ابن هشام اسامى 75 نفرى را كه آن شب در عقبه اوليبا پيغمبر بيعت كردند در فصلى به نام «اسامى كسانى كه در بيعت عقبه حضور داشتند» با ذكر نسب آنها و انتصاب هر كدام به تيره‏اى از دو قبيله اوس و خزرج، و شركت بعدى آنها در جنگهاى پيغمبر و سرنوشت هر كدام (جز چند نفر) را آورده است.
البته ابن هشام اسامى دوازده نفر نماينده آنها را قبلا در فصلى جداگانه ذكر كرده و بعد به صورت جمعى هم نام برده است.
در اين جا ما نخست اسامى 12 نفر نمايندگان آنها را ذكر مى‏كنيم، و سپس بقيه افراد را. به گفته ابن هشام يازده نفر از آنها كه همه مرد بودند ار قبيله اوس و بقيه از جمله دو زن از قبيله خزرج بودند.طرز بيعت كردن هم بدين گونه بود كه مردها دست پيغمبر را مى‏فشردند و مى‏گفتند بر اساس شروطى كه فرمودى بيعت مى‏كنيم.
به گفته ابن هشام آن دو زن هم بيعت كردند، ولى چون پيغمبر به زنان (نامحرم) دست نمى‏داد، وقتى آنها اعتراف كدرند كه ما نيز اين شروط را قبول داريم پيغمبر فلمود: با شما هم بيعت كردم.
اسامى هفتاد و پنج نفرى كه در عقبه با پيغمبر بيعت كردند به شرح زير است.نخست 12 تن نمايندگان آنها را كه در زبان عربى «نقبا» و به صورت مفرد «نقيب‏» يعنى نماينده و سرپرست مى‏گويند مى‏آوريم، سپس بقيه را ذكر مى‏كنيم. بايد دانست كه اينان هر كدام در تاريخ اسلام نقش مهمى به عهده داشتند و اغلب از مردان نامور و منشا اثر بودند:
1- اسعد بن زراره - قبل از جنگ بدر در حالى كه مسجد پيغمبر را بنا مى‏كردند در مدينه وفات يافت.
2- سعيد بن ربيع - در جنگ بدر حضور داشت، و در نبرد احد به شهادت رسيد.
3- عبدالله بن رواحه - در تمام جنگهاى پيغمبر غير از فتح مكه شركت داشت و در جنگ موته (بعد از رحلت پيغمبر) پس از شهادت جعفر بن ابيطالب و زيد بن حارثه سردار لشكر اسلام شد، و مانند آنها به شهادت رسيد.
4- رافع بن مالك بن عجلان - ابن هشام از سرنوشت او يادى نمى‏كند، مانند بعضى ديگر.
5- براء بن معرور - پيش از آمدن پيغمبر به مدينه در آن شهر درگذشت.
6- عبدالله بن عمرو بن حرام - در جنگ بدر شركت داشت، و در جنگ احد به شهادت رسيد. او پدر جابر بن عبدالله انصارى معروف است.
7- عبادة بن صامت - درتمامى جنگهاى پيغمبر شركت داشت.
8- سعد بن عباده - او بزرگ قبيله خزرج بود، و در جنگهاى پيغمبر حضور داشت.
9- منذر بن عمر بن خنيس - در جنگ بدر و احد شركت داشت و در واقعه بئر معونه كه سرپرست مبلغان اسلام بود، به شهادت رسيد. اين نه نفر از قبيله خزرج بودند، و سه تن ديگر كه نام مى‏بريم و جزو نقبا و نمايندگان بودند از قبيله اوس مى‏باشند، و اينان:
10- اسيد بن حضير - از سران قبيله اوس بود ولى در جنگ بدر شركت نداشت.
11- سعد بن خيثمه - در جنگ بدر شركت داشت، و به شهادت رسيد.
12- ابوالهيثم بن تيهان - در جنگ‏هاى ديگر پيغمبر شركت داشت.
13- ظهير بن رافع بن عدى.
14- ابو برده هانى بن نيار - وى در جنگ بدر شركت داشت.
15- نهيز بن هيثم.
16- رفاعة بن عبدالمنذر - دربدر شركت داشت و در احد شهيد شد.
17- عبدالله بن جبير - در بدر شركت داشت. او در احد فرمانده تيراندازان بود و بر اثر خيانت‏سربازانش و نيرنگ خالد بن وليد از فرماندهان سپاه مشركين، به شهادت رسيد.
18- امية بن برك.
19- معن بن عدى - در تمامى جنگ‏هاى پيغمبر شركت داشت، و در جنگ با مسيلمه كذاب شهيد شد.
20- عويم بن ساعده - در جنگ بدر و احد و خندق شركت داشت.
اين يازده نفر از قبيله اوس بودند و بقيه كه از اين پس نام مى‏بريم همگى از قبيله خزرج مى‏باشند.
21- خالد بن زيد ابوايوب انصارى - در همه جنگ‏هاى پيغمبر حضور داشت، و پى از رحلت پيغمبر درجنگ با روميان در پشت ديوار قسطيطنيه شهيد شد و همان جا مدفون گرديد. پيغمبر هنگام ورود به مدينه وارد خانه او شد كه جوانى از طبقه پائين يا متوسط بود، و فرمود: شترمن از جانب خدا مامور بود كه جلو خانه ابوايوب زانو بزند.
22- معاذ بن حارث بن رفاعه - در تمام جنگ‏هاى پيغمبر شركت داشت.
23- عوف بن حارث - برادر او كه در جنگ بدر شهيد شد.
24- معوذ بن حارث - برادر ديگر وى. او نز در جنگ بدر به شهادت رسيد. او بود كه ابوجهل را به قتل رسانيد.
25- رفاعة بن حارث.
26- عمارة بن حزم - در تمام جنگ‏هاى پيغمبر حضور داشت و در يمامه در جنگ با مسيلمه كذاب شهيد شد.
27- سهل بن عتيك بن ن7عمان - در جنگ بدر شركت داشت.
28- اوس بن ثابت من منذر - در جنگ بدر شركت داشت.
29- ابو طلحة زيد بن سهل - در جنگ بدر شركت داشت.
30- عيس بن ابى صعصعة - در جنگ بدر شركت داشت.
31- عمرو بن غريه.
32- خارجة بن زيد - در جنگ بدر شركت داشت و در احد شهيد شد.
33- ابو نعمان بن بشير بن سعد بن ثعلبه - در جنگ بدر شركت داشت.
34- عبدلله بن زيد بن ثعلبه - در جنگ بدر شركت داشت.
35- خلاد بن سويد بن ثعلبه - در جنگ بدر و احد و خندق شركت داشت و در جنگ بنى قريظه شهيد شد، و پيغمبر فرمود: پاداش دو شهيد دارد.
36- عقبة بن عمرو بن ثعلبه - او كوچكترين عضو هيات بود.
37- خالد بن قيسبن مالك - در جنگ بدر شركت داشت.
37- ذكوان بن عبد قيس - او پس از بيعت عقبه از مدينه به مكه رفت و نزد پيغمبر بود، سپس به مدينه آمد. به همين علت به وى مهاجر انصارى مى‏گفتند. در بدر شركت داشت و در احد شهيد شد.
39- حارث بن قيس بن خالد - در جنگ بدر شركت داشت.
40- سنان بن صيفى - در بدر شركت داشت و در جنگ خندق شهيد شد.
41- طفيل بن نعمان بن خنساء - در بدر شركت داشت و در جنگ خندق شهيد شد.
42- معقل بن منذر - در جنگ بدر شركت داشت.
43- مسعود بن يزيد بن سبيع.
44- ضحاك بن حارثة بن زيد - در جنگ بدر شركت داشت.
45- يزيد بن خزام.
46- جبار بن خصر بن امية بن خنساء - در بدر حضور داشت.
47- طفيل بن مالك بن خنساء - در بدر حضور داشت.
48- كعب بن مالك بن ابى كعب.
49- سليم بن عمرو بن حديده - در جنگ بدر شركت داشت.
50- قطبة بن عامر بن حديده - در جنگ بدر شركت داشت.
51- يزيد بن عامر - برادر وى در جنگ بدر شركت داشت.
52- كعب بن عمرو بن عباد - در جنگ بدر شركت داشت.
53- صيفى بن سواد بن عباد.
54- ثعلبة بن غنمة بن عدى - در بدر شركت داشت و در خندق به شهادت رسيد.
55- عمرو بن غنمة بن عدى - برادر وى.
56- عبس بن عامر بن عدى - برادرزاده او در جنگ بدر شركت داشت.
57- خالد بن عمرو بن عدى - برادرزاده ديگر وى.
58- عبدالله بن انيس از مردم قبيله قضاعه و هم پيمان بنى عدى.
59- معاذ بن عمرو بن جموح بن زيد - در جنگ بدر شركت داشت.
60 ثعلبة بن حارث بن حرام - در بدر شركت داشت و در جنگ طائف شهيد شد.
61- عمرو بن ثعلبه - در جنگ بدر شركت داشت.
62- خديج بن سلامة بن اوس - هم پيمان با قبيله حرام.
63- معاذ بن جبل - در تمام جنگ‏هاى پيغمبر شركت داشت و از طرف پيغمبر براى تبليغ به يمن رفت و در زمان خلافت عمر در شام وفات يافت.
64- عباى بن عبادة بن نضلة بن مالك - او از مدينه به مكه رفت و با پيغمبربود سپس به مدينه آمد و لذا به وينيز مهاجر انصارى مى‏گفتند. او در جنگ احد به شهادت رسيد.
65-يزيد بن ثعلبه - هم پيمان آنها.
66- عمر بن حارث بن لبده.
67- ابو وليد رفاعة بن عمرو بن زياد - در جنگ بدر شركت داشت.
68- عقبة بن وهب بن كلده - در جنگ بدر شركت داشت. او نيز مهاجر انصارى بود.
69- ثابت بن جذع - در جنگ بدر شركت داشت، و در جنگ طائف شهيد شد.
70- سلمة بن سلامه - در جنگ بدر شركت داشت.
71- عغام بن مالك بن نجار.
72- زياد بن لبيد - در جنگ بدر حضور داشت.
73- فروة بن عمرو - در جنگ بدر حضور داشت.
74- ام منيع، اسماء - دختر عمرو بن عدى.
75- نسيبه - دختر كعب نب عمرو بن عوف. اين زن همان ام عماره بانوى نامدار و دلير است. نسيبه با خواهر و همسرش زيد بن عاصم و فرزندانش حبيب و عبدالله بن زيد همراه پيغمبر در جنگ شركت جست.
حبيب پسر او همان است كه مسيلمه كذاب (مسيلمه كذاب در زمان پيغمبر دريمامه ادعاى پيغمبرى كرد و عده‏اى از اعراب جاهل را گمراه ساخت. مسيلمه در جنگ با مسلمانان در زمان خلافت ابوبكر در يمامه كشته شد.) او را گرفت و گفت: آيا عقيده دارى كه محمد رسول خدا است؟ حبيب گفت: آرى. مسيلمه گفت: گواهى مى‏دهى كه من پيغمبر خدا هستم؟ حبيب گفت: من نمى‏شنوم.
مسيلمه اعضاى بدن او را قطع كرد تا در دست او به شهادت رسيد. هنگامى كه مسلمانان به يمامه رفتند تا به مسيلمه كذاب جنگ كنند، ام عماره نيز در جنگ شركت جست، تا اينكه مسيلمه به قتل رسيد، و ام عماره به مدينه بازگشت، در حالى كه دوازده زخم بر بدن داشت. ((3) سيره ابن هشام - جلد 2 ص 311 تا 320)
------------------------------
على دوانى

نوشتن دیدگاه