? بدگمانى در قرآن مجيد
« يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اجْتَنِبُوا كَثِيرًا مِّنَ الظَّنِّ إِنَّ بَعْضَ الظَّنِّ إِثْمٌ »
«اى كسانى كه ايمان آورده ايد! از بسيارى از گمان‌ها بپرهيزيد. چرا كه بعضى از گمان ها گناه است.»
? اشاره:
«سوء ظن» و بدگمانى قسمى ديگر از بهتان است، يعنى اين كه چيزى را كه از كسى ببيند يا بشنود و در آن گمان بد نمايد و از گمان خود پيروى نمايد و به احتمال صحيح و جهت صلاح در آن كار اعتنايى نكند.
بدگمانى در روايات اسلامي
مولا اميرالمؤمنين على (عليه السلام) مى فرمايند: «اياك ان تسييء الظن فان سوء الظن يفسد العبادة و يعظم الوزر؛ از سوء ظن بپرهيز، چرا كه سوء ظن و بدگمانى عبادت را فاسد، و پشت انسان را از بارگناه سنگين مى كند.»
در حديثى جامع و تكان دهنده از همان حضرت مى خوانيم: «لا ايمان مع سوء ظن؛ كسى كه سوء ظن دارد ايمان ندارد.»
از امام المتقين،مولا اميرمؤمنان على (عليه السلام) نقل شده است كه فرمود: «حسن الظن يخفف الهم و ينجى من تقلد الاثم؛ حسن ظن اندوه را سبك مى كند،از آلوده شدن به گناه رهايى مى بخشد.»
? پيامدها و آثار شوم بدگماني
1ـ از ميان رفتن «اعتماد» در بين افراد جامعه.
2ـ برهم زدن آرامش جامعه.
3ـ ايجاد جرم و جنايت و فساد در اجتماع.
4ـ سوءظن در واقع يك ظلم آشكار بوده و عبادت انسان را از بين مى برد.
5ـ سبب مى شود كه انسان به سرعت دوستان و نزديكان خود را از دست بدهد.
6ـ مانع از رسيدن به واقعيت ها مي‌شود.
در حديثى از اميرمؤمنان على (عليه‌السلام) چنين نقل شده كه فرمودند: «مَن ساءَ ظَنَّه ساءَ وَهمَه؛ كسى كه سوء ظن داشته باشد تفكر او خراب مي‌شود.»
سوء ظن به خداى متعال
حضرت داود پيامبر (عليه السلام) در مناجاتش مى گفت: «پروردگارا! كسى كه تو را بشناسد و حسن ظن به تو نداشته باشد ايمان نياورده است.»
لقمان حكيم به فرزندش مي‌گفت: «فرزندم، نسبت به خدا حسن ظن داشته باش، سپس از مردم سؤال كن كيست كه نسبت به خدا گمان نيك داشته باشد و خدا مطابق آن با او رفتار نكند؟»
عوامل و انگيزه‌هاى بدگماني
بدگمانى همانند ساير صفات ناپسند اخلاقى از ضعف ايمان ناشى مى شود و از ديگر عوامل آن مى توان به موارد زير اشاره کرد:
1ـ آلودگىدرون و بيرون انسان.
2ـ همنشينىبا بدان.
3ـ زندگىدر محيط‌هاى فاسد و آلوده.
4ـ حسد و كينه توزى و تكبر و غرور.
5ـ داشتن عقده‌ى حقارت.
راههاى درمان بدگماني
1ـ تلاش براى توجيه صحيح کارهاى که به نظرم مبهم مى آيد و موجب بدگمانى مى شود.
در حديثى از رسول گرامى اسلام (صلى الله عليه و آله) مي‌خوانيم: «اطلب لاخيك عذرا فان لم تجد له عذرا فالتمش له عذرا؛ براى برادر مسلمانت (جهت توجيه اعمالش) عذرى جستجو كن و اگر عذرى نيافتى باز هم كوشش كن عذرى بيابي».
2ـ اجتناب از تجسس در كار ديگران.
3ـ ترتيب اثر ندادن به بدگماني.
درروايات اسلامى مى خوانيم: «اذا ظننتم فلا تحققوا؛ هنگامى كه گمان بد برديد، به آن ترتيب اثر ندهيد
