1ـ ياري خواستن از خويشاوندان در گشودن مشكلات خانوادگي

پس از جنگ بني قريظه كه غنيمت‌هاي فراواني به دست مسلمانان افتاد، زنان رسول خدا(صلي الله عليه و آله) از آن حضرت درخواست خرج بيشتر و زندگي تجملي كرده بودند. پيامبر خدا(صلي الله عليه و آله) اين درخواست را نپذيرفت و فرمود: من رهبر مسلمانان هستم و بايد زندگي بسيار عادي داشته باشم، تا بينوايان احساس حقارت نكنند.

با اين حال، آنان حضرت را بسيار آزردند، به گونه‌اي كه پيامبر از آنان دوري كرد.

چند روزي گذشت، روزي پيامبر به حفصه فرمود: آيا داوري مردي را ميان من و خود مي‌پذيري؟ حفصه عرض كرد: آري. رسول خدا در پي عمر فرستاد. چون عمر آمد، پيامبر به حفصه فرمود: سخن بگو. حفصه عرض كرد: اي رسول خدا! شما سخن بگوييد، عمر با شنيدن اين سخن برآشفت و به گوش دخترش حفصه، سيلي زد. پيامبر اكرم(صلي الله عليه و آله) ناراحت شد و به عمر فرمود: من تو را براي زدن دخترت طلب نكردم، بلكه تو را خواستم تا ميان ما آشتي برقرار كني. پس با ناراحتي مجلس را ترك گفت. چندي بعد اين آيات نازل شد: اي پيامبر به همسران خود بگو: اگر شما زندگاني و زينت و زيور دنيا را طالب هستيد، بياييد تا مهريه شما را بپردازم و همگي شما را به خوبي طلاق بدهم و اگر طالب خدا و رسول خدا و مشتاق آخرت هستيد، خداوند نيز به نيكوكاران شما پاداش بزرگي خواهد داد.[85]

2ـ پذيرش مسؤوليت خانواده

هنگامي كه در صدر اسلام، آيه‌اي درباره عذاب دوزخيان نازل شد، چند تن از جوانان از ترس گرفتاري به چنين عذابي سر به بيابان نهادند و زندگي عادي خويش را رها كردند. همسران آنان خدمت رسول خدا(صلي الله عليه و آله) آمدند و شرح حال شوهران خود را بازگفتند. رسول خدا(صلي الله عليه و آله) از اين ماجرا ناراحت شد و به سوي مسجد شتافت. مسلمانان را نيز به مسجد فراخواندند و چنين فرمودند: من كه پيامبر شما هستم، همسر اختيار كرده‌ام، غذا مي‌خورم و از بدنم نگه‌داري مي‌كنم و در ميان اجتماع به سر مي‌برم و با مردم تماس دارم، هر كس از سنت و روش من روي بگرداند، از من نيست.

3ـ عدم تبعيض ميان دختر و پسر

روزي مردي در محضر پيامبر(صلي الله عليه و آله) نشسته بود. ناگهان براي آن مرد خبر آوردند كه همسرش، دختري به دنيا آورده است. رنگ از چهره مرد عرب پريد و پريشان خاطر شد. پيامبر به عنوان دلداري به وي فرمود: زمين بار سنگيني او را تحمل مي‌كند، آسمان بر او سايه مي‌اندازد و خدا هم روزي او را مي‌رساند، تو چرا نگراني؟ دختر تو، چون گلي است كه او را استشمام مي‌كني، اين كه ناراحتي ندارد!

4ـ تقسيم كار ميان همسران

علي(عليه‌السلام) و حضرت فاطمه(سلام‌الله‌عليها) پس از تشكيل زندگي مشترك، تربيت و تقسيم كارهاي خانه را به نظر و مشورت رسول اكرم(صلي الله عليه و آله) واگذاشتند. آنان به آن حضرت گفتند: يا رسول الله! ما دوست داريم ترتيب و تقسيم بندي كارهاي خانه با نظر شما باشد.

پيامبر نيز كارهاي بيرون خانه را بر عهده علي(عليه‌السلام) و كارهاي داخلي را بر عهده زهرا(سلام‌الله‌عليها) گذاشت. علي و زهرا(عليهماالسلام) از اين كه نظر رسول خدا را در زندگي خصوصي خود دخالت داده‌اند، بسيار خرسند بودند. از آن تاريخ، كارهايي مانند: آوردن آب، آذوقه و سوخت و خريد بازار را علي(عليه‌السلام) انجام مي‌‌داد و كارهاي ديگر هم چون: آرد كردن گندم و جو با آسيا دستي، پختن نان، آشپزي و پاكيزگي خانه نيز به دست حضرت زهرا(سلام‌الله‌عليها) انجام مي‌شد. البته هر گاه علي(عليه‌السلام) فراغت مي‌يافت، در كارهاي داخلي خانه به ياري حضرت زهرا(سلام‌الله‌عليها) مي‌شتافت. هم چنين اگر گرفتاري، مسافرت يا جهادي براي علي(عليه‌السلام) پيش مي‌آمد، حضرت زهرا(سلام‌الله‌عليها) كار بيرون را نيز انجام مي‌داد.

5ـ آموزش شجاعت و خداشناسي به كودك در هنگام بازي

در روايتي آمده است: هنگامي كه امام حسين(عليه‌السلام) كودكي خردسال بود، فاطمه زهرا(سلام‌الله‌عليها) با او بازي مي‌كرد و هنگام بازي، فرزند خود را بالا و پايين مي‌انداخت. در آن حال درس شجاعت و شهامت به او مي‌آموخت و مي‌فرمود: اي حـسـن! مـانــنــد پــدرت بـاش بند اسارت را از گردن حق بگشاي خداوند احسان كننده را پرسستش كن و هرگز با كينه توزان دوستي مكن[86]

6ـ اهميت انتخاب نام نيك براي فرزندان

ابوهارون گويد: هم نشين امام صادق(عليه‌السلام) بودم. چند روزي به خدمت آن حضرت نرفتم. پس از آن‌كه به ديدارش رفتم، فرمود: چند روزي است كه تو را نديده‌ام؟ عرض كردم: خداوند فرزندي به من عطا فرموده است. فرمود: خدا قدمش را بر تو مبارك قرار دهد. براي او چه نامي انتخاب كرده‌اي؟ گفتم: نامش را محمد گذاشتم. حضرت با گونه‌هايش به طرف زمين رو كرد و گفت: محمد، محمد، و به اندازه‌اي خم شد كه نزديك بود صورتش به زمين برسد. سپس فرمود: جانم و فرزندانم و اهل بيتم و پدرم و همه اهل زمين فداي رسول خدا(صلي الله عليه و آله) باد! آن‌گاه افزود: به كودك دشنام مده. او را كتك نزن و به او بدي نكن و بدان كه در روي زمين خانه‌اي نيست كه نام محمد در آن باشد، مگر آن كه هر روز از لوث شيطان پاك مي‌شود.[87]

7ـ ارزش آراستگي و پيراستگي در زندگي مشترك

حسن بن جهم مي‌گويد: حضرت موسي بن جعفر(عليه‌السلام) را ديدم كه خضاب كرده بود با شگفتي از علت آن پرسيدم. فرمود: توجه مرد به آراستن سر و صورت و لباس بر عفت زن مي‌افزايد. زنان بسياري به دليل بي‌تفاوتي شوهرانشان از جاده عفاف، قدم بيرون نهاده‌اند. سپس فرمود: آيا دوست داري همسرت را ژوليده و در هم و بر هم ببيني؟ گفتم: نه. فرمود: او هم مانند توست و دوست ندارد همسر خود را كثيف و ژوليده ببيند. همانا پاكيزگي و به كاربردن عطر و اصلاح سر و صورت از اخلاق پيامبران است.[88]

8ـ پاداش عدالت ميان فرزندان

زني با دو فرزند كوچكش بر عايشه، همسر رسول خدا(صلي الله عليه و آله) وارد شد. عايشه سه دانه خرما به زن داد. مادر به هر يك از بچه‌ها، يك دانه خرما داد. خرماي ديگر را نيز نصف كرد و نيمي از آن را به هر يك از بچه‌ها داد. چون پيامبر(صلي الله عليه و آله) به خانه برگشت، عايشه جريان را براي آن حضرت تعريف كرد. پيامبر اكرم(صلي الله عليه و آله) فرمود: آيا از كار آن زن تعجب كردي؟ خدا به دليل رعايت عدالت و مساوات، آن زن را به بهشت خواهد برد. [89]

9ـ محبت به فرزندان

روزي رسول خدا(صلي الله عليه و آله)، امام حسن و امام حسين(عليهماالسلام) را مي‌بوسيد. مردي كه حاضر بود، گفت: من ده فرزند دارم كه هيچ يك از آنان را نبوسيده‌ام. پيامبر(صلي الله عليه و آله) فرمود: كسي كه رحم نكند، بر او رحم نمي‌شود.

[85] - سوره احزاب، آيات 28 و 29.

[86] - الگوهاي تربيت كودكان و نوجوانان: ص 144.

[87] - الگوهاي تربيت كودكان و نوجوانان: ص 26.

[88] - تعليم آسماني اسلام، محمد صحفي: ص 77.

[89] - الگوهاي تعليم و تربيت: ص 148.

نوشتن دیدگاه