پس از پيدا شدن حالت توبه چند عمل سزاوار است :
اوّل : سه روز، روزه گرفتن است چنانچه آقا امام صادق (ع ) فرمود:
توبه نصوح كه خداوند به آن امر فرموده روزه گرفتن روز چهار شنبه و پنج شنبه و جمعه است .( 43)
دوّم : غسل توبه كند، چنانچه حضرت رضا (ع ) به كسى كه مى خواست از گناه استماع و گوش دادن به غناء و موسيقى توبه كند فرمود:
برخيز و غسل توبه كن .
حضرت رسول خدا (ص ) فرمود:
بنده اى كه گناهى كرد هر اندازه كه باشد بعد پشيمان شود و توبه نمايد خداوند به مغفرت و آمرزش او رجوع مى فرمايد: سپس به شخصى كه آمده بود محضر مقدس شان كه توبه كند فرمود:
برخيز و غسل كن و براى خدا سجده نما.
سوم : خواندن دو يا چهار ركعت نماز است چنانچه حضرت صادق (ع ) فرمود:
هر بنده اى كه گناهى كرد پس برخيزد و تحصيل طهارت كند (وضو بگيرد) و دو ركعت نماز بخواند و از خداوند متعال طلب آمرزش ‍ كند. بر خداست كه توبه اش را بپذيرد چون خودش فرموده : هر كس ‍ كه كار زشتى كند يا بخودش ظلم كند پس استغفار كند خدا را آمرزنده و غفّار و رحم كننده مى يابد.
و در كتاب اقبال در باب اعمال ماه ذيقعده نقل نموده كه در روز يك شنبه ماه ذيقعده حضرت پيغمبر (ص ) به اصحاب فرمود:
اى مردم كيست از شما كه بخواهد توبه كند؟ گفتند همه ما مى خواهيم توبه كنيم حضرت فرمود: غسل كنيد و وضو بگيريد و چهار ركعت نماز بخوانيد در هر ركعت پس از حمد، سوره قل هو اللّه را سه مرتبه و معوّذتين (سوره ناس و فلق ) را يك مرتبه بخوانيد سپس هفتاد مرتبه استغفار كنيد و در آخر بگوئيد:
لا حَولَ وَ لا قُوَّةَ اِلاّ بِاللّهِ الْعَلِىِّ الْعَظيم .
و دعاى مختصرى هم پس از آن يادشان داد كه بخوانند:
يا عَزيز يا غَفّارُ اِغْفِرلى ذُنُوبى وَ ذُنُوب جَميع المُؤْمِنينَ وَ الْمُؤ مِناتِ فَاِنَّهُ لايَغْفِرُ الذُّنُوبَ اِلاّ اَنْتَ .
سپس فرمود: هر كس از امّت من اين عمل را بجا آورد از آسمان ندا مى آيد كه توبه ات پذيرفته و گناهانت آمرزيده شده و ملكى از عرش ‍ مى گويد بركت خدا بر تو و اهل و اولادت باد و ملك ديگرى گويد خصماء (دشمنان ) تو در قيامت از تو راضى خواهند شد (به گمانم آن كسانى كه به گردن او حق دارند و او نداده و موجب دشمنى آنها گشته باشد) ملك ديگرى گويد اى بنده با ايمان قبرت فراخ و روشن خواهد بود، ملك ديگر گويد پدر و مادرت از تو راضى شدند به واسطه عمل تو، رحمت و مغفرت الهى شامل آنها و ذرّيه ات گرديد و خودت در وسعت خواهى بود چه در دنيا و آخرت و جبرئيل گويد هنگام مرگت با عزرائيل مى آيم و سفارشت را خواهم كرد كه جانت را به آسانى قبضه كند.
اصحاب گفتند: يا رسول اللّه ! اگر كسى اين عمل را در غير اين ماه بجا آورد چگونه است ؟
فرمود: مثل همانست كه بيان كردم و جز اين نيست كه اين كلمات را جبرئيل در شب معراج به من ياد داد.
چهارم : استغفار و سحرخيزى است . استغفار و خواندن دعاهاى توبه اى كه از ائمّه طاهرين : وارد گرديده است خصوصا دعاهاى صحيفه سجّاديه بالاخص دعاى سى و يكم كه در مورد توبه است و همچنان مناجات خمسة عشر بالاخص مناجات يكم كه مناجات تائبين است و بايد هنگام خواندن معانى آنها را متذكّر باشد و سعى كند كه حالش با گفتارش يكى باشد.
پنجم : تكرار توبه و استغفار است چنانچه حضرت صادق (ع ) فرمودند كه رسول خدا (ص ) در هر شبانه روز يكصد مرتبه به سوى خدا توبه مى كرد و از او طلب آمرزش مى خواست بدون اينكه فكر گناهى از او سرزند و از هيچ مجلسى بر نمى خواست مگر بيست و پنج بار استغفار كند و نيز فرمود: هرگاه بنده اى زياد استغفار جويد نامه عملش در حاليكه مى درخشد بالا مى رود.
حضرت رضا (ع ) فرمود: مَثَلِ استغفار چون برگى است بر درختى كه بجنبد و پياپى از آن برگ ريزد، و كسيكه از گناهى استغفار كند در حاليكه از آن گناه دست برنداشته باشد مثل كسى است كه خدا را مسخره كرده .
ششم : اختيار كردن وقت سحر براى استغفار، هرچند در هر وقت كه حالت توبه و دعا باشد در آن وقت خوب است لكن سحر كه ثلثى از آخر شب است تا طلوع فجر اثر خاصى در پاك شدن از گناهان دارد و در چند جاى قرآن به آن تذكّر داده و مستغفرين در سحر را مورد ثناى خود قرار داده و آنرا از صفات اهل تقوى و بهشتيان شمرده .
شو قليل النوم مما يهجعون
باش در اسحار از يستغفرون
حضرت لقمان فرزندش را سفارش مى كند به سحرخيزى ، زيرا در آن وقت چيزها به انسان مى دهند.
مى فرمايد: اى فرزندم ! مبادا از سحرخيزى غافل گردى ، اى فرزندم خروس از تو فهميده تر، زرنگ تر و داناتر نباشد در سحرخيزى ، زيرا خروس در سحر بر مى خيزد و طلب آمرزش و استغفار مى كند، مبادا او زرنگ تر از تو باشد برخيزد، و تو در خواب باشى و سحر خيز نباشى ؟!
بانك برداشته مرغ سحرى
كرده بر خفته دلان پرده درى
هيچ از جاى نمى خيزى تو
اللّه اللّه چه گران خيزى تو
آرى تو اى انسان عزيز، زودتر از ديگران بيدار شو پيش از گل نرگس و يا سمن چشم بگشا و جلوتر از مرغ سحر صدايت را بلند كن به آواى اُذْكرُ اللّه و لا تَكُنْ مِن الغافلين به ياد خدا باش و جز غافلان نباش .
آدم آن نيست كه با صداى مرغ سحر از خواب بيدار شود، آدم آنست كه پيش از مرغ سحر به شور و نوا برخيزد و سبوحٌ قُدوس ‍ گويد:
خروس صبح زد سبوح و قدوس
بر آورديده از اين خواب مخوس
به غير از خوردن و خفتن ندانى
نصيب اينست شد از معقول و منحوس
ز بالا سوى پستى چون كنى روى
به مقصد كى رسى زين سير معكوس ؟!
آرى اى فرزندم و اى عزيزم ، مبادا خروس در صبح و سحرخيزى از تو زرنگ تر و هوشيارتر و تيزتر باشد به اوقات نماز، آيا نمى بينى كه به هنگام هر نماز اعلام دخول وقت نماز را مى كند و مراقب نماز است و هر سحرگاهان ندا به آواز بلند سر مى دهد در حالى كه تو در خوابى .
هنگام سپيده دم خروس سحرى
دانى كه چرا همى كند نوحه گرى ؟!
يعنى كه نمودند در آئينه صبح
كز عمر شبى گذشت و تو بى خبرى
-------------------------------------
علی میر خلف زاده
-------------------------------------
43-  وسايل الشيعه : كتاب جهاد، باب 86

نوشتن دیدگاه