مردم و دولت در نهج البلاغه

(زمان خواندن: 4 - 8 دقیقه)

 مردم و دولت در نهج البلاغه


پیوند مسئولان با مردم
یکی از بزرگ‏ترین آفت‏های تهدیدکننده مسئولان حکومت آن است که به بهانه مشکلات کاری، از مردم فاصله بگیرند و ارتباطشان با آنها غیرمستقیم شود. این فاصله‏ها سبب می‏شود نه مسئولان درد و مشکلات مردم را به درستی درک کنند و نه مردم، حرف ایشان را خوب بفهمند. امیرمؤمنان علی علیه‏السلام در نامه‏ای به فرماندار مکه می‏نویسد: «نباید میان تو و مردم، واسطه و سفیری جز زبانت و حاجب و پرده‏داری جز چهره‏ات باشد».
آن حضرت در نامه‏ای خطاب به مالک اشتر چنین دستور می‏دهد: «برای شنیدن سخنان کسانی که حاجت و گرفتاری دارند، زمانی از وقت خود را اختصاص ده که با ایشان بنشینی و بدون داشتن محافظ، در کمال فروتنی، کلامشان را بشنوی.» ایشان در ادامه این نامه می‏نویسد: «نگذار زمان دور بودن تو از مردم طولانی شود».
انصاف و مهربانی با مردم
امیرمؤمنان علی علیه‏السلام در نامه‏های فراوان خویش به مسئولان و والیان مناطق گوناگون، آنان را همواره به مهرورزی، محبت و انصاف با مردم سفارش می‏فرمود. از جمله، در نامه‏ای به مالک اشتر می‏نویسد: «با خدا، مردم، خویشاوندان نزدیک و افرادی از رعیت خود که آنان را دوست داری، انصاف را رعایت کن که اگر چنین نکنی، ستم کرده‏ای».
دو نکته مهم در این کلام نورانی وجود دارد: اول اینکه انصاف با مردم و با خدا در کنار هم قرار گرفته و دوم اینکه بی‏انصافی با مردم، با ستم مساوی دانسته شده است. به طور کلی باید گفت انصاف و مهربانی مسئولان با مردم، همواره مایه دل‏گرمی مردم و کم‏رنگ شدن مشکلات و نارسایی‏ها می‏گردد. بی‏شک، این امر، پشتوانه محکمی برای ثبات نظام است و موجب ناامید شدن دشمن در ایجاد فاصله میان مردم و مسئولان می‏شود.
نصیحت‏پذیری
نصیحت‏پذیری و تملّق‏گریزی از ویژگی‏های پسندیده کارگزاران و مسئولان حکومت است. در سیره امیرمؤمنان علی علیه‏السلام مشاهده می‏کنیم که آن حضرت با وجود داشتن مقام عصمت، نصیحت را از هر کس که بود، می‏پذیرفت و به نصیحت‏کنندگان خود محبت می‏کرد و در مقابل، از چاپلوسان پرهیز داشت و به کلام آنها اهمیت نمی‏داد. در سفارش حضرت به یاران می‏خوانیم: «شما یاران حق و برادران دینی من هستید... . پس مرا با خیرخواهی و نصیحت خالصانه و سالم، یاری کنید».
ایشان همچنین خطاب به مردم می‏فرمود: «من از شما می‏خواهم مرا با سخنان زیبای خود مَستایید تا از عهده وظایفی که در برابر خدا و شما دارم، برآیم و حقوقی که مانده است، بپردازم.... پس با من چنان‏که با پادشاهان سرکش سخن می‏گویند، حرف نزنید و چنان‏که از آدم‏های خشمگین کناره می‏گیرند، دوری نجویید».
امنیت؛ وظیفه دولت
امیرمؤمنان علی علیه‏السلام ، تأمین امنیت افراد جامعه، به ویژه مظلومان و مستضعفان را یکی از دلایل برقراری حکومت اسلامی می‏داند. ایشان در نامه خود به مالک اشتر، برقراری امنیت شهرها را نیاز مهم جامعه و وظیفه حکومت معرفی می‏کند.
از حقوق مسلّم مردم بر مسئولان حکومت، حفظ آرامش و برقراری امنیت است؛ زیرا در سایه امنیت، زندگی مردم از آرامش و نشاط برخوردار می‏شود و بسیاری از معضلات و کمبودها از میان می‏رود. امیرمؤمنان علی علیه‏السلام در سخنرانی‏های متعدد در مورد حفظ امنیت و جایگاه ویژه آن در جامعه سخن گفته که از آن جمله است: «[به وسیله حکومت] با دشمنان مبارزه می‏شود؛ جاده‏ها امن و امان می‏گیرد؛ حق ضعیفان از نیرومندان گرفته می‏شود؛ نیکوکاران به رفاه می‏رسند و از دست بدکاران در امان می‏مانند».
توجه به افکار عمومی
از حقوق مردم بر دولت‏مردان و کارگزاران حکومت، توجه به افکار و خواسته‏های ایشان است. بی‏شک، این توجه، بهترین پشتوانه برای تقویت پایه‏های نظام به شمار می‏رود؛ زیرا وقتی مردم می‏بینند افکارشان برای مسئولان، اهمیت دارد و بر تصمیم‏ها و برنامه‏هایشان اثر می‏گذارد، به حکومت و نظام دل‏گرم می‏شوند و بیش از پیش از مسئولان حمایت می‏کنند. امیرمؤمنان علی علیه‏السلام در نامه‏های متعدد خویش به فرمانداران مناطق گوناگون، همواره حمایت توده ملت را بهترین پشتوانه حکومت می‏داند و به مسئولان سفارش می‏کند به سخنان مردم گوش فرا دهند و آنها را مهم بدانند.
تأمین رفاه عمومی
فقر و ناداری، از معضلات پیچیده‏ای است که گسترش آن، نه تنها آسایش و آرامش عمومی جامعه را به هم می‏زند، بلکه از رشد علمی، فرهنگی و معنوی آن جامعه جلوگیری می‏کند. ازاین‏رو، دولت‏مردان و مسئولان نظام باید برای ریشه‏کنی آن تلاش کنند.
امیرمؤمنان علی علیه‏السلام در نامه 53 نهج‏البلاغه به مالک اشتر، با برشمردن قشرهای گوناگون جامعه اعم از نظامیان، کارگزاران، بازرگانان، صاحبان صنعت، پیشه‏وران و...، بر تأمین رفاه برای همه این گروه‏ها تأکید می‏کند و حتی تأمین رفاه و آسایش غیرمسلمانان را که متعهد به پرداخت جزیه هستند، از او می‏خواهد.
تعادل محوری
تعادل نداشتن و پیمودن مسیرهای انحرافی و به تعبیری دیگر، افراط یا تفریط، همیشه افراد، جوامع و حکومت‏ها را تهدید می‏کند. در مقابل، تعادل سبب می‏شود که جامعه در جنبه‏های گوناگون فرهنگی، سیاسی، اقتصادی و اجتماعی به یک نسبت و به طور صحیح و منطقی پیش رود. تحقق توازن و تعادل در جامعه، یکی از وظایف مهم و اصلی مسئولان نظام است تا با اهتمام به آن، انحراف و کج‏روی را از جامعه بزدایند و مردم را در مسیر مستقیم اسلام پیش ببرند.
امیرمؤمنان علی علیه‏السلام در سخنانی می‏فرماید: «راه میانه، جاده مستقیم الهی است که قرآن و آثار نبوت، آن را سفارش می‏کند و گذرگاه سنت پیامبر است و سرانجام، بازگشت همه بدان سوست. آنچه بر اساس تقوا پایه‏گذاری شود، نابود نمی‏گردد.» نیز از آن حضرت است که فرمود: «ما اهل‏بیت علیهم‏السلام تکیه‏گاه میانه‏ایم. عقب‏ماندگان به ما می‏رسند و پیش‏تاختگان به ما باز می‏گردند».
تشویق و تنبیه
از آفات مهم حکومت، بی‏تفاوتی به ارزش‏ها، لیاقت‏ها و تلاش‏هاست که از طرفی، زمینه‏ساز قرار گرفتن افراد نالایق در مسئولیت‏ها می‏شود و از سوی دیگر، موجب انزوای نیروهای شایسته می‏گردد. آنچه از سیره پیامبران الهی به دست می‏آید، این است که آنها همواره نیکوکاران را به تشویق الهی، مژده و بدکاران را از تنبیه الهی بیم می‏دادند.
امیرمؤمنان علی علیه‏السلام نیز به هنگام خلافت، تشویق افراد نیکوکار و تنبیه اشخاص بدکار را به فرمانداران بخش‏ها و مناطق گوناگون سفارش می‏کرد. از جمله در نامه‏ای به مالک اشتر چنین نوشت: «هرگز افراد نیکوکار و بدکار در نظرت یکسان نباشند؛ زیرا سبب می‏شود افراد نیکوکار در نیکی‏هایشان بی‏رغبت و بی‏انگیزه شوند و بدکاران در عمل بدشان تشویق گردند.» نیز از ایشان است که: «گناه‏کار و بدکار را با پاداش دادن به نیکوکار، تنبیه کن».
پای‏بندی مردم به تعهدات
بیعت، پیمانی میان حکومت و مردم است که بر اساس آن، نظام سیاسی، مقبولیت مردمی و مشروعیت سیاسی می‏یابد. این پیمان، تعهداتی را اقتضا دارد که دوطرف باید به آن پای‏بند باشند. ازاین‏رو، امیرمؤمنان علی علیه‏السلام می‏فرماید: «ای مردم! حق من بر شما این است که به بیعت خود وفادار باشید».
بی‏شک، حمایت مردم از مسئولان و پای‏بندی آنان به آرمان‏های نظام، بستر رشد و شکوفایی کشور را در جنبه‏های گوناگون فراهم می‏آورد و دولت‏مردان را در اجرای برنامه‏ها و سیاست‏های خویش امیدوار می‏سازد.

نوشتن دیدگاه

تصویر امنیتی
تصویر امنیتی جدید

مؤسسه جهانی سبطین علیهما السلام

loading...
اخبار مؤسسه
فروشگاه
درباره مؤسسه
کلام جاودان - اهل بیت علیهم السلام
آرشیو صوت - ادعیه و زیارات عقائد - تشیع

@sibtayn_fa





مطالب ارسالی به واتس اپ
loading...
آخرین
مولودی
ادعیه ماه رمضان
سخنرانی
تصویر

روزشمارتاریخ اسلام

1 رمضان

مرگ مروان بن حکم در اول رمضان سال ۶۵ هـ .ق. مروان در ۸۱ سالگی در شام به...


ادامه ...

4 رمضان

مرگ زیاد بن ابیه عامل معاویه در بصره در چهارم رمضان سال ۵۳ هـ .ق. زیاد در کوفه...


ادامه ...

6 رمضان

تحمیل ولایت عهدی به حضرت امام رضا علیه السلام توسط مأمون عباسی بعد از آنکه مأمون عباسی با...


ادامه ...

10 رمضان

١ ـ وفات حضرت خدیجه کبری (سلام الله علیها) همسر گرامی پیامبر(صلی الله علیه و آله و...


ادامه ...

12 رمضان

برقراری عقد اخوت بین مسلمانان توسط رسول گرامی اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم) هنگامی که...


ادامه ...

13 رمضان

مرگ حجاج بن یوسف ثقفی،‌ حاکم خونخوار بنی امیه در سیزدهم رمضان سال ۹۵ هـ .ق حاکم خونخوار...


ادامه ...

14 رمضان

شهادت مختار بن ابی عبیده ثقفی در چهاردهم رمضان سال ۶۷ هـ .ق مختار بن ابی عبیده ثقفی...


ادامه ...

15 رمضان

١ ـ ولادت با سعادت سبط اکبر، حضرت امام مجتبی(علیه السلام)٢ ـ حرکت حضرت مسلم بن عقیل...


ادامه ...

16 رمضان

ورود محمد بن ابی بکر به مصر در شانزدهم رمضان سال ۳۷ هـ .ق محمد بن ابی بکر...


ادامه ...

17 رمضان

١ ـ معراج پیامبر گرامی اسلام حضرت محمد بن عبدالله (صلی الله علیه و آله و سلم)٢...


ادامه ...

19 رمضان

ضربت خوردن امیرمؤمنان حضرت امام علی (علیه السلام) در محراب مسجد کوفه در نوزدهم ماه مبارک رمضان سال...


ادامه ...

20 رمضان

فتح مکه توسط سپاهیان اسلام در روز بیستم رمضان سال هشتم هـ .ق سپاهیان اسلام به فرماندهی رسول...


ادامه ...

21 رمضان

١ ـ شهادت مظلومانه امیرمؤمنان حضرت علی علیه السلام٢ ـ بیعت مردم با امام حسن مجتبی علیه...


ادامه ...

23 رمضان

نزول قرآن کریم در شب بیست و سوم رمضان کتاب آسمانی مسلمانان، قرآن مجید نازل گردید. برخی چنین...


ادامه ...

29 رمضان

وقوع غزوه حنین در بیست و نهم رمضان سال هشتم هـ .ق غزوه حنین به فرماندهی رسول گرامی...


ادامه ...

30 رمضان

درگذشت ناصر بالله عباسی در سی ام رمضان سال ۶۲۲ هـ .ق احمد بن مستضیء ناصر بالله درگذشت....


ادامه ...
0123456789101112131415

انتشارات مؤسسه جهانی سبطين عليهما السلام
  1. دستاوردهای مؤسسه
  2. سخنرانی
  3. مداحی
  4. کلیپ های تولیدی مؤسسه

سلام ، برای ارسال سؤال خود و یا صحبت با کارشناس سایت بر روی نام کارشناس کلیک و یا برای ارسال ایمیل به نشانی زیر کلیک کنید[email protected]

تماس با ما
Close and go back to page