إِلى أَنِ انْتَهَیْتَ بِالْأَمْرِ إِلى حَبیبِکَ وَ نَجیبِکَ، مُحَمَّدٍ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ
ترجمه : (تا آنكه امر رسالت و هدايت را به حبيب گراميت محمد صلى الله عليه و آله منتهى كردى .)
شرح : بدانكه دوستى بنده نسبت به خداوند متعال به آنست كه او را اطاعت نمايد، و نافرمانى او را نكند، و اءما محبت خداوند نسبت به بنده اش يكى آنست كه او را موفق به طاعت و هدايت نمايد، و به اعمالى كه مورد رضايت ذات مقدسش مى باشد، وا دارد، و در واقع اءثرى از محبت الهى نسبت به بنده اش مى باشد.
البته دوستى و محبت هم در ميان بندگان مراتب و درجاتى دارد كه بالاترين مرتبه آن حب عقلى است . و آخرين درجه آن هم عشق است . شاعر عرب گويد:
ثلاثه احباب فحب علاقة و
حب تملاق و حب هو القتل (1)
و در مجلد 6 بحار الانوار وجوهى درباره فرق بين خليل و حبيب ذكر شده ، (2)و در ص 177(3) روايتى نقل مى كند كه على عليه السلام در بيان فضائل پيغمبر صلى الله عليه و آله به يكى از علماى يهود- از جمله - فرمود: ((خداوند متعال آنچنان محبتى از خود در دل او انداخت كه او را حبيب ناميد، و صورت او و امتش را هم به ابراهيم عليه السلام نمود، ابراهيم گفت : پروردگارا من در ميان امم اءنبياء، اءمتى نورانى تر و درخشنده تر از اين امت نديدم ، اين شخص كيست ؟ ندا آمد كه اين شخص حبيب من محمد است و در ميان خلق بشر حبيبى جز (مثل ) او كسى نيست ....))
و در صحيفه سجاديه مى خوانيم : اللهم فصل على محمد آمينك على و حيك و نجيك من خلقك و صفيك من عبادك امام الرحمة و قائد الخير(4) (بار الها رحمت فرست بر محمد كه امين وحى توست ، و برگزيده خلقت ، و از بندگان پسنديده است كه پيشواى رحمت و قافله سالار خير و كليد بركت است .)
اما كلمه ((محمد)) بر وزن مفعل از ((حمد)) به معناى كثرت حمد است . و مى فهماند كه او اءفضل ستايش شدگان است . و در مجلد 6 بحار ص 121 در وجه تسميه اين اسم روايتى نقل شده كه شخص يهودى از آن بزرگوار سئوالاتى كرد، از جمله پرسيد: براى چه نامت را محمد گذاشتند ؟ فرمود: ((اما(5)محمد فانى محمود فى الارض )) چون من در زمين خوشنام و ستوده ام . پس از بياناتى آنگاه فرمود: نام محمد هم در قرآن آمده است . سپس آن يهودى پرسيد: تاءويل و تفسير محمد چيست ؟ حضرت فرمود: خداى متعال و ملائكه و همه اءنبياء و رسولان و همه اءمتها و پيروان آنان او را ستايش مى كنند، و بر او صلوات مى فرستند. و در صفحه عرش نامش ((محمد رسول )) نوشته شده است .(6)
البته اين نام محمد- پيغمبر اسلام - در چهار موضع قرآن آمده است : 1 - ((و ما محمد الا رسول )) - آل عمران آيه 144. 2 - ما كان محمد ابا احد من رجالكم - احزاب آيه 40. 3 - و آمنوا بما نزل على محمد و هو الحق من ربهم - محمد آيه 20. 4 - محمد رسول الله و الذين معه فتح آيه 29.
-----------------------------------------------
1- مجمع البحرين ذيل لغت ((ملق )) و ترجمه شعر چنين است : دوستى سه نوع است
1 - علاقه و دلبستگى . 2- دوستى شديد كه مرحله عشق است .3 - و شديدتر آن انتخار در راه
2- 16- چاپ جديد- ص 405 نقل از مناقب ابن شهر آشوب .
3- 16 چاپ جديد ص 347 نقل از ارشاد القلوب حسن بن محمد معروف به ديلمى كه از علماء و فضلاى مشهور قرن هشتم ه . ق است .
4- اين جملات قسمتى از دعاى دوم صحيفه سجاديه است .
5- 16 بحار چاپ جديد ص 94 نقل از علل الشرايع و امالى و معانى الاخبار، و ص 96 از تفسير قمى ، و مجلد 9 باب ((احتجاج النبى صلى الله عليه و آله على اليهود فى مسائل شتى )) ص 295 از علل الشرايع :
لقد كرم الله النبى محمدا، فاكرم خلق الله فى الناس اءحمد، و شق له من اسمه ليجله ، فذوا العرش محمود و هذا محمد (يعنى : محققا خداوند، محمد پيغمبر را گرامى داشت ، و گرامى ترين خلق خدا ميان مردم اءحمد است ، و نام او را از نام خود مشتق ساخت تا او را بزرگ و محترم دارد، پس صاحب عرش محمود است و اين محمد)
گويند وقتى كه در دوره قبل از تولد پيغمبر اسلام شيوع پيدا كرد كه پيغمبرى به نام محمد ظاهر خواهد شد گروهى از مردم آنزمان به اميد آنكه اين شخص محمد از آنان باشد نام پسرى كه از آنان متولد ميشد به نام محمد نام گذارى مى كردند. و نام عده اى از ايشان هم در تاريخ آمده است ، و مورخ معروف دياربكرى از علماى قرن هشتم در تاريخ الخميس مجلد اول ص 211 نام حدود 15 نفر از آنان را از سخاوى و مسيره مغلطاى نقل كرده است .
6- 16 بحار چاپ جديد ص 98 نقل از امالى صدوق .
----------------------------------------
مرحوم حجت الاسلام والمسلمين سيد محيى الدين العلوى طالقانى
