أَیْنَ أَعْلامُ الدّینِ، وَ قَواعِدُ الْعِلْمِ
ترجمه : ((كجايند نشانه ها و راهنمايان دين و اساس و اركانهاى علم و دانش ))
شرح : ((اعلام )) جمع ((علم )) و علامات جمع علامة به معناى نشانه راه است همانند كوه كه راه بيابان به وسيله آن ظاهر و نمايان شود، از اين نظر هم سالار هر قوم ، و رهبر و پيشوا را علم خوانند. و منظور از ((اعلام الدين )) همان ائمه معصومين عليهم السلام هستند كه به بركت وجودشان راههاى هدايت از بيابانهاى ضلالت معلوم و هويدا مى شود و به متابعت و پيروى از افعال و اقوال آنان راه نجات و سعادت پيموده مى شود.
در مجلد 7 بحار الانوار ص 21(1) اما حسن عسكرى عليه السلام به اسحاق بن على نيشابورى نوشت : ((و بر شما حج و عمره و بر پاداشتن نماز، و دادن زكات ، و روزه ، و ولايت را واجب كرد، و براى شما درى قرار داد تا شما به وسيله آن ، درهاى واجبات و وظايف را بروى خود بگشائيد. و اگر محمد (خاتم انبياء) صلى اللّه عليه و آله و سلم و اوصياى نسل او نبودند شما همانند چهار پايان حيران و سرگردان بوديد و تكليفى از تكاليف خود را نمى دانستيد.))
و البته به بركت وجود ايشان ما را ذلت و خوارى بيرون آورد، و مشقت و گرفتارى را از ما برطرف ساخت ، و از لبه پرتگاه مهلكه نجات داد. همچنانكه در قرآن كريم آمده است و كنتم على شفا حفرة من النار فانقذ كم منها - آل عمران آيه 103 - (و شما در كنار گودال آتش بوديد كه شما را از آن نجات داد.)
كلمه ((قواعد)) جمع ((قاعده )) به معناى پايه واساس است ، و در اصطلاح اهل علم عبارت از يك امر كلى است كه شامل تمام افراد و مصاديق آن گردد، مثل ((كل انسان حيوان )) يا ((كل ناطق انسان )) كه شامل حال همه افراد انسان مى شود. و جمله ((قواعد العلم )) اشاره به اين نكته است كه اولياى خدا و ائمه اطهار عليهم السلام پايه هاى علم و دانشند، و در زيارت و روايات تعبير از آن به خزنه و خزان شده است يعنى گنجينه داران علم .
در زيارت جامعه درباره اوصياء و ائمه اطهار مى گوئى .. و عيبة علمه و خزنة علمه (2) آمده ((سلام بر آنان كه صندوق و گنجينه دار علم الهى هستند.))
سدير گويد: به امام جعفر صادق عليه السلام گفتم : فدايت شوم شما چه مقامى داريد؟ فرمود: ما گنجينه داران علم الهى و بيان كننده وحى رساى خدا هستيم بآنچه زير آسمان و روى زمين است .(3)
در مجلد 7 بحار ص 316(4) از امام پنجم عليه السلام روايت شده كه فرمود:((على عالم اين امت است و چون علم هم قابل نقل وانتقال است پس هر كدامشان قبل از اينكه از دنيا برود از علم خود به ديگرى تعلم مى دهد.))
عما ساباطى گويد: من از امام صادق عليه السلام پرسيدم : ((آيا امام علم غيب هم مى داند؟ فرمود: خير، ولى اگر بخواهد چيزى را بداند بايد از طرف خدا به او اعلام شود.(5)))
ثمالى گويد: از امام صادق عليه السلام شنيدم كه مى فرمود: ((زمين پابرجا نمى ماند مگر آنكه بايد در روى زمين عالمى باشد كه حق را از باطل بداند و آنرا تميز دهد.(6))) و اگر كسى بخواهد از مراتب و چگونگى علم اوصياء اطلاع بيشترى پيدا كند بايد به كتب حديث و روايت و به مجلد هفتم بحارالانوار ص 279 مراجعه كند.(7)
------------------------------------------------------
1- 23چاپ جديد ص 99 نقل از علل الشرايع . وايضا تحف العقول ص 485.
2- مضمونى از زيارت جامعه كبير است .
3- 26 بحار جديد ص 105 نقل از بصائر الدرجات . و سدير بن حكيم صيفرى از اصحاب صادقين عليهما السلام است و مدتى هم در زندان بوده .
4- 26 جديد ص 169 نقل از بصائر الدرجات . و بدين مضمون روايت ديگرى در همان صفحه .
5- 26 بحار جديد ص 578 نقل از اختصاص و بصائر الدرجات .
6- 26 بحار جديد ص 178 نقل از محاسن برقى .
7- 26 بحار جديد ((باواب علومهم .))
----------------------------------------
مرحوم حجت الاسلام والمسلمين سيد محيى الدين العلوى طالقانى

نوشتن دیدگاه