وَ أَوْدَعْتَهُ عِلْمَ ما کـانَ وَ مـا یَکُـونُ إِلَى انْقِضاءِ خَلْقِکَ
ترجمه : و علم گذشته و آينده - يعنى آنچه را كه واقع شده و واقع مى شود - تا انقضاء خلقت همه را به وديعت و امانت به او سپردى
شرح : به موجب آيات و روايات پيغمبر اسلام صلى اللّه عليه و آله عالم به وقايع گذشته و آينده شده و در اين باره به مجلد 6 بحار باب علمه صلى اللّه عليه و آله مراجعه شود(1) و ما در اينجا بعضى آيات و روايات وارده آنرا نقل مى كنيم .
1- آيه 89 سوره نحل و نزلنا عليك الكتاب تبيانا لكل شيئى و اين كتاب را ما بر تو نازل كرديم كه بيان روشنى براى هر چيز است . و در مجلد 6 بحار ص 229 باب علمه صلى اللّه عليه و آله روايتى از امام محمد باقر عليه السلام نقل شده كه در آن از علم پيغمبر اسلام از او سئوال شده ، و در جواب فرموده : ((پيغمبر اسلام عالم به علم جميع انبياء و عالم به وقايع گذشته و آينده تا قيامت )) و در ص 230 همان مجلد(2) از حضرت صادق عليه السلام نقل شده كه فرمود: ((كه به رسول خدا صلى اللّه عليه و آله علم گذشته و آينده تا روز قيامت داده شده .)) و در مجلد 7 بحار ص 280(3) راوى گويد شنيدم از امام جعفر صادق عليه السلام كه فرمود ((به خدا سوگند پيش ما چيزى است كه در آن نياز به مردم نداريم ولى مردم به ما احتياج پيدا مى كنند، پيش ما صحيفه ايست به طول هفتاد ذراع كه به إ ملاء و بيان رسول خدا صلى اللّه عليه و آله و خطّ علىّ عليه السلام است ، و در آن از هر حلال و حرامى ثبت است .))
در تفسير برهان از راوى حديث - ابن اءعين - نقل شده كه گفت از حضرت صادق عليه السلام شنيدم كه فرمود: من از اولاد رسول خدا هستم و من به كتاب خدا عالم ترم ، و در اين كتاب از ابتداى آفرينش و آنچه تا روز قيامت واقع خواهد شد مى باشد، و در اين كتاب خبر آسمان و زمين ، و خبر بهشت و دوزخ ، و خبر آنچه واقع شده و واقع مى شود هست و من آن را مى دانم همانطورى كه به كف دستم مى نگرم ، كه خداى عزَّو جلَّ در آن كتاب مى فرمايد: ((فيه تبيان كل شيئى )) يعنى اين ذكر ((و كتاب من و 9 اصحاب من و كتاب اسلاف من است . در تفسير مجمع البيان در ذيل اين آيه شريفه از حضرت صادق عليه السلام روايت شده كه فرمود: مراداز ذكر من معى كسانيند كه با او بودند و حوادثى كه در آن عصر و زمان واقع شده و واقع مى شود، و مقصود از ((ذكر من قبلى )) امورى كه در گذشته رخ داده است .)) در مجلد 6 بحار ص 178(4) از امام محمد باقر عليه السلام روايت شده كه امير المؤ منين عليه السلام فرمود: ((به پيغمبر اسلام علم انبياء و اوصياء و علم آنچه را كه تا روز قيامت واقع مى شود داده شده ، آنگاه اين آيه را تلاوت كرد كه خداوند به پيغمبرش فرمود: هذا ذكر من معى و ذكر من قبلى و براى اطلاع بيشتر در اين باره به مجلد 6 بحار ص 226(5) باب ((علمه صلى اللّه عليه و آله )) مراجعه شود.))
-----------------------------------------------
1- 17 چاپ جديد ص 130.
2- 17 چاپ جديد ص 144 نقل از بصائر الدرجات .
3- 26 چاپ جديد ص 21 نقل از بصائر الدرجات .
4- آيه نقل به معنى است .
5- 17 چاپ جديد ص 130 تا ص 155.
----------------------------------------
مرحوم حجت الاسلام والمسلمين سيد محيى الدين العلوى طالقانى
