بارالها اين روز يعنى عاشورا آن روزيست كه بنى اميه مبارك شمردند
تبرك : بنابر آنچه در لغت ذكر كرده اند بمعنى ميمنت گرفتن چيزيست و مشتق از بركت است كه بمعنى نماء و زيارت و ذخيره سعادت است .
بركت و تبرك گرفتن بنى اميه روز عاشورا را چند قسم بوده است :
اول : ذخيره قوت و جمع آذوقه زيرا اينروز را كه قتل امام حسين عليه السلام واقع شده بود روز فتح و ظفر خود ميدانستند و جمع آذوقه در اينروز تا سال ديگر را مايه سعادت و وسعت رزق ميدانستند چنانچه در امالى و عيون از حضرت رضا عليه السلام روايت ميكنند كه آنحضرت فرمود هر كس در روز عاشورا سعى در حوايج خود را ترك كند خدايتعالى تمام حوايج دنيا و آخرت وى را قضا كند و هر كس روز عاشورا را روز حزن و مصيبت روز عاشورا را روز بركت نام نهد و براى ذخيره بمنزل خود چيزى برد خدايتعالى بآنچه ذخيره و اندوخته كرده بركت ندهد و در روز قيامت با يزيد و عبيداله بن زياد و عمر بن سعد لعنهم اله به اسفل دركات جحيم محشور ميگردد. شيخ طوسى در مصباح كبير از امام باقر عليه السلام روايت ميكند كه در ضمن خبر طويلى در آداب روز عاشورا به علقمه فرمودند كه اگر بتوانى در روز عاشورا براى تحصيل حاجتى از منزل بيرون نيايى چنان كن چه آن روز نحسى است كه حاجت هيچ مؤ منى برآورده نميشود و اگر برآورده شود بركتى نخواهد داشت و البته كسى از شما در آنروز براى منزل خود چيزى ذخيره نكند چه هر كس در آنروز براى خود چيزى ذخيره كند خدا بآن بركت ندهد.
دوم : از وجوه تبرك روز عاشورا براى بنى اميه اقامه مراسم عيد بر اهل و عيال و عشيره خود بوده از توسعه رزق و لباس نو پوشيدن و بوهاى خوش استعمال كردن كه رسم بود در اعياد بجا مياورند.
در كتاب شفاءالصدور نقل ميكند كه در مكه و مدينه متعارف است كه روز عاشورا را عيد عاشورا مينامند بطوريكه اقامه مراسم عيدى كه در اينروز ميكنند در هيچ عيدى نمى نمايند و كسانيكه در مدينه بوده اند ميدانند چه اندازه طرب و خوشحالى دارند و چگونه فرح و خوشحالى در اين مصيبت عظيمه مينمايند.
سوم : از وجوه تبرك روز عاشورا براى امويان استحباب روزه است كه اخبارى هم در فضيلت و منع آن وارد شده و عامه اخبارى در فضيلت روزه اينروز نقل كرده اند و اما بر مذهب اهل بيت اخبارى بر فضيلت و اخبارى بر منع صوم عاشورا وارد شده كه ما بعدا جمع بين آندو دسته اخبار را مينماييم . شيخ قدس سره در تهذيب سند به ابوهمام ميرساند كه از حضرت ابوالحسن الرضا عليه السلام حديث نقل ميكند كه فرمود صام رسول اله صلى الله عليه و آله يوم عاشورا.
و هم سند به مسعدة بن صدقه ميرساند كه از حضرت امام صادق عليه السلام نقل كرده كه آنجناب از حضرت باقر عليه السلام حديث مينمايد كه حضرت على عليه السلام فرمود كه روز نهم و دهم محرم را روزه بگيريد كه آن كفاره گناه يكسال است .
و هم سند به زهرى ميرساند كه از على بن الحسين عليه السلام نقل ميكند كه روز عاشورا از ايامى است كه آدمى در روزه گرفتن و افطار نمودن مختار است .
اين بعضى از اخباريست كه شيخ براى استحباب روزه عاشورا نقل نموده است و بعضى از اخبارى هم كه بر منع روزه عاشورا رسيده نقل ميكنيم : كلينى سند به عبدالملك ميرساند كه گفت از حضرت ابو عبداله عليه السلام از صوم تاسوعا و عاشورا سؤ ال كردم فرمود تاسوعا روزيست كه در آنروز حسين و اصحابش رضى الله عنهم در كربلا محاصره شدند و لشكر اهل شام مجتمع شدند و بر او فرود آمدند ابن مرجانه و عمر بن سعد و لشكريانش فرح كردند و آنحضرت را محاصره نمودند و يقين كردند كه ديگر ناصرى براى آنحضرت نخواهد بود و اهل عراق او را مدد و يارى نخواهد كرد آنگاه از روى اشتياق ميفرمايد بابى المستضعف الغريب يعنى پدرم فداى بيكس مظلوم باد بعد فرمود روز عاشورا روزيست كه حسين عليه السلام كشته شد و اصحاب و انصار او كشته و بر روى زمين افتادند و آنروز روز صوم و روزه نيست و فقط روز حزن و مصيبت اهل آسمان و زمين و جميع اهل ايمانست بر مصائبى كه بر اهل بيت وارد شد ولى براى پسر مرجانه روز فرح و سرور است خداوند غضب خودش را شامل ايشان و ذريه ايشان بكند آنروز، روزيست كه جميع بقاع زمين غير از بقعه شام بر آنحضرت گريه كردند پس هر كس در آنروز روزه بدارد و تبرك كند خداوند او را با آل زياد محشور ميگرداند و سخط خدا بر او نازل ميشود و هر كس در آنروز براى خانه خود آذوقه اى ذخيره كند خدايتعالى بركت را از او و اهل بيتش بردارد و شيطان را در همه آنها با او شريك كند. اينها بعضى از اخبارى بود كه در منع روزه عاشورا و يا گرفتن آن وارد شده است و بين ايندو دسته را چنين بايد جمع كرد كه روزه گرفتن بر دو قسم است يا براى شادمانى و فرحست مانند روزه اعياد مذهبى و يا براى مصيبت و حزن است اما اخبارى كه منع روزه عاشورا ميكنند براى روزه فرحست كه بنى اميه ميگرفتند و اما اخبارى كه براى حزن روز عاشورا وارد شده مانند خود عاشورا است كه دستور داده اند آنروز را مانند روزه داران امساك بكنيد و چيزى نخوريد تا عصر نزديك غروب آفتاب ولى قبل از غروب افطار كنيد روزه حقيقى نباشد قال فى جامع المقاصد صوم يوم عاشورا ليس معتبرا شرعا بل هو امساك بدون نية الصوم لان صومه متروك كما وردت به الرواية فيتحب الامساك فيه الى بعد العصر حزنا و صومه شعار بنى اميه مسرورا بقتل الحسين عليه السلام . پس بنابراين جمع اختلاف اخبار برطرف ميشود.
وجه دوم : آنست كه محقق اردبيلى قدس سره احتمال داده كه اخبار مجوزه نسخ شده باشد و اين احتمال مؤ يد به بعضى از اخباريست كه دلالت دارند بر اين روزه ، روز عاشورا اول واجب بوده و بعدا ترك شده است . چنانچه در صحيح زرارة و كتب صحاح اهل سنت و تواريخ وارد شده كه روزه ، روز عاشورا در سال اول هجرت واجب شد و در سال دوم به آمدن ماه رمضان نسخ شد اگر چه وجوب آن را مختلف نقل كرده اند شيخ صدوق قدس سره سند از زرارة و محمد بن مسلم رضى اله عنهما نقل كرده انهما ساءلا باجعفر الباقر عليه السلام من صوم يوم عاشورا فقال كان صومه قبل شهر رمضان فلما نزل شهر رمضان ترك . وسايل الشيعه كتاب الصوم باب 21 به حضرت رسول (ص ) عرض كردند كه يهود چون گمان كرده اند كه هلاكت فرعون و لشكريانش در اينروز بوده بجهت شادمانى روزه گرفتند پيغمبر (ص ) فرمود شما هم روزه بگيريد پس بجهت شادمانى روزه گرفتند و حضرت فرمود ما احمقيم به احياى سنت موسى .
و در بعضى از طرق مسلم و ترمذى نقل كرده اند كه چون در جاهليت رسم بود كه روز عاشورا را روزه ميگرفتند پيغمبر (ص ) نيز روزه روز عاشورا را سنت قرار دادند بلكه از بعضى اخبار معلوم ميشود كه قبل از اسلام هم اين سنت بوده چنانچه در وسايل كتاب صوم باب بيست نقل ميكند كه حضرت امام باقر عليه السلام فرمودند كه سفينه و كشتى نوح روز عاشورا در جودى از گل نشست و نوح پيغمبر به همراهان خود از جنيان و انسيان امر فرمود كه آنروز را روزه بگيرند.
---------------------------------------------
ص 845 كتاب
1 - وسايل الشيعه ، كتاب صوم ، باب 20 الرقم 1 ص 337
2 - وسايل الشيعه باب 20 الرقم 2
3 - وسايل الشيعه باب 20 الرقم 3
---------------------------
حضرت آيت الله حاج سيداحمد ميرخانى (ره )

نوشتن دیدگاه