آیه ٩٧ « فِيهِ آياتٌ بَيِّناتٌ مَقامُ إِبْراهِيمَ وَمَنْ دَخَلَهُ كانَ آمِناً ... »

(زمان خواندن: 5 - 10 دقیقه)

97   «فِيهِ آياتٌ بَيِّناتٌ مَقامُ إِبْراهِيمَ وَمَنْ دَخَلَهُ كانَ آمِناً وَللّه‏ِِ عَلَى النّاسِ حِجُّ الْبَيْتِ مَنِ اسْتَطاعَ إِلَيْهِ سَبِيلاً وَمَنْ كَفَرَ فَإِنَّ اللّه‏َ غَنِيٌّ عَنِ الْعالَمِينَ»
ترجمه:
97. در آن بيت نشانه‏ها واضح و هويداست و ايستگاه ابراهيم است و هر كس در آنجا وارد شود ايمن مى‏گردد و حقّ واجب الهى است بر جميع ناس كه حج بيت كنند هر كس استطاعت و تمكن از رفتن آن را پيدا كرد و هر كس كافر شد و امتناع از رفتن نمود محققا خداوند بى‏نياز است از جميع عالمين.
تفسير:
[آيات و نشانه‏هايى كه خداوند در بيت و مسجد قرار داده] «فِيهِ آياتٌ بَيِّناتٌ» «آياتِ» واضحه در بيت و بكّه و حرم و مكه و مسجد الحرام دو قسم است:
يكى آثارى است كه خداوند در آن قرار داده، مثل حجر الاسود كه در حديث است :
«نزل الحجر الأسود من الجنّة، وهو أشدّ بياضاً من اللبن فسوّدته خطايا بني آدم»[1].
و تأويلاتى از براى اين حديث كرده‏اند، مثل اينكه مراد تمثيل به جواهرات بيضاء باشد و اينكه معاصى تأثير در جمادات مى‏كند، چه رسد به قلوب، يا اينكه حجر تحمل معاصى كسانى كه استلام مى‏كنند مى‏كند و مكفر خطاياى آن‏ها مى‏شود يا اينكه دست‏هاى گنهكاران او را سياه نموده.
و به نظر مى‏رسد كه حديث را بر ظاهرش بگذاريم و تأويلات را كنار گذاريم.
و حطيم كه بين حجر الاسود است و باب كعبه و افضل بقاع است، چنانچه از حضرت صادق  عليه‏السلام مروى است فرمود: «هو ما بين الحجر الأسود والباب، قيل: لم سُمّي الحطيم؟ قال: لأنّ الناس يحطّم بعضهم بعضاً، وهو الموضع الذي تاب اللّه‏ فيه على آدم، وإن تهيّأ لك أن تصلّي صلواتك كلّها الفرائض و غيرها عند الحطيم فافعل فإنّه أفضل بقعة على وجه الأرض، وبعده الصلاة في الحجر أفضل»[2].
و حجر اسماعيل كه بعد از حطيم افضل بقاع است، چنانچه ذكر شد. و ركن يمانى، از آن حضرت مروى است فرمود:
«الركن اليماني بابنا الذي ندخل منه الجنة»[3].
و ماء زمزم، مروى است: «من روي من ماء زمزم اُحدث له به شفاء، وصُرف عنه داء»[4].
و مستجار، و بين ركن و مقام كه از ابى حمزه ثمالى از حضرت سجاد  عليه‏السلام روايت كرده:
قال: قال لنا علي بن الحسين  عليهماالسلام: «أيّ البقاع أفضل؟ فقلنا: اللّه‏ تعالى ورسوله وابن رسوله أعلم، فقال لنا: أفضل البقاع بين الركن والمقام، ولو أنّ رجلاً عمّر ما عمّر نوح ألف سنةٍ إلاّ خمسين عاماً، يصوم النهار ويقوم الليل في ذلك المكان ثمّ لقي اللّه‏ تعالى بغير ولايتنا لا ينفعه ذلك شيئاً»[5].
و غير اين‏ها از آيات.
[آياتى كه از بيت ظاهر شد]
قسم دوم از آيات باهرات آثارى است كه از اين خانه ظاهر شد، مثل قصه اصحاب فيل و ابرهه و حضرت عبدالمطلب و قصه يزيد و ساير كسانى كه قصد سوئى به كعبه معظمه نمودند، تماما «آيات بيّنات» است.
و محل ولادت خاتم انبيا و بعثت آن حضرت  صلى‏الله‏عليه‏و‏آله و طلوع اسلام و نزول قرآن و ولادت اميرالمؤنين  عليه‏السلام در جوف كعبه و ولادت صديقه طاهره  عليهاالسلام و توجه عموم مسلمين و مطابقه كعبه با بيت المعمور و بودن مواقف در اطراف آن مثل عرفات، مشعر، منا و عدم پرواز كبوتران بر كعبه و غير اين‏ها از آثار كثيره كه در آن ظاهر مى‏شود.
«مَقامُ إِبْراهِيمَ» صفت «بيت» است و ممكن است مراد محل قيام ابراهيم  عليه‏السلام بر سنگ كه جاى قدمش در آن سنگ ظاهر است باشد و ممكن است مراد سكونت ابراهيم در مكه مشرفه باشد، بلكه بسيارى از انبيا كه به
طواف آن نايل شدند و گذشت در ذيل آيه شريفه «وَ اتَّخِذُوا مِنْ مَقامِ إِبْراهِيمَ مُصَلّىً»[6] شرح مقام.
[در بيان معناى امن]
«وَ مَنْ دَخَلَهُ كانَ آمِناً»، ظاهر اين است كه مراد امنيت تشريعى باشد كه هر كه پناه برد به كعبه و داخل حرم شد كه حدود آن در اطراف مكه معين است كسى حق ندارد متعرض او شود، ولو جرمش بسيار باشد، يا قتل نفس كرده باشد، يا سرقت كرده باشد كه موجب حدّ شود. بلى، با او معامله و معاشرت نشود تا ناچار از حرم خارج شود، آن گاه او را گرفته و اقامه حدّ بر او كنند، لكن اگر در خود حرم قتل و سرقت شد همان جا اجراى حد مى‏شود، حتى طيور، وحوش، سباع در حرم مأمونند ، كسى نبايد متعرّض آن‏ها شود، حتى گياه حرم و حشرات هم بر محرم حرام است قطع و دفع آن‏ها فى الجمله، و بر طبق اين اخبار بسيار از حضرت باقر و صادق  عليهماالسلاموارد شده و در فقه متعرّض هستند.
و ممكن است مراد ايمن بودن از خزى دنيا و عذاب آخرت باشد به شرط ايمان، چنانچه از حضرت باقر  عليه‏السلام روايت شده[7].
و ممكن است مراد اين باشد كه در زمان جاهليت مشركين متعرّض كسى كه پناه به خانه كعبه مى‏برد نمى‏شدند، ولو جرمش بسيار بود و اسلام هم اين را امضا فرمود، چنانچه بعض مفسرين گفتند و مانعى ندارد حمل بر عموم كنيم و هر يك مصداق باشد.
«وَ للّه‏ِِ عَلَى النّاسِ حِجُّ الْبَيْتِ» «لام» اختصاص است، حق واجب الهى است بر تمام افراد حج بيت اللّه‏ در تمام عمر يك مرتبه و حج يكى از اركان مهمه اسلام است.
[در فضايل حج و عقوبت تارك آن]
و اخبار در فضيلت حج و اهميّت آن و مثوبات آن و عقوبت تارك آن بسيار است، در اول كتاب حج در جواهر نقل فرموده، مراجعه شود و نقل آن‏ها از عهده اين تفسير خارج است و موجب تطويل مى‏شود، حتى از حضرت باقر  عليه‏السلام روايت كرده كه فرمود:
«بُني الإسلام على خمس: الصلاة، والزكاة، والحج، والصوم، والولاية...» الخبر[8].
و قبلاً متعرّض يك قسمت از آن‏ها شديم.
[در بيان استطاعت و اقسام آن]
«مَنِ اسْتَطاعَ إِلَيْهِ سَبِيلاً»، سه قسم استطاعت داريم:
1. استطاعت مالى: كسى كه ماليه‏اش به مقدارى باشد كه علاوه از لوازم زندگى از نفقه و خانه محل سكونت و اينكه چون برگردد بتواند امر معاش خود را اداره كند، به مقدار اياب و ذهاب حج داشته باشد، واجب است مشرف شود.
و امّا تمكّن از مخارج زيارت مدينه و اماكن مشرفه و تهيه سوغات و مخارج ديد و بازديد شرط نيست، يا كسى كه بدون تحمل منّت به او بذل كنند آن هم بر او واجب مى‏شود و اين استطاعت شرط وجوب حج است و بدون آن واجب نيست.
2. استطاعت بدنى، كه مريض و عليل و ضعيف و عاجز نباشد، به طورى كه بتواند ولو به اعانت غير انجام وظيفه كند، در اين صورت اگر مأيوس از بُرء [= بهبودى، سلامت] است بايد نايب بگيرد و اگر اميدوار است بايد صبر كند تا خود متمكن گردد.
3. استطاعت خارجى، كه مانعى از طرف دولت يا دشمن يا قُطّاع الطريق [= راهزنان] نباشد كه اين احكام مخصوصه دارد و قبلاً متعرّض شديم در ذيل آيه «فَإِنْ أُحْصِرْتُمْ...»[9] الآيه.
«وَ مَنْ كَفَرَ فَإِنَّ اللّه‏َ غَنِيٌّ عَنِ الْعالَمِينَ» «كفر» در اينجا به معنى ترك است از روى بى‏اعتنايى و بى‏اهميتى يا انكار وجوب حج كه انكار ضرورى دين اسلام است كه امروز بسيارى از مردم حج را منكر هستند به خصوص متجددين، و مى‏گويند نبايد كسى پول خود را بردارد و برود مصرف اعراب كند، بلكه بسيارى از ضروريات را انكار مى‏كنند؛ مثل نماز، زكات، صوم، خمس، اجراى حدود و غير اين‏ها و البته اين‏ها نجس هستند و مرتد و از دين اسلام خارج هستند.
و ممكن است ترك مطلق باشد؛ زيرا كفر مراتبى دارد و در مجلد اول در ذيل آيه شريفه «إِنَّ الَّذِينَ كَفَرُوا سَواءٌ عَلَيْهِمْ أَأَنْذَرْتَهُمْ أَمْ لَمْ تُنْذِرْهُمْ لا يُؤمِنُونَ»[10]
در اوايل سوره بقره متعرّض شديم.
و «غنى» دو معنى دارد: يكى مشهورى است به معنى سلب احتياج و از صفات سلبى به شمار رفته، و يكى معناى حقيقى است كه در مقام خود تحقيق كرده‏ايم، به معنى دارايى جميع كمالات كه اعظم جميع صفات ذاتيه است و شامل تمام آن‏ها است و لازمه آن سلب عيب و نقص و احتياج است. و مفاد اين جمله اين است كه نه فعل حج بر خداوند نفعى دارد كه از ترك آن اين نفع از كيسه خدا رفته باشد و نه تركش بر او ضرر و خسارتى وارد مى‏كند، نفع و ضررش راجع به خود بنده است، چه منافع دنيوى و چه اخروى كه عايد فاعل مى‏شود و چه مضارّ دنيوى و چه اخروى كه بر تارك آن متوجه مى‏گردد.
---------------------------------------------
[1] .  حجر الاسود از بهشت نازل شده و از شير سفيدتر بود، ولى گناهان انسان‏ها آن را سياه كرد. مجمع البحرين: ج3، ص259 و كافى: ج4، ص191، ضمن ح1 .
[2] .  حطيم بين حجر الاسود و درب خانه كعبه است. پرسيدند: چرا به آن حطيم مى‏گويند؟
امام فرمود: زيرا در آن مكان برخى از مردم، به خاطر شلوغى برخى ديگر را مى‏رانند و فشار وارد مى‏كنند. آنجا مكانى است كه خداوند توبه آدم را پذيرفت. اگر برايت مقدور بود كه تمام نمازهاى واجب و مستحب خود را در آنجا بخوانى، اين كار را انجام بده، چرا كه آنجا با ارزش‏ترين مكان‏ها بر روى زمين است و بعد از آنجا نماز خواندن در حجر اسماعيل ارزشمند است. مجمع البيان : ج2 ، ص798 و من لا يحضره الفقيه: ج2، ص138، ح2170 ( با اندكى تفاوت ).
[3] .  ركن يمانى درب ورودى ماست كه از طريق آن وارد بهشت مى‏شويم. مجمع البيان : ج2 ، ص798 و  علل الشرائع: ج2، ص129، ذيل ح3 .
[4] .  هر كس از آب زمزم بنوشد، برايش شفا و سلامت به همراه مى‏آورد و درد و بيمارى از او دور مى‏شود. مجمع البيان : ج2 ص798 و من لا يحضره الفقيه: ج2، ص138، ح2165 .
[5] .  امام سجاد  عليه‏السلام از ما پرسيد: بهترين مكان‏ها كجاست؟ گفتيم: خدا و پيامبر و فرزند پيامبر آگاه هستند. فرمود: بهترين مكان‏ها بين ركن و مقام است. اگر فردى به اندازه نوح ؛ يعنى نهصد و پنجاه سال عمر كند و روزهايش را روزه بگيرد و شب‏هايش در آن مكان به عبادت بپردازد، ولى بدون ولايت و محبت ما به ديدار خداوند برود، آن اعمال هيچ سودى براى او ندارد. مجمع البيان : ج2 ، ص798 و من لا يحضره الفقيه: ج2، ص163، ح2313 .
[6] .  و از مقام ابراهيم نماز گاهى بگيريد. سوره بقره: آيه 125.
[7] .  ر . ك : مجمع البيان: ج2، ص799.
[8] .  اسلام بر پنج پايه بنا شده است: نماز، زكات، حج، روزه و ولايت. جواهر الكلام: ج17، ص223؛ كافى: ج2، ص18، ح3 و5 و بحار الأنوار: ج65، ص329، ح1و2 .
[9] .  سوره بقره: آيه 196.
[10] .  همان: آيه 6.

نوشتن دیدگاه

تصویر امنیتی
تصویر امنیتی جدید

مؤسسه جهانی سبطین علیهما السلام

loading...
اخبار مؤسسه
فروشگاه
درباره مؤسسه
کلام جاودان - اهل بیت علیهم السلام
آرشیو صوت - ادعیه و زیارات عقائد - تشیع

@sibtayn_fa





مطالب ارسالی به واتس اپ
loading...
آخرین
مولودی
ادعیه ماه رمضان
سخنرانی
تصویر

روزشمارتاریخ اسلام

1 رمضان

مرگ مروان بن حکم در اول رمضان سال ۶۵ هـ .ق. مروان در ۸۱ سالگی در شام به...


ادامه ...

4 رمضان

مرگ زیاد بن ابیه عامل معاویه در بصره در چهارم رمضان سال ۵۳ هـ .ق. زیاد در کوفه...


ادامه ...

6 رمضان

تحمیل ولایت عهدی به حضرت امام رضا علیه السلام توسط مأمون عباسی بعد از آنکه مأمون عباسی با...


ادامه ...

10 رمضان

١ ـ وفات حضرت خدیجه کبری (سلام الله علیها) همسر گرامی پیامبر(صلی الله علیه و آله و...


ادامه ...

12 رمضان

برقراری عقد اخوت بین مسلمانان توسط رسول گرامی اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم) هنگامی که...


ادامه ...

13 رمضان

مرگ حجاج بن یوسف ثقفی،‌ حاکم خونخوار بنی امیه در سیزدهم رمضان سال ۹۵ هـ .ق حاکم خونخوار...


ادامه ...

14 رمضان

شهادت مختار بن ابی عبیده ثقفی در چهاردهم رمضان سال ۶۷ هـ .ق مختار بن ابی عبیده ثقفی...


ادامه ...

15 رمضان

١ ـ ولادت با سعادت سبط اکبر، حضرت امام مجتبی(علیه السلام)٢ ـ حرکت حضرت مسلم بن عقیل...


ادامه ...

16 رمضان

ورود محمد بن ابی بکر به مصر در شانزدهم رمضان سال ۳۷ هـ .ق محمد بن ابی بکر...


ادامه ...

17 رمضان

١ ـ معراج پیامبر گرامی اسلام حضرت محمد بن عبدالله (صلی الله علیه و آله و سلم)٢...


ادامه ...

19 رمضان

ضربت خوردن امیرمؤمنان حضرت امام علی (علیه السلام) در محراب مسجد کوفه در نوزدهم ماه مبارک رمضان سال...


ادامه ...

20 رمضان

فتح مکه توسط سپاهیان اسلام در روز بیستم رمضان سال هشتم هـ .ق سپاهیان اسلام به فرماندهی رسول...


ادامه ...

21 رمضان

١ ـ شهادت مظلومانه امیرمؤمنان حضرت علی علیه السلام٢ ـ بیعت مردم با امام حسن مجتبی علیه...


ادامه ...

23 رمضان

نزول قرآن کریم در شب بیست و سوم رمضان کتاب آسمانی مسلمانان، قرآن مجید نازل گردید. برخی چنین...


ادامه ...

29 رمضان

وقوع غزوه حنین در بیست و نهم رمضان سال هشتم هـ .ق غزوه حنین به فرماندهی رسول گرامی...


ادامه ...

30 رمضان

درگذشت ناصر بالله عباسی در سی ام رمضان سال ۶۲۲ هـ .ق احمد بن مستضیء ناصر بالله درگذشت....


ادامه ...
0123456789101112131415

انتشارات مؤسسه جهانی سبطين عليهما السلام
  1. دستاوردهای مؤسسه
  2. سخنرانی
  3. مداحی
  4. کلیپ های تولیدی مؤسسه

سلام ، برای ارسال سؤال خود و یا صحبت با کارشناس سایت بر روی نام کارشناس کلیک و یا برای ارسال ایمیل به نشانی زیر کلیک کنید[email protected]

تماس با ما
Close and go back to page