فَقُتِلَ مَنْ قُتِلَ، وَ سُبِىَ مَنْ سُبِىَ، وَ أُقْصِىَ مَنْ أُقْصِىَ
ترجمه : و بظلم و ستم گروهى كشته شدند و عدهاى هم اسير، و جمعى آواره و دور از وطن و يا از حق خود محروم شدند
شرح : حضرت سجاد در هنگام ورود به مدينه پس از مراجعت از شما فرمود:
ايها الناس ان الله وله الحمد ابتلا نا بمصائب جليلة و ثلمة فى السلام عظيمة ، قتل ابو عبدالله الحسين ، وسبى نساوه و صبيته ، و دار و ابراسه فى البلدان من فوق عال السنان و هذه الرزية التى لا مثلها رزية (1) (اى مردم خداوند تبارك وتعالى كه ستايش او را سزا است ما را بمصائب بزرگى بيازمود، و رخنه بزرگ در اسلام پديد آمد، ابو عبدالله الحسين و نزديكانش شهيد شدند، و زنان و فرزندانش اسير گشتند و سر او را بر نيزه در شهرها بگرداندند، و اين مصيبتى است كه مانند آن مصيبتى نيست .
و شايسته استكه دراينجا پاره اى از اشعار ((تائيه )) قصيده معروف از دعب خزاعى را هم ذكر نمائيم .
افاطم قومى يا ابنة الخير فاندبى    
نجوم سماوات بارض فرات
بور بكوفان و اخرى بطيبة    
واخرى بفخ نالها صلوات
و قبر بارض الجوز جان محلها    
و قبر ببا خمرى لدى القربات
و قبر ببغداد لنفس زكية    
تضمنها الرحمن فى الغرفات
و قبر بطوس يالها من مصيبة    
الحت على الاحشاء باز فرات
على بن موسى ارشد الله امره    
مو صلى عليه افضل الصلوات
قبور ببطن النهر من جنب كربلا    
معر سهم فيها بشط فرات
الى الحشر حتى يبعث الله قائما    
يفرج عنا الغم و الكربات
فاما المهمات التى لست بالغا    
مبالغها منى بكنه صفات
تو فوا عطاشا بالفرات فليتنى    
تو فيت فيهم قبل حبن وفاتى

اى فاطمه اى دختر بهترين خلق خدا برخيز و نوحه سراى بر ستارگان رخشنده آسمانها به سرزمين فرات و قبورى در كوفه و ديگر در مدينه طيبه (كه قبور چهار نفر از اولادهايت ) است ، و آن دگر كه در فخ است - نام موضعى است در نزديكى مكه (2) - كه در ود و تحيات من نثار نان باد. و قبرى ديگر در سرزمين جوزجان . و قبرى هم در باخمرى - در شش فرسخى كوفه - كه از ذوى القربى هستند، و قبرى هم در بغداد است كه مدفن نقى مطهر و پاك است (يعنى امام موسى كاظم عليه السلام ) كه خداوند رحمان او را در غرفه هاى بهشتى جا داده است .(3)
(سپس ) على بن موسى الرضا عليهما السلام كه خداوند كارش را رونق دهد و بهترين صلوات را بر او نثار فرمايد، ديگر حوادث مهمى كه مرا توان ذكر آن نيست واز حقيقت آن آگاه نيستم تا قدرت بيان آنرا داشته باشم ، و قبرهائى است در كنار نهر فرات كه در سرزمين كربلا واقع است كه خوابگاه ابدى آنان است و در كنار شط فرات واقع است ، و آل رسول تشنه كام در كنار نهر فرات جان دادند اى كاش منهم بودم ميان آنان و قبل از فرا رسيد اجلم مى مردم .
خلاصه آن سفارشهائى كه رسول خدا صلى اللّه عليه و آله و سلم درباره عترت و اهل بيت كرده بود كه آنان راهنما و همچون ستارگانى هستند در زمين براى هدايت مردم متاسفانه بدان عمل نشد بلكه برخلاف آن هم رفتار كردن چنانكه حضرت سجاد عليه السلام در آن سخنرانى خود كه پس از اسيرى و مراجعت از شما در بيرون مدينه براى آن مردم بيان نمود بدان اشاره كرد. و ما آن را سابقا آورديم .
نقل است كه حضرت فاطمه زهرا سلام الله عليها درمسجد پيغمبر اين اشعار را سر قبر پيغمبر خطاب به پدر بزرگوارش ‍ سروده :
قد كان بعدك انباء و هنبثه    
لو كنت شاهد هالم يكثر الخطب
انا فقدناك فقد الارض و ابلها    
و اختل قومك فاشهد هم ولاتغب (4)
--------------------------------------------------------
1- نفس المهموم قمى ص 254 نقل از ملهوف سيد بن طاووس .
2- فخ نام محلى بوده نزديك مكه معظمه (حدود شش كيلومترى آن ) و گويند قبر عبدالله بن عمرهم در آنجا ست و عده از علوبيين به سال 169 قمرى كه به اتفاق حسن بن على بن حسن مثلث از نوادگان امام حسن مجتبى عليه السلام واز برزگان و برجستگان خاندان علوى بوده و هنگام تشرف به حج به دست گروهى از سپاهيان هادى عباسى به رماندهى موسى بن عيسى عباسى پسر از زد و خورى كه ميان آنان در آن سرزمين درگرفت شهيد شدند و بدنهايشان را در آن بيابان رها كرده و به دست درندگان سپردند.. ور سهايشان را با عده اى اسير به پيش موسى الهادى خليفه عباسى فرستادند و به دستور خليفه اسيران را هم گردن زدند و شهيدشان كردند.
3- ترجمه آن دو بيت ديگر در پاورقى ص 182 گذشت و گويند كه دعبل خزاعى آن دو بيت را پس از آنكه جريان امر از طرف حضرت رضا عليه السلام به او اعلام شد سروده است ، و يا پس از شهادت حضرت آنرا سروده و ضميمه كرده است .
4- 43 بحار الانوار جديد ص 196 نقل از روضه كافى از امام ششم عليه السلام . يعنى اى پدر بعد از تو پيش ‍ آمدهايناگوار و شدائ و سختيها رويداد كه اگر تو زنده بودى كاين چنين نبود، و ما از وود تو محروميم به مثل محروم بودن زمين تشنه از باران تند سيراب كننده ، وقوم تو هرج و مرج ايجاد كردند واوضاع را بهمزدند و تو گواه و شاهد باش ‍ و ببين .
----------------------------------------
مرحوم حجت الاسلام والمسلمين سيد محيى الدين العلوى طالقانى

نوشتن دیدگاه