يكي از واژه هاي مقدّس و آشناي در قاموس شيعه ، واژه زيارت است و از جمله آداب و برنامه هاي كه به آن بسيار سفارش شده است رفتن به زيارت تربت پاك و مشاهد شريفه اهل بيت (ع) و فرزندان بزرگوار آنهاست . ائمه اطهار (ع) در روايات و احاديث ، پيروان خود را بر اين امر مهمّ تشويق و تحريص فرمودند و اجر و پاداش فراواني براي آن بيان كرده اند. چنانچه درباره زيارت امام حسين (ع) ، امام صادق (ع) مي فرمايد : " زيارت آن حضرت برابر است با هزار حج عمره "(1) . و حضرت رضا (ع) درباره زيارت خود فرمود : " هر كس مرا با معرفت زيارت كند من از او شفاعت خواهم كرد " (2) . و امام جواد (ع) فرمود : " مَنْ زارَ‌ قَبْرَ عَمَّتي بِقُمْ فَلَهُ‌ الْجَنَّهُ " (3) : " كسي كه قبر عمه ام " فاطمه معصومه (ع) " را ، در قم زيارت كند سزاوار بهشت خواهد بود " . و درباره زيارت حضرت عبدالعظيم (ع) ، امام هادي (ع) فرمود : " اگر قبر عبد العظيم را ، زيارت مي كردي مثل آن بود كه امام حسين (ع) را زيارت كرده با شي " (4) . و رسولخدا (ص) فرمود : " مَنْ زارَني اَوْ زارَ اَحَداً مِنْ ذُرِّيَّتِي ز ُرْتُهُ يَوْمَ الْقِيمَهِ فَاَنْقَذْتُهُ مِنْ اَهْوالِها "(5) : " كسي كه مرا ، يا يكي از فرزندانم را زيارت كند روز قيامت به ديدارش خواهم رفت و او را از ترس هاي آن روز نجات خواهم داد " .
حال بايد توجّه كرد كه فلسفه و حكمت اين همه فضيلت و پاداش چيست ؟ آيا اين اجر و ثواب عظيم فقط براي يك زيارت ظاهري است بدون هيچ اثر و هدفي ؟‌ يا اينكه همه اينها در راستاي اهداف عالي ديني است كه امّت اسلامي با زيارت تربت مطهر اين عزيزان ، ره توشه اي براي دنيا و آخرت خويش برگيرد و با اسوه قرار دادن اين نخبگان خلق خدا و با پيروي از خط مشي آن بزرگواران همواره امّتي نمونه باشد . و با صفا و جلا دادن روح و جان خويش از آفت ها و كجي ها دور بماند و هميشه جامعه اي سر افراز و سعادتمند باشد . و با اين تجديد ميثاق هاي مكرّر است كه خط مستقيم تشيّع و امامان بحق آن ماندگار و جاويد خواهد ماند . روشن است كه اين هدف حاصل نمي شود مگر اينكه زائران آن مشاهد مشرّفه ، عارفِ بحقّ صاحبان آن باشند و با كمال معرفت و شناخت به پابوس آنها شرفياب شوند . چنانچه در روايات اين امر مهم را شرط پذيرفته شدن در آستان رفيع اولياي خدا دانسته و براي درك فضيلت زيارت ، بر آن تأكيد فرموده اند ، همانطور كه امام صادق (ع) فرمودند : " مَنْ اَتَي قَبْرَ الْحُسَيْن ِ عارِفاً بِحَقِّهِ كانَ‌كَمَنْ حَجَّ مِأَةَحَجَّةٍ مَعَ رَسُولِ اللهِ (ص)(6) : " يعني كسي كه با معرفت و شناخت ، قبر امام حسين (ع) را زيارت كند مثل كسي است كه ، صد حج همراه رسولخدا (ص) انجام داده باشد " .
و امام جواد (ع) هم درباره زيارت حضرت رضا مي فرمايد : " بهشت واجب است بر كسي كه قبر پدرم را ( در طوس با معرفت زيارت كند "(7) . و حضرت رضا (ع) دربارة زيارت حضرت معصومه فرمود : " مَنْ زارَها عارِفاً بِحَقِّها فَلَهُ الْجَنَّةُ‌ "(8) : " كسي كه " فاطمه معصومه " را زيارت كند ، درحالي كه " معرفت " به حق او داشته باشد ، سزاوار بهشت است " . بديهي است كه اگر مسلمان زائر ، معرفت به فضايل و كمالات نفساني و راه و رسم زندگي اين بندگان شايسته خدا داشته باشد ، مي تواند از زيارت مرقد شريف آنان توشه اي برگيرد و روح و جان خود را با آن ارواح قدسي هماهنگ نمايد ، و با مكتب و مرام الهي آنها آشنا گردد . به اين جهت براي حضرت فاطمه معصومه (ع) ز يارتنامه معتبري نقل شده است . تا زائران مشتاق با خواندن فرازهاي نوراني آن در جهت طي طريق رشد و كمال از حضرتش الهام گيرند و با ارتباط يافتن با آن منبع فيض الهي از درياي بي كران رحمت حق توشه اي برگيرند و آن زيارتنامه معروفي است كه مرحوم مجلسي در بحارالانوار آن را نقل فرموده است كه ما آن را با سند در اينجا مي آوريم .
متن زيارتنامه با سند
" حَدَّثَ عَلِيُّ بْنُ اِبْراهيمَ عَنْ اَبيهِ‌ عَنْ سَعْدٍ عَنْ عَليِّ بْنِ مُوسي الرِّضا عَلَيْهُمَا السَّلامُ ، قالَ : يا سَعْدُ ، عِنْدَ‌كُمْ لَنا قَبْرُ‌! قُلْتُ : جُعِلْتُ فِداكَ ، قَبْرُ فاطِمَةَ بِنْتِ مُوسي عَلَيْهُما السَّلامُ ! قالَ‌: نَعَمْ ، مَنْ زارَها عارِفاً بِحَقِّها فَلَهُ‌ الْجَنَّةُ .فَاِذا رَأَيْتَ الْقَبْرَ فَقُمْ عِنْدَ رَ أْسِها مُسْتَقْبِلَ الْقِبْلَةِ ، فَكَبِّرْ اَرْبَعاً وَ‌ ثَلاثينَ تَكْبيرَةً وَ سَبِّحَ ثَلاثاً وَ ثلاثينَ تَسْبيحَةً‌ وَ‌ احْمِدِ اللهَ ثَلاثاً وَ ثَلاثينَ‌ تَحْميدَةً‌ ، ثُمَّ قُلْ : " اَلسَّلامُ‌ عَلي آدَمَ‌ صِفْوَةِ اللهِ ، اَلسَّلامُ عَلي نُوحٍ‌ نَبِيِّ اللهِ‌ اَلسَّلامُ‌ عَلي اِبراهيمَ خَليلِ اللهِ ، اَلسَّلامُ عَلي مُوسي كَليمِ اللهِ ، اَلسَّلامُ عَلي عِيسي رُوحِ اللهِ‌. اَلسَّلامُ‌ عَلَيْكَ يا رسُول اللهِ ، اَلسَّلامُ عَلَيْكَ‌يا خَيْرَ خَلْقِ‌اللهِ‌ ، اَلسَّلامُ‌ عَلَيْكَ يا صَفِيِّ اللهِ ، اَلسَّلامُ‌عَلَيْكَ يا مُحَمَّدَ بْنَ‌ عَبْدِاللهِ‌ خاتَمَ النَّبِيِّينَ ، اَ لسَّلامُ‌ عَلَيْكَ‌ يا اَميرَ الْمُؤْمِنينَ عَلِيِّ بْنَ‌ اَبي طالِبٍ وَصِيَّ رَسُولِ اللهِ‌ ، اَلسَّلامُ عَلَيْكِ‌ يا فاطِمَةُ سَيِّدَةَ‌ نِساءِ الْعالَمينَ‌ ، اَلسَّلامُ‌عَلَيْكُما يا سِبْطَيْ نَبِيِّ الرَّحْمَةِ‌ وَ‌ سَيِّدَيْ شَبابِ‌ اَهْلِ الْجَنَّةِ ، اَلسَّلامُ‌ عَلَيْكَ يا عَلِيَّ بْنَ الْحُسَيْنِ سَيِّدَ الْعابِدينَ وَ‌ قُرَّةَ ‌عَيْنِ ‌الناظِرينَ‌ ، اَلسَّلامُ عَلَيْكَ‌يا مُحَمَّدَ‌بْنَ‌عَلِيِّ با قِرَ‌ الْعِلْمِ بَعْدَ النَّبِيِّ ، اَلسَّلامُ‌ عَلَيْكَ يا جَعْفَرَبْنَ مُحَمَّدٍ‌الصّادِقَ الْبارَّ الْاَمينَ ، اَلسَّلامُ‌ عَلَيْكَ‌ يا مُوسَي بْنَ‌ جَعْفَرٍ الطّاهِرَ الطُّهْرَ ، اَلسَّلامُ‌ عَلَيْكَ يا عَلِيِّ بْنَ مُوسَي الرِّضا الْمُر‎ْتَضي ، اَلسَّلامُ‌ عَلَيْكَ‌ يا مُحَمَّدَ بْنَ‌ عَلِيٍِّ‌ التَّقِيَّ ، اَلسَّلامُ‌ عَلَيْكَ‌ يا عَلِيِّ بْنَ‌ مُحَمَّدٍ النَّقِيَّ النّاصِحَ الْامينَ‌ ، اَلسَّلامُ عَلَيْكَ يا حَسَنَ بْنَ‌ عَلِيِّ ، اَلسَّلامُ عَلَيْكَ عَلَي الْوَصِيِّ مِنْ بَعْدِهِ ، اَللّهُمَّ صَلِّ عَلي نُورِكَ وَ سِراجِكَ وَ وَلِيِّ وَلِيِّكَ وَ وَصِيِّ وَصِيِّكَ وَ حُجَّتِكَ‌ عَلي خَلْقِكَ.
اَلسَّلامُ عَلَيْكِ يا بِنْتَ‌ رَسُولِ اللهِ ، اَلسَّلامُ‌ عَلَيْكِ‌ يا بِنْتَ فاطِمَةَ وَ‌ خَديجَةَ ، السَّلامُ‌ عَلَيْكَ يا بِنْتَ اَميرِ الْمُؤْمِنينَ ، اَلسَّلامُ عَلَيْكِ‌ يا بِنْتَ‌ الْحَسَنِ و الْحُسَيْنِ ، اَلسَّلامُ عَلَيْكِ‌ يا بِنْتَ وَلِيِّ اللهِ ، اَلسَّلامُ عَلَيْكِ يا اُختَ وَلِيِّ اللهِ ، اَلسَّلامُ عَلَيْكِ يا عَمَّةَ وَلِيِّ اللهِ ، اَلسَّلامُ عَلَيْكِ يا بِنْتَ مُوسَي بْنِ جَعْفَرٍ وَ رَحْمَةُ اللهِ وَ بَرَكاتُهُ. اَلسَّلامُ‌عَلَيْكِ ، عَرَّفَ اللهُ بَيْنَنا وَ بَيْنَكُمْ فِي الْجَنَّةِ وَ حَشَرَنا في ز ُ‌مْرَتِكُمْ وَ اَوْرَدَنا حَوْضَ نَبِيِّكُمْ وَ سَقانا بِكأسِ جَدِّكُمْ مِنْ يَدِ عَلِيِّ بْنِ اَبي طالِبٍ صَلَواتُ اللهِ عَلَيْكُمْ . اّسْئَلُ اللهَ‌ اَنْ يُرِيَنا فِيكُمُ السُّرُورَ وَ الْفَرَجَ وَ‌ اَنْ يَجْمَعَنا وَ اِيّاكُمْ‌ في زُمْرَةِ جَدِّكُمْ مُحَمّدٍ صَلَّي اللهُ‌ عَلَيْهِ وَ آلِهِ وَ اَنْ‌لا يَسْلُبَنا مَعْرِفَتَكُمْ اِنَّهُ‌ وَلِيُّ قَديرُ . اَتَقَرَّبُ اِلَي اللهِ بِحُبِّكُمْ وَالْبَرائَةِ مِنْ اَعْدائِكُمْ وَ‌ التَّسْليمِ اِلَي اللهِ ، راضِياً بِهِ غَيْرَ مُنْكِرٍ وَ لا مُسْتَكْبِرٍ ، وَ عَلي يَقينِ ما اَتي بِهِ مُحَمَّدُ وَ بِهٍ راضٍ ، نَطْلُبُ بِذلِكَ وَجْهَكَ يا سَيِّدي اَللّهُمَّ وَ رِضاكَ وَالدّارَ الْآخِرَةَ. يا فاطِمَةُ اشْفَعي لي فِي الْجَنَّةِ فَاِنَّ لَكِ عِنْدَ اللهِ شَأناً مِنَ الشأنِ . اَللّهُمَّ اِنّي اَسْئَلُكَ اَنْ تَخْتِمَ لي بِالسَّعادَةِ ، فَلا تَسْلُبْ مِنّي ما اَنَا فيهِ ، وَ لاحَوْلَ وَ لا قُوَّةَ اِلّا بِاللهِ الْعَلِيِّ الْعَظيمِ . اَللّهُمَّ اسْتَجِبْ لَنا وَ تَقَبَّلْهُ بِكَرَمِكَ وَ عِزَّتِكَ وَ‌ بِرَحْمَتِكَ وَ عا فِيَتِكَ. وَ صَلَّي اللهُ‌عَلي مُحَمَّدٍ وَ‌آلِهِ اَجمَعينَ وَ‌ سَلَّمَ تَسْليماً يا اَرْحَمَ الرّاحِمينَ " . (9)
ترجمه زيارتنامه
علي بن ابراهيم از پدرش از سعد از امام علي بن موسي الرّضا (ع) نقل مي كند كه فرمود : اي سعد! ما نزد شما قبري داريم ! عرض كردم فدايت شوم ، قبر فاطمه دختر امام موسي (ع) را مي فرمايي ؟ فرمود : آري ، هر كه او را با معرفت زيارت كند بهشت سزاوار اوست . هرگاه ( به حرم مشرف شده و ) قبر را ديدي نزد(10) سر ( حضرت ) رو بقبله بايست و سي و چهار مرتبه " اَللهُ اَكْبَرُ " و سي و سه مرتبه " سُبْحانَ اللهِ " و سي و سه مرتبه " اَلْحَمْدُ لِلّهِ" بگو ، سپس بگو:
" سلام برحضرت آدم برگزيده خدا ، سلام بر حضرت نوح پيامبر خدا ، سلام بر حضرت ابراهيم دوست خدا ، سلام بر حضرت موسي هم صحبت خدا ، سلام بر حضرت عيسي روح الله ، سلام بر تو اي رسول خدا ، سلام بر تو اي بهترين خلق خدا ، سلام بر تو اي برگزيده خدا ، سلام بر تو اي محمّد بن عبدالله خاتم پيامبران ، سلام بر تو اي امير مؤمنان عليّ بن ابي طالب وصيّ رسول خدا ، سلام بر تو اي فاطمه ، اي بزرگ بانوي بانوان عالم ، سلام بر شما اي دو سبط پيامبر رحمت ، اي دو سرور جوانان اهل بهشت ، سلام بر تو اي علي بن الحسين ، اي سرور عبادت پيشگان اي فروغ ديده بينندگان ، سلام بر تو اي محمّد بن علي ، اي شكا فنده علم بعد از پيامبر ، سلام بر تو اي جعفر بن محمّد ، اي راستگوي نيكوكار امين ، سلام بر تو اي موسي بن جعفر ، اي پاك و پاكيزه ، سلام بر تو اي علي بن موسي ، اي پسنديده ، سلام بر تو اي محمّد بن علي ، اي خويشتن دار ، سلام بر تو اي علي محمّد ، اي پاك سرشت و خير خواه و امين ، سلام بر تو اي حسن بن علي ، سلام بر وصي بعد از او . بار خدايا صلوات بفرست بر نور و چراغ روشنگرت ، بر وليِّ وليّت ، بر وصيِّ وصيّت ، بر حجّت خود بر بندگانت ، سلام بر تو اي رسول خدا ، سلام بر تو اي دختر فاطمه و خديجه ، سلام بر تو اي دختر اميرمؤمنان ، سلام بر تو اي دختر امام حسن و امام حسين ، سلام بر تو اي دختر وليّ خدا ، سلام بر تو اي خواهر وليّ خدا ، سلام بر تو اي خواهر وليّ خدا ، سلام بر تو اي عمّه وليّ خدا ، سلام بر تو اي دختر موسي بن جعفر ، رحمت و بركات خدا بر تو باد.
سلام بر تو ، خداوند آشنايي برقرار كند ميان ما و شما در بهشت ، و ما را در زمره شما محشور فرمايد ، و ما را بر حوض پيامبر شما وارد كند ، و ما را با كا سه جدّ تان از دست عليّ بن ابي طالب سيراب سازد ، صلوات خدا بر شما باد . از خداوند مي خواهم كه سرور و فرج شما را به ما بنماياند ، ما و شما را در زمره جدّ بزرگوارتان حضرت محمّد ـ كه درود خدا بر او و آلش باد ـ گرد آورد ، و معرفتِ شما را از ما نگيرد ، كه او صاحب اختيار و مقتدر است . به سوي خداوند تقرّب مي جويم با محبّت شما و بيزاري از دشمنان شما ، و با تسليم شدن به فرمان خدا ، از روي رضايت ، نه آن كه منكر يا نافرمان باشم ، و با يقين به آنچه حضرت محمّد (ص ) آورده و به آن راضي هستم ، با اين عقيده عنايت ترا مي طلبم ، اي سرور من . خدايا رضايت ترا و سراي آخرت را خواستارم . اي فاطمه (معصومه) در مورد بهشت از من شفاعت كن ، چون كه ترا نزد خدا مقام رفيعي است . خداوندا ! دعايم را مستجاب كن ، و آنرا به كرم و عزت و رحمت و عافيت خود از من قبول فرما . بر محمّد و همه اهلبيت او صلوات فراوان و درود بي پايان فرست اي بخشنده ترين بخشندگان (11).
---------------------------------------------
(1) بحار , ج 101 , ص 43 .
(2) همان , ج 102 , ص 33 .
(3) همان , ج 102 , ص 265 .
(4) همان , ج 102 ص 268 .
(5) كامل الزيارات , ص 11 .
(6) بحار , ج 101 ص 42 .
(7) همان , ج 102 ص 37 .
(8) همان , ج 102 ص 266 .
(9) بحار , ج 102 , ص 265-266.
(10) مقصود از روايت اين است كه در شمال ضريح مطهر رو به قبله , نزد سر حضرت با يستد , ( نه بالاي سر و غرب ضريح مطهر ) , چنانچه سيره عملي بزرگاني چون حضرت امام خميني رحمه الله و آيه الله حاج شيخ مرتضي حايري رحمه الله و برخي بزرگان ديگر اين معنا را تأييد مي نمايد.
(11) كريمه اهلبيت , علي اكبر مهدي پور , ص 159-152 , با كمي تصرف .
-----------------------------
الياس محمد بيگي

نوشتن دیدگاه