسْتَشْعَرَ الطَّمَعَ، وَرَضِيَ بِالذُّلِّ مَنْ كَشَفَ ضُرَّهُ، وَهَانَتْ عَلَيْهِ نَفْسُهُ مَنْ أَمَّرَ عَلَيْهَا لِسَانَهُ
3
قَال عليه السلام : وَالْبُخْلُ عَارٌ، وَالْجُبْنُ مَنْقَصَةٌ، وَالفَقْرُ يُخْرِسُ الْفَطِنَ عَنْ حُجَّتِهِ، وَالْمُقِل ُ غَرِيبٌ فِي بَلْدَتِهِ،
4
قَال عليه السلام : الْعَجْزُ آفَةٌ، وَالصَّبْرُ شَجَاعَ وَالْوَرَعُ جُنَّةٌ وَنِعْمَ الْقَرِينُ الرِّضَى،
5
قَال عليه السلام الْعِلْمُ وِرَاثَه كَرِيمَةٌ، وَالاََْدَبُ حُلَلٌ مُجَدَّدَةٌ، وَالْفِكْرُ مِرْآةٌ صَافِيَةٌ،
6
قَال عليه السلام َصَدْرُ الْعَاقِلِ صُنْدُوقُ سِرِّهِ، وَالْبَشَاشَةُ حِبَالَةُكك الْمَوَدَّةِ، وَالاِْحْتِمالُقَبْرُ العُيُوبِ. الْمُسَالَمَةُ خَبْءُ الْعُيُوبِ، وَمَنْ رَضِيَ عَنْ نَفْسِهِ كَثُرَ السَّاخِطُ عَلَيْهِ،
7
قَال عليه السلام الصَّدَقَةُ دَوَاءٌ مُنْجِحٌ، وَأَعْمَالُ الْعِبَادِ فِي عَاجِلِهِمْ، نُصْبُ أَعْيُنِهِمْ فِي آجِلِهِمْ.
8
قَال عليه السلام : اعْجَبُوا لِهذَا الاِِْنْسَانِ يَنْظُرُ بِشَحْمٍ وَيَسْمَعُ بِعَظْمٍ، وَيَتَنَفَّسُ مِنْ خَرْمٍ!!
9
وقال عليه السلام : إِذَا أَقْبَلَتِ الدُّنْيَا عَلَى أحَدٍ أَعَارَتْهُ مَحَاسِنَ غَيْرِهِ، وَإِذَا أَدْبَرَتْ عَنْهُ سَلَبَتْهُ مَحَاسِنَ نَفْسِهِ.
10
وقال عليه السلام : خَالِطُوا النَّاسَ مُخَالَطَةً إِنْ مِتُّمْ مَعَهَا بَكَوْا عَلَيْكُمْ، وَإِنْ عِشْتُمْ حَنُّوا إِلَيْكُمْ.
11
وقال عليه السلام : إِذَا قَدَرْتَ عَلَى عَدُوِّكَ فَاجْعَلِ الْعَفْوَ عَنْهُ شُكْراً لِلْقُدْرَةِ عَلَيْهِ.
12
وقال عليه السلام : أَعْجَزُ النَّاسِ مَنْ عَجَزَ عَنِ اكْتِسَابِ الاِِْخْوَانِ، وَأَعْجَزُ مِنْهُ مَنْ ضَيَّعَ مَنْ ظَفِرَ بِهِ مِنْهُمْ.
13
وقال عليه السلام : إِذَا وَصَلَتْ إِليْكُمْ أَطْرَافُ النِّعَمِفَلاَ تُنْفِرُوا أَقْصَاهَابِقِلَّةِ الشُّكْرِ.
14
وقال عليه السلام : مَنْ ضَيَّعَهُ الاََْقْرَبُ أُتِيحَ لَهُالاََْبْعَدُ.
15
وقال عليه السلام : مَا كُلُّ مَفْتُونٍيُعَاتَبُ.
16
وقال عليه السلام : تَذِلُّ الاَُْمُورُ لِلْمَقَادِيرِ، حَتَّى يَكُونَ الْحَتْفُفي التَّدْبِيرِ.
17
وسئل عليه السلام وعن قول النَّبيّ صلَّى اللهُ عَلَيْهِ [وَآله] وَسلّم: «غَيِّرُوا الشَّيْبَ،، وَلاَ تَشَبَّهُوا بِالْيَهُودِ». فَقَال عليه السلام : إِنَّمَا قَالَ صلى الله عليه وآله ذلِكَ وَالدِّينُ قُلٌّ فَأَمّا الاَْنَ وَقَدِ اتَّسَعَ نِطَاقُهُ وَضَرَبَ بِجِرَانِهِ فَامْرُؤٌ وَمَا اخْتَارَ.
18
وقال عليه السلام : في الذين اعتزلوا القتال معه: خَذَلُوا الْحَقَّ، وَلَمْ يَنْصُرُوا الْبَاطِلَ.
19
وقال عليه السلام : مَنْ جَرَى فِي عِنَانِأَمَلِهِ عَثَرَ بِأَجَلِهِ
20
وقال عليه السلام : أَقِيلُوا ذَوِي الْمُرُوءَاتِ عَثَرَاتِهِمْ فَمَا يَعْثُرُ مِنْهُمْ عَاثِرٌ إِلاَّ وَيَدُهُ بِيَدِ اللهِ يَرْفَعُهُ.

ترجمه

باب گزيده سخنان حكمت آميز و اندرزهاى امير المؤمنين عليه السلام
و در اين گزيده است پاسخ پرسشهايى كه از آن حضرت شده و نيز سخنان كوتاه او درباره مطالبى كه منظورنظرش بوده است.
1
على(ع)فرمود:به هنگام بروز فتنه چون اشتر دو ساله باش كه نه پشتى استواردارد كه بر آن سوار توان شد و نه پستانى شيرده،كه از آن شير توان دوشيد.
2
و فرمود(ع):آنكه طمع را شعار خود سازد،خود را خوار ساخته و هر كه پريشانحالى خويش با ديگران در ميان نهد،تن به ذلت داده است و كسى كه زبانش براو فرمان راند،بى ارج شود.
3
و فرمود(ع):بخل،ننگ است و ترس،نقص است و تنگدستى،زبان زيرك را ازبيان حجتش بر بندد و بينوا در شهر خود غريب است و ناتوانى،آفت است وشكيبايى،دليرى است و زهد، توانگرى است و پارسايى،چونان سپر است.
4
و فرمود(ع):بهترين همنشين خشنودى است از خواست خداوند
5
و دانش،ميراثى است گرانمايه و آداب،زيورهايى نو به نو و انديشه،آينه اى صافى است.
6
و فرمود(ع):سينه عاقل صندوقچه راز اوست و خوشرويى دام دوستى است وبرد بارى،گورگاه زشتيها.
و نيز روايت شده كه آن حضرت در بيان اين معنى فرموده است كه آشتى جويى،سرپوش عيبهاست.هر كه از خود خشنود بود،خشم گيرندگانش بسيارند
7
و فرمود(ع):و صدقه دارويى است شفا بخش و اعمال بندگان در اين جهان،مقابل چشم آنهاست درآن جهان.
8
و فرمود(ع):از اين انسان در شگفت شويد،به قطعه اى پيه مى بيند و به پاره گوشتى سخن مى گويد و به تكه استخوانى مى شنود و از شكافى نفس مى كشد.
9
و فرمود(ع):وقتى كه دنيا به قومى روى آورد،خوبيهاى ديگران را به آنها عاريت دهد و چون پشت كند،خوبيهايشان را از ايشان بستاند.
10
و فرمود(ع):با مردم به گونه اى بياميزيد،كه اگر بميريد،بر شما بگريند و اگربمانيد با شما دوستى كنند.
11
و فرمود(ع):چون بر دشمن ظفر يافتى،عفو و گذشت را شكرانه پيروزيت قرار ده.
12
و فرمود(ع):ناتوانترين مردم،كسى است كه در يافتن دوست ناتوان باشد وناتوانتر از او،كسى است كه دوستى فرا چنگ آرد و ضايعش گذارد.
13
و فرمود(ع):چون سرآغاز نعمت به شما رسد با كم سپاسى دنباله آن را نبريد.
14
و فرمود(ع):كسى را كه نزديكانش واگذارند،بيگانگانش دست گيرند.
15
و فرمود(ع):هر فريب خورده اى درخور عتاب نيست.
16
و فرمود(ع):كارها دستخوش تقديرند،آنسان،كه گاه تدبير سبب مرگ شود.
17
از آن حضرت درباره اين سخن پيامبر(ص)پرسيدند كه فرموده بود:رنگ سفيد موى راتغيير دهيد و خود را همانند يهودان مسازيد و او فرمود:
اين سخن را رسول الله(ص)زمانى فرمود كه مسلمانان اندك بودند،اما اكنون كه دايره اسلام فراخ گرديده و دين استقرار يافته،هركس به اختيار خود است.
18
درباره كسانى كه از پيكار در كنار او،كناره گرفته بودند،چنين فرمود:حق را واگذاشتند وباطل را يارى نكردند.
19
و فرمود(ع):هر كه عنان مركب آرزو را رها كند و در پى آن بشتابد مرگش بلغزاند وبر زمين زند.
20
و فرمود(ع):از لغزشهاى جوانمردان درگذريد،كه هيچيك از آنان نلغزد،مگر آنكه دست او در دست خدا باشد و برداردش.