شايد هركس كلمه حرم را در مورد قم بشنود و يا در نوشته‏اى بنگرد فوراً متوجّه حرم و بقعه مباركه فاطميه؛ يعنى مقدار معيّنى از زمين كه زير قبه ساميه و گنبد مطهر قرار گرفته است بيفتد و همانگونه كه معمول و متعارف است، همان موضع مباركى كه محصور است و علاقمندان با احترام مخصوص وارد شده و در آنجا زيارت مى‏خوانند به ذهن بيايد.
ولى مقصود ما از حرم در اين بحث يك معناى وسيع و مفهوم گسترده‏اى است و خلاصه منظور سراسر شهر قم و كلّ اين سرزمين مقدّس و شريف است و اين بر اساس روايت يا رواياتى است كه از اهلبيت عليهم‏السّلام وارد شده و بر اساس آن روايات امام معصوم اين سرزمين را متعلق به خود و خاندان خود دانسته و حرم خويش خوانده‏اند و از اين رو قم، سراسر، حرم اهلبيت است.
در لغت آمده حرم آن چيزى است كه انسان از آن حمايت و دفاع مى‏كند، چيزى كه انتهاك و حرمت‏شكنى آن روا نيست. لذا بيت‏المقدّس را حرم اقصى گويند و چون لفظ حَرَمان گفته شود، مقصود، مكّه و مدينه باشد.
با لحاظ اين معنا مى‏توان حرم را در اينجا بيت و خانه معنا كرد و گفت: قم، اين سرزمين مبارك، خانه اهلبيت و جايگاه آنان و مورد حمايت و دفاع آل محمّد عليهم‏السّلام است.
و ما در اين مقام به ذكر عناوين توقيرآميز و مزاياى محترمانه اين سرزمين پاك مى‏پردازيم و پيش از آن، چون همه سخنها در اين فصل راجع به قم است، مختصر سخنى راجع به قم و نام آن مى‏گوييم.
------------------------------
على كريمى جهرمى

نوشتن دیدگاه