100   «يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِنْ تُطِيعُوا فَرِيقاً مِنَ الَّذِينَ أُوتُوا الْكِتابَ يَرُدُّوكُمْ بَعْدَ إِيمانِكُمْ كافِرِينَ»
ترجمه:
100. اى كسانى كه ايمان آورده‏ايد! اگر شما گوش به گفتار اهل كتاب دهيد و اطاعت آن‏ها را بكنيد شما را برمى‏گردانند پس از ايمانتان به كفر و كافر مى‏شويد.
[در بيان اجزاى علت تامه]
توضيح كلام اينكه تأثير افعال در خارج منوط به دو چيز است: بايد فاعل تام الفاعليه باشد و مؤر تمام شرايط تأثير در او موجود باشد و قابل هم بايد تام القابليه باشد و موانع تأثير در او نباشد.
و لذا گفتند علت تامّه مركّب از سه چيز است: وجود مقتضى و شرط و فقدان مانع، و شرط هم جزو مقتضى است؛ زيرا بدون شرط اقتضا ناقص است.
[در بيان ترك معاشرت با كفار]
خداوند در آيات قبل در مقام منع از مقتضى بود كه اهل كتاب در مقام اضلال مؤنين بر نيايند و در اين آيه شريفه منع از قبول تأثير است كه مؤنين تماس با اهل كتاب و كفار نگيرند و اظهار محبت با آن‏ها نكنند و گوش به حرف‏هاى آن‏ها ندهند و اطاعت گفتار آن‏ها را نكنند كه خطر عظيم دارد كه رفته رفته اين‏ها هم مثل آن‏ها مى‏شوند و از دين برمى‏گردند، چنانچه امروز و اين عصر مسلمين كمال ارتباط را با كفار پيدا كرده‏اند و در بسيارى از امور تقليد آن‏ها را مى‏كنند و فسق و فجور آن‏ها در ميان اين‏ها شايع شده و فوج فوج از دين اسلام خارج مى‏شوند و به طرف كفر مى‏روند تا به كجا برسد، لذا مى‏فرمايد:
«يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا»؛ اى كسانى كه به هزار خون دل‏ها و فداكارى‏ها و زحمات پيغمبر  صلى‏الله‏عليه‏و‏آله و اصحابش از ضلالت و كفر نجات يافتيد و به شرف اسلام مشرف شديد.
«إِنْ تُطِيعُوا فَرِيقاً مِنَ الَّذِينَ أُوتُوا الْكِتابَ» مراد آن كفار و اهل كتابى هستند كه در مقام اضلال شما هستند و تبليغات سوء مى‏كنند. و امّا آن‏هايى كه در اين مقام نيستند و با دين شما كارى ندارند معاشرت با آن‏ها تا اندازه‏اى مانعى
ندارد.
«يَرُدُّوكُمْ»، كه ارتداد از دين بسيار از كفر اوّلى سخت‏تر و عقوبتش بيشتر و احكامش مشكل‏تر است.
«بَعْدَ إِيمانِكُمْ»؛ پس از اين زحمات كه ايمان آورديد.
«كافِرِينَ» ؛ كافر مى‏شويد و تمام اين زحمات بى اثر مى‏شود، بلكه نتيجه به عكس مى‏دهد. خداوند ما را بر دين حق ثابت بدارد و از خطرات اين دوره حفظ فرمايد، بحقّ محمد و آله صلّى اللّه‏ عليه و آله.