زندگى آرمانى اى كه در حكومت حضرت مهدى(عج) تحقّق خواهد يافت، با زندگى تمامى جوامع و حكومتهاى موجود در جهان فرق دارد. حاكم، نوع حكومت، قوانين و سازمانها و نهادهاى حكومت مهدى(ع)، هيچ شباهتى به حكومت هاى موجود در جهان امروز ندارد. حكومت او، بر مبناى ايمان به خداى واحد، شكل خواهد گرفت و هدف آن، يكپارچه كردن ملّتها و كشورها، برداشتن ديوار امتيازها و اعتبارهاى بيهوده، برقرارى وحدت كلمه و ايجاد ارتباط و همكارى ميان مردم است. در حكومت آرمانى اسلام، هرگونه اختلاف هاى نژادى، طبقاتى، جغرافيايى، مسلكى و حزبى و زبانى بايد از ميان برود و اين امور، نبايد سبب امتياز و افتخار و اعتبار باشد. حتى در آن حكومت، نزاعهاى دينى هم كنار گذاشته مىشود و همه در زير پرچم رحمت اسلامى، به گفتگو و مدارا روى مى آورند و بحثهاى روشنگرانه و استدلال، جاى جنگ را مىگيرد و پيروان اديان مختلف، در عين آزادى و امنيّت (در نگه داشتن ايمان شخصى و قلبىشان)، به تدريج، هدايت مىيابند و تحت تأثير جاذبه شخصيّت و روش و منش حكومتگر اسوه اسلام (مهدى)، به اسلام مىگروند و تسليم فرمان خداوند مىگردند. اين، همان حكومت واحد جهانى است كه در آن، كره زمين با يك حاكم، يك نوع حكومت و با يك روش عادلانه اداره مىشود.
در كلام ديگران
مسئله حكومت واحد جهانى، چيزى نيست كه تنها مسلمانان و بويژه پيروان مكتب تشيّع از آن دم بزند؛ بلكه نظريهپردازان و صاحبنظران بزرگ اجتماعى مغرب زمين نيز در عصر حاضر به اين حقيقت پى بردهاند و در انتظار روزى به سر مىبرند كه حكومت واحد جهانى بر اساس ارزشهاى مشترك و معيارهاى فراگير انسانى تأسيس گردد و جهان نوينى پديد آيد و بشر در زير يك پرچم و تحت فرمان يك فرمانده قرار گيرد و از همه دردها و رنجها رهايى يابد.
پروفسور آلبرت انيشتين، نظريه پرداز «نسبيّت» و از فيزيكدانان معروف جهان، در سخنانش چنين مىگويد: «فرا رسيدن آن روزى كه در جاى جاى جهان، صلح و صفا حكومت كند و همه اعضاى جامعه بشرى با يكديگر برادر و دوست باشند، ديرى نخواهد پاييد».1
بِرتراند راسِل، فيلسوف بزرگ انگليسى مىگويد: «دنيا چشم به راه مصلحى است كه همگان را در سايه يك پرچم و يك شعار، متّحد سازد».2
پروفسور آرنولد تويْن بى، متفكر و مورّخ انگليسى، در كنفرانس صلح نيويورك، به ضرورت تشكيل حكومت واحد جهانى اشاره مىكند و چنين مىگويد: «تنها راه صلح و نجات نسل بشر، تشكيل يك حكومت جهانى، و جلوگيرى از گسترش سلاحهاى اتمى است».3
با در نظر گرفتن گفتارهايى كه بيان شد، تا حدّى روشن مىشود كه چگونه دنياى ما براى پذيرش حكومت جهانى حضرت مهدى(عج) آماده مىشود.
حكومت جهانى در آرمانشهر مهدى، افزون بر اينكه ضامن اجرايى دارد، از پشتيبانى عقيده و ايمان نيز برخوردار است، مردم را برادر مىسازد، صلح و امنيت را در سراسر جهان برقرار مىنمايد، فقر و كمبود را با ثروت و رفاه، جايگزين مىكند و در آن، معنويت، اخلاق و علم و دانش، سراسر دنيا را فرا مىگيرد و عدالتِ كامل و حقيقى در همه جاى عالم جارى مىشود.
حكومت اين آرمانشهر، زير نظر حكومتگر الگوى اسلام و ديگر اديان الهى، به بهترين شكل اداره مىشود و صالحان و مؤمنان واقعى، كارگزاران و مسئولان اين حكومت در نقاط مختلف جهاناند.
رفاه عمومى
يكى از شرايط اساسى براى رسيدن به اهداف معنوى و تكامل حقيقى انسانها، مبارزه با فقر اقتصادى و فراهم آوردن زمينه هاى زندگى آبرومندانه براى همه انسانهاست. بنابراين، يكى از برنامه هاى حكومتى در آرمانشهر مهدى، يك طرح اقتصادى كارآمد براى سراسر جهان بشرى است.
رفاه اقتصادى در اين آرمانشهر، از جمله مسائلى است كه در روايات اسلامى، تأكيد فراوانى بر آن شده است. اين امر، اهميت موضوع و نقش آن را در ساختن جامعه الهى مىرساند و شايد پس از اصل «عدالت»، دومين موضوعى باشد كه در آن دوران و جامعه مورد توجّه خواهد بود.
در دوران حكومت حضرت مهدى(عج)، از فقر، نشانهاى نخواهد ماند. ديگر برخى سير نمىخوابند كه برخى ديگر شب را در كنارشان با گرسنگى بگذرانند؛ ديگر منابع اقتصادى در اختيار گروه خاصى نيست تا كالاها و فرآوردههاى جامعه را به انحصار كشند، بلكه در دوران حكومت مهدى موعود(عج) هر كه بخواهد كار كند، به آسانى، زمينه اشتغال مناسب برايش فراهم مىشود.
پيامبر اكرم(ص) فرمود: «امت من در دوران مهدى، چنان در نعمت غرق مىشود كه تا آن روز، سابقه نداشته باشد. آسمان، پيوسته باران (رحمت) خود را برايشان فرو مىفرستد و چيزى از روييدنىهاى زمين باقى نمىماند، مگر آن كه بر آنان روييده شود. ثروت در آن روز، روى هم انباشته مىشود».4
شكوفايى اقتصادى در آرمانشهر مهدى به گونهاى است كه در طول تاريخ، پيشينه ندارد. گويى تمام نيروهاى زمينى و آسمانى، دست به دست هم دادهاند تا تمامى ذخيرههاى هستى را آشكار كنند و زندگى سراسر رفاه و آسايش را براى بشريت ايجاد نمايند.
گسترش دانش و پيشرفت تمدّن
عصر حكومت حضرت مهدى(عج) روزگار گسترش و شكوفايى آگاهى و دانايى است و آرمانشهر مهدى، شهر دانش و تمدّن است.
آن امام موعود از حقايق گسترده براى بشريّت، پرده برمىدارد و مردمان را به دانشهاى يقينى و درست، هدايت مىكند و شناختهاى ناب و خالص برايشان به ارمغان مىآورد، و از اين رهگذر، دو محور اساسى تحقق مىپذيرد: 1. با گسترش شناخت و كشف اسرار كائنات، پايه هاى خداشناسى، استوار مى گردد؛ 2. گسترش شناخت و دانايى، تشكيل جامعه انسانى سالم و مرفّه را ممكن مىسازد؛ زيرا در پرتو شناخت درست مسائل حيات و بخشهاى گوناگون آن، موضوعات: تربيت، رشد، تكامل معنوى و مادى، آغاز و انجام دادن كار انسان، سرنوشت اكنون و آينده او، شيوهها و روشهاى اداره زندگى، تأمين و تنظيم خانواده، بهرهبردارى از مواهب و امكانات طبيعى و انسانى و ... به خوبى براى بشر، شكافته مىشود و از اين رهگذر، شايستگىهاى لازم را براى اداره مطلوب زندگى در ابعاد مختلف آن به دست مىآورد.
آرى! در پرتو علم و آگاهى از مسائل مادى و فيزيكى جهان، زيست اين دنيايى انسان، بهبود مىيابد و با شناخت درست ابعاد معنوى حيات و سعادت حقيقى انسان، راه تكامل معنوى گشوده مىشود و در نتيجه، جامعه آرمانى اسلام، در دو بُعد مادى و معنوى، پويا و پايدار مىگردد.
اين شناختها، همه در روزگار رستاخيز امام مهدى(ع) تحقق مىپذيرند، و نقطههاى ابهام و ترديد و سرگردانى محو مىشوند و انسان، در رستاخيز ظهور، هر روز به شناخت هاى اصيل و تازهاى دست مىيابد، و حقايقى نو براى او كشف مىشود، و به راهها و روش هاى متعالى تر و بالاترى دست مىيابد و شيوه هاى بهترى را در پيش مىگيرد.
امام صادق(ع) در زمينه آشكار شدن دانش هاى جديد در عصر حكومت حضرت مهدى(عج) مىفرمايد: «علم و دانايى 27 حرف است. تمام آنچه پيامبران آوردهاند و براى مردم آشكار ساخته اند تنها دو حرف بوده است و مردمان بيش از اين دو حرف، تاكنون نشناخته اند. آنگاه كه قائم ما قيام كند، 25 حرف ديگر را آشكار مىسازد و ميان مردمان، گسترش مىدهد و آن دو حرف را نيز به آنها ضميمه مىسازد تا 27 حرف را گسترش داده باشد».5
و نيز در سخنى از امام باقر(ع) آمده است: «قائم ما، به هنگام ظهور خويش، نيروهاى عقلانى تودههاى مردم را متمركز مىكند و خِردها و دريافتهاى خلق را به كمال مىرساند».6
برقرارى امنيت و آسايش
بىشك، يكى از نيازهاى برجسته بشر در زندگى، «امنيت» است؛ امنيتى كه در تمام جنبه هاى زندگى فرد، بروز يابد و او را از نظر سياسى، اجتماعى، اقتصادى، فردى، اخلاقى، حقوقى و ... در امان بدارد.
از سوى ديگر، در احاديث اسلامى، آرمانشهر مهدى، به عنوان شهر «امنيّت» و «صلح»، معرفى شده است؛ امنيتى كه از كوچكترين وسائل فردى تا بزرگترين مسائل جهانى را در بر مىگيرد.
در آرمانشهر مهدى، انسانها مىتوانند آسوده خاطر و به دور از هرگونه وحشت و دغدغه در كمال آرامش زندگى كنند. بنابراين، ناملايمات و نابسامانى هايى كه به سبب روابط نادرست حاكم در اجتماع در زندگى هر انسان پديد مىآيد، در عصر ظهور جايگاهى ندارد.
با نظام دقيقى كه در حكومت حضرت مهدى(عج) پياده مىشود، در مدت كوتاهى، امنيت و صلح، در دورترين سرزمينها نيز حاكم مىشود و مردم در فضايى آرام، زندگى خواهند كرد؛ راهها امن مىگردد؛ مردم در امنيت قضايى به سر خواهند برد؛ امنيت جانى و مالى و شخصيتى آنها تضمين مىشود و به تدريج، دزدى و دروغ و فريب و ... در جامعه رنگ مىبازند.
پيامبر گرامى اسلام(ص) فرمود: «حكومت مهدى به گونهاى است كه در آن، دو زن، شبانه مسافرت مىكنند و از بىعدالتى و ستم، هراسى ندارند»7 و نيز در حديث ديگرى آمده است: «چون قائم قيام كند در زمان او جور و ستم، ريشهكن مىشود و راهها امن مىگردند و هر حقى به صاحب حق برمى گردد».8
تحقّق عدالت حقيقى
انسان در طول تاريخ، همواره آرزوى تحقق عدالت كامل در جامعه را در ذهن خود مىپرورانده است. انسانهاى بسيارى مانند افلاطون و ديگر انديشمندان دينى و غير دينى، با انديشه عدالت خواهى به فكر عملى كردن اين آرزو بودهاند و تلاشهاى زيادى كردهاند؛ ولى تلاش آنان هميشه بىنتيجه مانده است.
در اسلام و آموزه هاى اين دين الهى، عدل، جايگاه بسيار مهمّى دارد، تا جايى كه همه انسانها مأمورند تا در تمام زمينههاى زندگى خود، عدالت را رعايت كنند؛ ولى چنان كه گفته شد تحقق كامل عدالت در ابعاد مختلف آن، براى بشر، به آرزويى دور از دسترس تبديل شده است؛ امّا بشر براى رسيدن به اين آرزو، هنوز نااميد نشده است و هميشه به گونهاى در انتظار رسيدن به عدالت به سر مىبرد و بدون شك، روزى اين انتظار، به سر خواهد آمد و آن روز، جز روز ظهور منجى بشر، حضرت مهدى(ع) نخواهد بود.
پيامبر اكرم(ص) در توصيف شخصيت عدالتگراى حضرت مهدى(ع) مىفرمايد: «او آغاز عدالت و پايان آن است».9
در بسيارى از رواياتى كه درباره امام مهدى و ويژگىهاى او و عصر او هستند، به موضوع «عدالت» اشاره شده است و حتى برخى از آنها از حضرت مهدى(ع) به عنوان مظهر و تجلّى كامل عدالت، ياد شده و نام «عدل» را بر آن حضرت نهادهاند10 كه در واقع، ترجمان كامل رسالت اوست.
در آرمان شهر مهدى، تمام حقوقِ پايمال شده ملّتها بازستانده مىشود و حقّ هر حقدارى به او باز مىگردد، اگر چه به دست گذشتگان، غصب شده باشد و هيچ مدرك و شاهدى هم براى اثبات آن وجود نداشته باشد؛ چرا كه آن حضرت، با دانش بيكران خدادادىاش، حق را از ناحق مىشناسد و بدون نياز به «شاهد» و «سند» و «مدرك»، قضاوت مىنمايد11 و نيز فرمان مىدهد كه داد ستمديدگان را از ستمگران بازستانند، گرچه حقّ همسر نسبت به همسر يا حق پدر نسبت به فرزند باشد.
امام صادق(ع) درباره عدالت فراگير موعود آخرالزمان مىفرمايد: «به خدا سوگند، عدالت او در خانه هاى مردم وارد مىشود، هم چنان كه گرما و سرما وارد مىشود».12
برقرارى وحدت معنوى
يكى از ويژگىهاى مهم آرمانشهر مهدى، ايجاد وحدت معنوى و ايمانى در بين انسان هاى نقاط مختلف جهان است؛ زيرا براى تشكيل جامعه واحد يا امّت واحد، داشتن معتقدات قوى مشترك، ضرورى است و جهانبينىهاى گوناگون و متضاد، بهطور قطع، تفرقه و دوگانگى و ناسازگارى اجتماعى پديد مىآورند و مانع وحدت مردم مىشوند.
بنابر روايات اسلامى، در دوران ظهور حضرت مهدى، جهان بينى واحدى بر قلب و انديشه جهانيان غلبه مىيابد و يكپارچگى و يگانگى واقعى در پرستش خداى يكتا (توحيد) پديد مىآيد و مردمان، همه يكدل و يك زبان، به سوى سعادت و صلاح، حركت مىكنند و در راه و روشهاى اجتماعى نيز اختلاف و چندگانگى ديده نمىشود.
امام صادق(ع) به يكى از اصحاب خويش به نام مُفضَّل، چنين فرمود: «اى مفضَّل! قائم از ميان ملتها و آيينها، اختلاف را برمىدارد و يك آيين بر همه حاكم مىگردد».13
[روشن است كه اين يكدلى و هماهنگى، نه به اجبار و قهر و غلبه، بلكه به سنّت رسول خدا و به مدد استدلال و جذب قلوب و تربيت تدريجى اجتماع، خواهد بود.]14
حمزه كريم خانى
پاورقی
1. مفهوم نسبيّت، ترجمه: اكبر تبريزى، تهران: انتشارات پيك، 1363، ص35.
2. در انتظار ققنوس، ص45.
3. مشكلات مذهبى روز، ص20.
4. عقدالدرر، ص170.
5. بحارالأنوار، ج52، ص332.
6. منتخبالأثر، ص483.
7. المعجمالكبير، ج8، ص179.
8. الارشاد، ج2، ص384.
9. كمالالدين و تمام النعمة، ج1، ص118.
10. مكيالالمكارم، ص118.
11. ظهور حضرت مهدى(ع) از ديدگاه اسلام و مذاهب مختلف جهان، ص312.
12. بحارالأنوار، ج52، ص316.
13. همان، ج53، ص4.
14. در اين باره، ر. ك: جهانى شدن، [آيةالله] سيدمحمد شيرازى، ترجمه: عبدالحسين هراتى، قم، 1384؛ اسلام و جهانى شدن (مجموعه مقالات)، قم: دانشگاه مفيد، 1384. (بخش علمى)
منابع
1. آينده جهان، رحيم كارگر،قم: بنياد فرهنگى مهدى موعود، اوّل، 1383.
2. ظهور حضرت مهدى(ع) از ديدگاه اسلام و مذاهب و ملل جهان، سيد اسداللّه هاشمى شهيدى،قم: انتشارات مسجد جمكران،اوّل، 1380.
3. عصر زندگى، محمد حكيمى،قم: بوستان كتاب، پنجم، 1381.
4. آينده از نظر ما و ديگران، على قائمى، تهران: انتشارات اميرى، 1380.
