نماز عید فطر ، با معنویت ‏خاصی که دارد ، دل ها را متوجه خدا می کند ، حالت توبه و استغفار در دل ها ایجاد می سازد و مستحب است که ‏انسان ، پیش از نماز عید ، غسل کند ، دعاهای خاصی را بخواند ، و در فضای باز و در زیر آسمان به نماز بایستد .

امام رضا (علیه السلام) می فرماید :
« انما جعل یوم الفطر العید،لیکون للمسلمین مجتمعایجتمعون فیه و یبرزون لله عز و جل فیمجدونه علی ما من‏علیهم، فیکون یوم عید و یوم اجتماع و یوم زکوة و یوم رغبة و یوم تضرع‏ » [1] خداوند ، روز فطر را بدین سبب‏ «عید» قرار داد، تا مسلمانان ، مجمعی داشته باشند که در آن روز،جمع شوند و در برابر خداوند ، به خاطر نعمت‏ هایش ، به تمجید و تعظیم بپردازند ، پس آن روز ، روز عید و تجمع و زکات و رغبت و نیایش است .
در این حدیث‏ شریف،فلسفه این نماز و عید را در محورهای زیر ، بیان‏ کرده است :
1- اجتماع و گردهمایی
2- زکات و رسیدگی به فقرا
3- رغبت و گرایش به خدا
4- تضرع و نالیدن به درگاه پروردگار
و این ها ، هم ناظر به بعد معنوی و عرفانی این نماز و مراسم عبادی‏ است ، هم توجه به آثار اجتماعی و فوایدی دارد که به مردم می ‏رسد و مردم‏ با پرداخت‏ «زکات فطره‏» ، بینوایان مستمند را به نوایی می رسانند و به ‏یک لحاظ ، از نظر تأمین معاش محرومان ، عید فطر، :«عید فقرا» محسوب ‏می شود [2] .
****************************************
[1] وسائل،ج 5 ص 141،من لا یحضر،ج 1 ص 522 .
[2] پرتوی از اسرار نماز ، قرائتی، محسن.