چنین بر می آید که مجدالدین نخستین بنیانگذار عمارت بقعه وبارگاه ای ن امامزاده بودهاست . از آن پس نیز از آنجایی که مشهد اردهال مورد توجه کامل شیعیان بوده، همواره بر رونق و آبادی آن افزوده اند.
بخصوص در عهد صفویه که ابنیه و ساختمان های اطراف بقعه توسعه یافته و همه را با نقاشی کاشیکاری تزیین کرده اند، چنانکه آثار تاریخدار زمان شاه طهماسب در گوشه و کنار دیده می شود. همچنین در عصر شاه سلطان حسین مطابق مضمون کتیبه گچبری داخل حرم مبلغ گزافی به مصارف تعمیرات تجدید و توسعه بناهای آن رسیده است است. بعد از آن نیز جهت مرمت ابنیه و تعمیرات ضروری و اضافی آنجا مکررا اقدام شده ولی چون در اینگونه موارد چندان رعایت حفظ آثار قدیمه به عمل نیامده، بدین جهت به بناهای سابق که اکثرا با آثار هنریو تاریخی توام بوده آسیبهای فراوانی وارد گشته است و اکنون یک نمونه بارز آن
بالای درگاه ورودی به استانه از طرف ایوان بزرگ به چشم می خورد که بر اثر فروریختن گوشه ای از مقرنسهای آیینه کاری سر در حرم، کتیبه کاشی معرق سرتاسری بسیار زیبایی با نام شاه طهماسب صفوی از زیر گچکاریها بیرون آمده و نمودار گشته است.
در زمان فتحعلیشاه قاجار نیز به دستور مهد علیا، خرابیهای وارده به بنا و بارگاه امازاده مرمت کامل گشته و در تزیینات و نقاشی آن کوشش به عمل آمده است. هر چند که از این تعمیرات تاریخ و آثار کتبی در آستانه دیده نمی شود.
بناهای مهم آستانه عبارتند از : گنبد مدور عهد سلجوقی که پوشش روی آن با خشت و کاشی زرد طلایی رنگ می باشد و با نقش و نگار اسلیمی و گل و بوته الوان تزیین شده، اما ساقه گنبد با کاشی معرق بسیار زیبایی مقرنس کاری متعلق به عهد صفوی است. همچنین کتیبه زیر مقرنسها که سوره انا فتحنا به خط ثلث سفید بر زمینه آبی لاجوردی ثبت شده و پایین آن هم کتیبه دیگری با کاشی سبز و سورمه ای به خط کوفی (لااله الا الله، محمد رسول الله و علی ولی الله) در 16 ترک پایه گنبد تکرار شده است.
دو گلدسته مرتفع و دو گوشواره ایوانبزرگ و مناره های کوچک جنبین آن با کاشیهای معرق عهد قاجاریه پوشیده شده ولی کتیبه ها و پشت بغلهای این ایوان با کاشی خشتی عهد صفوی سالم و بی عیب باقی مانده،
و همچنین لچکیهای طرفین صفه های اطراف صحن با آجر و کاشی مهقلی تزیین یافته است . داخل بقعه: سقف و دیوارهای نقاشی شدهبا طرحهای اسلیمی زمان قاجاریه، ولی ازاره ها با کاشی خشتی هفت رنگ پوشیده شده. در کتیبه گچی دور سقف سوره عم یتسائلون به خط ثلث سفید بر متن لاجوردی نگاشته شده و در پایان آن رقم (کتبه محمد مقیم الموسوی1118) خوانده می شود
مرقد: دارای دو ضریح چوبی مشبک می باشد که به طور مضاعف قرار گرفته و بر جانب شرقی ضریح درونی تاریخ آن به این مضمون کنده کاری شده است:
"فی تاریخ سنه اثنی و الف (1002) رقم حقیر محمد زمان ولد حسن اصفهانی"
و بر لوحه سنگب روی قبر فقط علی بن الامام محمد باقر (ع) بدون ذکر تاریخ نقر شده. ایوان بزرگ جنوبی آستانه: سقف آن نقاشی و دارای دو گوشواره مقرنس کاری است و بر کتیبه گچی سرتاسری آن که مربوط به عصر شاه سلطان حسین صفوی می باشد، سوره هل اتی و صلوات بر چهارده معصوم نوشته که قسمتی از آن مغشوش گشته و خوانا نیست .
سر در ورودیبه حرم آیینه کاری است که به واسطه ریختگی قطعه ای از وسط آن کتیبه کاشی معرق عالی با نام شاه طهماسب از زیر گچکاری ظاهر شده است. اما آثار و نوشته های تاریخدار که در کتیبه یا روی درها و الواح سنگی و چوبی و کاشی و گچبری های محوطه آن آستانه دیده می شود، از این قرار است :
1. فرمان شاهرخ میرزا و ابوالمعز میرزا به تاریخ 893 هب بر سنگ نبشته سر در صحن بزرگ .
2. روی کتیبه فوقانی در چوبی حرم به خط نسخ نوشته است: شد تمام این در به دور عدل سلطان جهان شاه طهماسب حسینی نایب صاحب زمان و در قاب در کنده کاری شده است: "بهذالباب الی باب الرحمهغلامشاه حسن نوربیک بن المرحوم علی بیک تکلوفی سنه 950"
3. بر کتیبه دو طرف در ورودی حرم مطهر قصیده ای زیر گچبری برجسته به خط نستعلیق طلایی بر زمینهلاجوردی نوشته شده است که در پایان آن نیز نوشته شده: " حسب الامر العلی کمترین محمد مقیم الموسوی قلمی نمود فی شهر ربیع الاول1117 هب""
4. روی لوحه کاشی دیواری نوشته شده است: "السلطان بن السلطان ابوالمظفر طهماسب الحسینی خادم البقعه الشریفه"
اشیاء تاریخی و هنری آستانه
با آنکه چندین فقره از اشیای فلزی قلمزده نفیس و شمعدانی های بزرگ و قدیمی آن آستانه را، سابقا به موزه قم انتقال داده اند باز هم در جزو اشیای مسی آنجا از قبیل قندیل و ظروف متفرقه و چراغ پایه وغیره که اکنون موجود است، چند قطعه قلمزده ممتاز یافت می شود .
سنگاب بزرگ در وسط هشتی صحن قدیم یک عدد سنگاب بزرگ که از یک تخته سنگ تراشیده شده، سالم و بی عیب موجود است. قطر دهانه آن 1 متر و 27 سانتیمتر و ارتفاعش نیز یک متر می باشد.
روی لبه دور سنگاب کتیبه ای به این مضمون حجاری شده است: "وقف حضرت امام حسین علیه السلام نمود این سنگاب را آقای محمدطاهر سنگ تراش اصفهانی غلام خاصه شریفه به تاریخ سنه 1133 هب" در سردابه ای که زیر ایوان طرف قبله می باشد، سنگی به دیوار نصب شده وروی آن نوشته است: " سید رکن الدین مسعود 954" محوطه این سردابه مملو از تابوتهای امواتی است که در سه ردیف روی هم چیده شده است. بر گرفته از کتاب "آثار تاریخی شهرستانهای کاشان و نطنز"
تالیف: حسن نراقی
------------------------------------------
سايت رسمي آستان مقدس حضرت اباالحسن علي بن محمد الباقر عليه السلام
