ايوان طلا
ايوان طلا و دو ايوان كوچك كنار آن در شما ل رو ضه مقدّسه وا قعند كه در سال 925 هـ . ق هنگام تجديد بناي گنبد و احداث صحن عتيق و گلد سته هاي آن در زمان شاه ا سماعيل صفوي و با ا قدام دختر او ساخته شد.(1) اين ايوان با دهانه اي به طول و عرض 70/8×9متر و بلندي چهار ده متر ، پايين ديواره آن ( درسه طرف ) ، تا بلندي 80/1 متر آراسته به قطعات كوچك كاشي فيروزه اي هشت گوشه اي و در ميان آنها قطعات كوچكتر قهوه اي رنگ است كه حاشيه اي از كاشي با زمينه ( لا جوردي نقش و نگار ) از چهار طرف آن را احاطه كرده است و بر فراز آن كتيبه اي به ثلث سفيد در زمينه اي لاجوردي ، گرداگرد ايوان ديده مي شود كه متن آن را حديث : " اَلا وَمَنْ ماتَ عَلي حُبّ َ الِ مُحَمَّدٍ‌ماتَ‌ شَهيداً‌... " تشكيل مي دهد . پس از اين كتيبه ، بدنه ايوان تا ارتفاع دو متر ديگر ، آراسته به كاشي هاي معرّق آغاز عهد صفوي است و بعد از آن كتيبه سرا سر ي ديگر ي به چشم مي خورد و با لاي كتيبه ( مقرنس هاي) سقف ايوان با خشت ها ي " زرفام"‌پوشيده شده است .
ايوانه هاي كنار ايوان طلا
دو ايوان در دو طرف ايوان طلا است به بلندي بيش از ده و پهناي دو و دهانه پنج متر ، كه از بناهاي عهد صفوي مي با شند و سراسر بدنه آن ، مانند ايوان طلا به كاشي هاي معرّق همان دوره آراسته شده است. (2)
ايوان آينه
در ، جانب شرقي رو اق مطهر نيز ايواني مرتفع به بلندي ايوان طلا و طول و عرض 9در 87/7 متر قرار دارد كه به خاطر آينه كاري آن ، به ايوان " آينه " معروف است . پايين ديوار آن به بلندي بيش از يك متر سنگ مرمر به كار رفته كه هر بدنه اي با يك قطعه سنگ آراسته شده است و بالاي آن همه بدنه ايوان تا سقف آينه كاري است. در كمربند ايوان كتيبه اي سراسري از سنگ مرمر وجود دارد به پهناي حدود سي سانتيمتر ، كه به خط ثلث آيه شريفه ( الله نور السّموات و الارض ... " بر آن نقش بسته است . ميان ايوان و رواق شرقي حرم ايوانچه اي است كه مانند ايوان اصلي تزيين شده كه بر سر در آن حديث شريف " مَنْ زارَ فاطمَهَ ‌بِقُمْ فَلَهُ‌ الْجَنَّه " به نستعليق مشكي ، خوانده مي شود . اين مجموعه هنري شگفت انگيز از كارهاي ارزشمند هنرمند مشهور دوره قاجار ( استاد حسن معمار قمي ) مي با شد كه همزمان با بناي صحن نو ، به دستور " ميرزا علي اصغر خان صدر اعظم " بنا شد . (3)
---------------------------------------------
(1) گنجينه آثار قم , ج 1 , ص 490.
(2) تربت پاكان , ج 1 , ص 62 .
(3) تربت پاكان , ج 1 , ص 668 .
-----------------------------
الياس محمد بيگي

نوشتن دیدگاه