ممكن است مقصود از ايذا در آيه، آزار ديگرى باشد كه در سوره احزاب به آن نيز اشاره شده است، چنان كه مى فرمايد:.
(يِا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لاتَكُونُوا كَالَّذِينَ آذَوْا مُوسى فَبَرَّ أَهُ اللّهُ مِمّا قِالُوا وَ كِانَ عِنْدَاللّهِ وَجِيهاً؛(1).
اى افراد با ايمان، هرگز مانند كسانى نباشيد كه موسى را اذيت كردند وخداوند او را از هرگونه تهمت تبرئه نمود).
مفسران در توضيح اين (ايذاء)، كه به دنبال آن تبرئه الهى وارد شده است چنين مى نويسند: جمعى از بنى اسرائيل با كمال وقاحت حضرت كليم را به قتل برادر و داشتن بيمارى جلدى، حتى عمل منافى عفت با زنى متهم كردند. آنان به زنى مبلغى داده بودند كه در اجتماع بزرگ بنى اسرائيل او را متهم سازد. ولى تمام نقشه هاى آنان نقش بر آب شد، و پاكى و فضيلت موسى بن عمران كاملاً اثبات گرديد.(2).
آيه مورد بحث علاوه بر اين كه مؤمنان را از سرانجام آزار پيامبران بيم مى دهد نوعى تسلى به پيامبر داده و مى رساند كه همه پيامبران در عصر خود گرفتار آزار افراد نا اهل بودند و قرآن اين حقيقت را به طور مكرر ياد آورى كرده و مى فرمايد:.
(ولَقَدْ كُذِّبَتْ رُسُل مِنْ قَبْلِكَ فَصَبَرُواعَلى مِا كُذِّبُواوَأُوذُوا حَتّى أَتيِهُم نَصْرُنِا؛(3).
پيش از تو پيامبران ديگر مورد تكذيب امت خود واقع شدند و در برابر تكذيب و ايذاى آنان بردبارى خرج دادند تا كمك هاى ما به آنان برسد).
و در آيه ديگر صريحاً مى رساند، كه براى تمام پيامبران آسمانى، دشمنانى بوده كه براى فريب دادن مردم گفتارهاى فريبنده القا مى كردند.(4).
ناگفته پيداست، سخن حق، حكومت عدل و انصاف، در كام ستمگران و اشخاص نا اهل تلخ خواهد بود و قطعاً به دشمنى و آزار مردان حق بر خواهند خاست. به اين مطلب نيز بايد توجه داشت كه اين موضوع اختصاص به پيامبران الهى نداشته و تمام مردان بزرگ و مصلحان و كسانى كه تحولى در جوامع بشرى ايجاد كرده اند پيوسته از اين دشمنان سرسخت و لجوج، سهمى داشته اند.
-----------------------------------------
1-احزاب (33) آيه 69.
2-مجمع البيان، ج‏4، ص‏372.
3-انعام (6) آيه 34.
4-(وَ كَذلِكَ جَعَلْنا لِكُلِّ نَبِىٍّ عَدُوّاً شَياطِينَ الإِنْسِ وَالْجِنِّ يُوحِى بَعْضُهُمْ إِلى بَعْضٍ زُخْرُفَ الْقَوْلِ غُرُوراً) - انعام (6) آيه 112.
--------------------------------
آية الله جعفر سبحاني