از جمله روايتهاى صريح نبوى كه بيانگر اوصاف است،احاديث ذيل است:
از جابر بن عبد الله نقل شده است كه رسول خدا فرمود:«اى مردم!من در ميان شما،چيزهايى را بر جاى گذاشتم،اگر آنها را بپذيريد،هرگز گمراه نخواهيد شد:كتاب خدا،و عترتم،خاندانم» (1) .
و از زيد بن ارقم است كه رسول خدا فرمود:«براستى كه در ميان شما چيزهايى بر جاى گذاشتم كه اگر بدانها چنگ زنيد،هرگز بعد از من گمراه نخواهيد شد:كتاب خداـرشته كشيده شده ميان آسمان و زمينـو عترتم،خاندانم؛و آن دو هرگز از هم جدا نمىشوند تا كنار حوض[كوثر]به سوى من باز گردند.پس مواظب باشيد،بعد از منچگونه درباره آن دو جاى مرا خواهيد گرفت» (2) .
و از زيد بن ثابت است كه پيامبر خدا گفت:«من پس از خود در ميان شما دو جانشين مىگذارم :كتاب خداـرشته امتداد يافته بين آسمان و زمين (يا ما بين آسمان تا زمين) ـو عترتم،اهل بيتم و آن دو هرگز جدا نگردند تا كنار حوض[كوثر]به سوى من باز گردند» (3) .
و از زيد بن ارقم است كه رسول خدا در روز غدير خم فرمود:«گويا من[به لقاء الله]دعوت شدم و اجابت كردم[كنايه از اين كه:پس از رحلتم از دنيا]در ميان شما دو شئ گرانقدر گذاشتهامـيكى از آنها بزرگتر از ديگرى است:كتاب خداى بزرگ و عترتم.پس مواظب باشيد كه چگونه نسبت به آنها جاى مرا پر خواهيد كرد،چه آنها هرگز از يكديگر جدا نشوند تا كنار حوض[كوثر]بر من باز گردند.»و بعد فرمود:«براستى كه خداى بزرگ صاحب اختيار من است،و من صاحب اختيار هر مؤمنى هستم.»آن گاه دست على را گرفت و گفت:«هر كه را من صاحب اختيارم،اين[على]صاحب اختيار اوست.پروردگارا دوست بدار هر كس او را دوست بدارد و دشمن بدار هر آن كس را كه با او دشمنى كند» (4) .
البته اين احاديث و بسيارى از احاديث مشابه آنها دلالت دارند بر اين كه اهل بيت پيامبر منحصر به كسانى هستند كه به فراوانى از صفات زير برخوردارند:
1) آنان عترت پيامبرند،و عترت مرد،نزديكترين خويشاوندان او از گذشتگان و باقى ماندگان خاندان و نسل اوست.و به اين ترتيب از محدوده اهل بيت پيامبر،زنان و ياران پيامبر و اصحاب غير هاشمى خارج مىشوند (5) .
2) آنان در بالاترين درجات تقوا و شايستگىاند،زيرا كه ايشان از قرآن جدايى ناپذيرند،در صورتى كه ناپرهيزكاران در جهت خلاف قرآنند.و از آن رو هاشميان گناهكار كه از خدا نافرمانى مىكنند و هم به طريق اولى گناهكاران غير هاشمى از شمار اينان خارج مىشوند.
3) آنان در بالاترين درجات از بينش دينى و داناترين مردم به زبان قرآنىاند هاشميانى كه نادانند و از بينش دينى محدودى برخوردارندـهر چند شرف خويشاوندى پيامبر (ص) را دارندـاز فرزندان معنوى او نيستند،زيرا شخص نادان و آن كه بينش محدودى داردـدانسته يا ندانستهـدر معرض مخالفت با قرآن است.و هيچ گونه ضمانتى براى موافقت در گفتار و رفتار او با قرآن وجود ندارد.تبعيت مردم از مثل او و پيروى اوـگاهىـمنجر به مخالفت با كتاب خدا خواهد شد.
4) موافقت بعضى از خاندان پيامبر با بعضى ضرورى است تا بتوانند با قرآن متفق شوند،چه،به يقين يك طرف از آن دو گروه كه آموزشهاى آنها با هم متناقض است،بر خطايند.زيرا كه دو گروه بر حق،با يكديگر تضادى ندارند.و چه بسا كه همگى بر خطايند،زيرا خطا همانطورى كه بار است،تناقض دارد،ممكن است با خطاى ديگر هم متناقض باشد.حال اگر تعليمات گروهى از دانشمندان با هم در تناقض باشند،امكان ندارد كه همه آنان موافق با قرآن باشند!
5) معرفت دينى آنان يقينى است.و بدان جهت،همه مجتهدان هاشمى،اصحاب،تابعين و ديگرانـاز دايره اهل بيت پيامبر به لحاظ معنى و حقيقتـخارج مىشوند.سر مطلب اين است كه معرفت يك مجتهد در بيشتر موارد غير يقينى و بلكه ظنى است.
ما بر آنيم كه معرفت اهل بيت پيامبر (ص) بايد يقينى باشد،زيرا مجتهدى كه به گمان خود برترين احتمالها را مىپذيرد،گاهى ناخودآگاه نظر او با قرآن مخالفت دارد!
تا وقتى كه معرفت يك مجتهد بر اساس ظن باشد،نه پيش او ضمانتى براى موافقت با قرآن وجود دارد و نه نزد پيروانش.و از آن روست كه مىبينيم مجتهدان بايكديگر اختلاف نظر دارند و در آرايشان تناقض وجود دارد.
احاديثى كه گذشت بوضوح دلالت دارند بر اين كه معرفت دينى خاندان پيامبر،معرفتى است يقينى نه اجتهادى،و گرنه مىبايست در اكثر اوقات از قرآن جدا مىبودند.به همين دليل مجتهدى،چون ابن عباسـبا وجود علو مقام و اين كه پسر عموى پيامبر استـاز محدوده اهل بيت پيامبرـبه حسب معناـخارج است،تا چه رسد به ديگر اصحاب كه از بستگان پيامبر نبودهاند و به مقامى چون مقام ابن عباس نايل نشدهاند.پس هيچ يك از مجتهدانـهر چند براى اجتهاد خالصانه خودـچه به حق رسيده باشند و يا خطا كنند داراى پاداش و اجرند،از خاندان پيامبرـبر طبق روايات صريح قبلىـنيستند.
___________________________________________
1ـ ترمذى در صحيح خود ج 5 ص 328 آورده است.شماره حديث 3874 است.
2ـ ترمذى در صحيح خود ج 5 ص 329 روايت كرده است شماره حديث .3876
3ـ امام احمد در جزء پنجم از مسند خود ص 181 آورده است.البته از دو طريق صحيح روايت كرده است.
4ـ حاكم در صحيح خود«مستدرك»ج 3 ص 109 آن حديث را آورده است.
5ـ در«فاكهة البستان»آمده است:عترتـبه كسرعـفرزندان و نسل او و همچنين نزديكترين وابستگان او،از گذشتگان و غير آنها مىباشند.
