یَابْنَ السُّرُجِ الْمُضیئَهِ، یَابْنَ الشُّهُبِ الثّاقِبَهِ،یَابْنَ الْأَنْجُمِ الزّاهِرَهِ
ترجمه : (اى فرزند چراغهاى فروزان ، اى فرزند اختران تابناك ، اى فرزند ستارگان نور افشان خوش ‍ رنگ .)
شرح : منشاء اختلاف اين تعبيرات در دعا ممكن است بملاحضه اوضاع زمانى باشد، گاهى داراى قدرت ظاهرى هم بودند و مردم كاملا بنور هدايت آنان بهره مند ميشدند همچون روشنائى ماه در شب چهاردهم در آسمان صاف ، و ديگر زمانى بوده كه اين چنين نبوده ولى ممنوع از هدايت هم نبودند، و گاهى هم گرفتار خلفا و سلاطين جور بودند و استفاده از وجودشان و هدايتشان كم بوده .
و شايد علت اختلاف اين تعبيرات از جهت انتساب به آباء و اجدادشان چون پيغمبر اكرم و على بن اءبى طالب و اءئمه ديگر صلوات الله عليهم اءجمعين بوده باشد. چنانكه در تاءويل آيات سوره ((و الشمس )) و تطبيق بر مصاديق آن در بعضى روايات آمده است .
در مجلد 7 بحار صفحه 105(1) در باب ((انهم النجوم .)) ابو بصير گويد از امام ششم (ع ) از قول خداى تعالى و الشمس و ضحيها (قسم بخورشيد و نور و روشنى آن ) سئوال كردم ؟ فرمود: شمس رسول الله است كه خدا بوسيله او دينش را براى مردم واضح و آشكار ساخت . سپس از ((و القمر اذا تلاها)) از آن امام سئوال كردم ؟ فرمود: مراد از ماه اميرمؤ منان است ، (كه از نور پيغمبر اقتباس مينمود) بعد سئوال كردم از آيه و النهار اذا جلاها (سوگند بروز كه آنرا روشن نموده ) ؟ فرمود: مراد امام از ذريه فاطمه (سلام الله عليها) است كه چون از او از دين رسول خدا سئوالى شود آن را براى سائل بيان مى كند، آنگاه پرسيدم از آيه و الليل اذا يغشاها؟ فرمود: پيشوايان جور آنانكه مستبد براءى خود هستند (و به فرمان پيغمبر عليه السلام توجه ندارند) و جاى آل پيغمبر كه شايسته ترند مى نشينند، و دين رسول را آغشته مى كنند به ظلم و جور، و اين است قول خدا كه مى فرمايد: ((و الليل اذا يغشاها)) كه ظلمت شب و روشنائى روز را مى پوشاند.
در مجلد 7 بحار ص 112 بياناتى از امام هشتم عليه السلام نقل شده تا آنكه گويد: امام ماه تام درخشان ، و چراغ روشنى بخش ، و نور تابنده ، و ستاره راهنما در ظلمت هاى تيرگون ، و سرزمين بى علامت و نشان ، و امواج كوه پيكر درياها- الخ .
-------------------------------------------------
1- 24 جديد ص 70 از تفسير قمى ، و ص 73 از روضه كافى . و باين مضمون در ص 74 از مناقب ، و ص 76 از كنزالفوائد، و ص 79 از تفسير فرات . و منظور تاءويل و تطبيق كلى بر مصاديق است .
----------------------------------------
مرحوم حجت الاسلام والمسلمين سيد محيى الدين العلوى طالقانى