الف) طلب فرزند
زنان و زايمان
آداب نام گذاري كودك
آداب عقيقه براي كودك
ب) شيردادن و تربيت كودك
دستورهايي براي حافظ شدن كودك در رحم
الف) طلب فرزند
حضرت رسول (صلي الله عليه و آله) مي‌فرمايد:
«فرزند صالح گلي از گل‌هاي بهشت است و از سعادت انسان است كه فرزند صالحي داشته باشد.»
و نيز مي‌فرمايد: «بيماري فرزند, كفاره گناهان پدر و مادر است. »
روزي جبرئيل بر پيامبر اكرم (صلي الله عليه و آله) نازل شد, ديد كه پيامبر اكرم (صلي الله عليه و آله) و اميرالمؤمنين (عليه‌السلام) در حال ناله و زاري هستند. پرسيد: چرا گريان و نالان هستيد؟ پيامبر (صلي الله عليه و آله) فرمود: دو تا از بچه‌هاي ما ناراحتي دارند و گريه مي‌كنند و ما از ناراحتي آن‌ها ناراحتيم. جبرئيل گفت: يا محمد! حق تعالي براي كودكان شما شيعياني را بر مي‌انگيزد تا هنگامي كه آن‌ها گريه كنند. تا 7 سال گريه آنان «لا اله الا الله» باشد و چون 7 سال بگذرد گريه آنان طلب آمرزش براي پدر و مادرشان باشد و چون به حد بلوغ برسند, پدر و مادر در ثواب آنان شريك مي‌باشند و در گناهشان شريك نمي‌باشند.
در روايتي آمده است كه «حضرت عيسي (عليه‌السلام) از كنار قبري عبور مي‌كرد و در عالم مكاشفه صاحب قبر را مشاهده كرد كه در حال عذاب بود؛ پس از يك سال باز از كنار همان قبر عبور كرد و مشاهده كرد كه صاحب آن قبر عذاب نمي‌شود. حضرت عيسي (عليه‌السلام) از علت اين امر از پروردگار سؤال كرد. آن گاه به او وحي شد كه صاحب اين قبر فرزند شايسته‌اي داشت كه در اين سال به حد بلوغ رسيد و جاده‌اي را درست كرده و نيز يتيمي را پناه داده است و ما به سبب عمل نيك اين فرزند, پدرش را آمرزيديم. پس از آن حضرت فرمود: ميراثي كه از سوي خدا براي بنده باقي مي‌ماند, فرزندي است كه بعد از مرگش خدا را عبادت مي‌كند (تا موجب آمرزش او گردد).»
در روايتي آمده است كه: «اگر شخصي بدون فرزند بميرد, گويا هرگز آن شخص در ميان مردم نبوده است و اگر شخص بميرد و فرزندي از او باقي باشد, گويا آن شخص هرگز نمرده است.»
رسول اكرم (صلي الله عليه و آله) مي‌فرمايد:
«حق تعالي بر دختران مهربان‌تر از پسران است. هر كسي كه به زنان و دختران محارم خود محبت كند و آنان را شاد نمايد, خداوند در قيامت او را شاد مي‌كند.»
امام صادق (عليه‌السلام) مي‌فرمايد:
«دختران حسناتند و پسران نعمتند و خداوند بر حسنه ثواب مي‌دهد و از نعمت سؤال مي‌كند. پس از آن, حضرت از يكي از اصحاب خود پرسيد: شنيده‌ام كه خداوند به تو دختري عطا كرده است, ولي او را دوست نداري؛ مگر او چه ضرري براي تو دارد؟ گلي است كه بويش مي‌كني و روزي‌اش را خدا مي‌دهد و حضرت رسول (صلي الله عليه و آله) پدر دختران بود. شخصي نزد حضرت رسول (صلي الله عليه و آله) نشسته بود كه ناگهان به او خبر دادند كه خداوند به تو دختري عطا كرده است, رنگ آن شخص متغير شد. سپس حضرت به او فرمود: زمين او را برميدارد و آسمان بر او سايه مي‌فكند. خدا روزي‌اش را مي‌دهد و گلي است كه او را مي‌بويي. سپس آن حضرت رو به اصحاب خود كرد و فرمود: هر كس يك دختر دارد, بارش گران است و هر كه دو دختر داشته باشد, به خدا سوگند به فرياد او برسيد و كسي كه سه دختر داشته باشد, جهاد و ساير زحمات را از او برداريد و كسي كه چهار دختر داشته باشد, اي بندگان خدا! ا و را ياري كنيد و به او قرض بدهيد. پس از آن فرمود: هر كس سه دختر يا سه خواهر را نفقه دهد, بهشت بر او واجب مي‌شود و بعد از آن فرمود: هر كس دو دختر يا يكي را هم نفقه دهد, بهشت بر او واجب مي‌شود.»
زنان و زايمان
دوران بارداري 40 هفته است كه از آغاز بارداري تا آخرين روز قاعدگي و تا روز اول تولد نوزاد است. حدود 14 روز طول مي‌كشد تا نطفه زن به وسيله نطفه مرد بارور شود و مي‌توان گفت كه دوران بارداري 246 روز است. براي تعيين روز تولد به اولين و آخرين روز قاعدگي, 7 روز اضافه كنيد؛ يعني از 1 سال, 3 ماه كمتر مي‌باشد و در پايان اين مدت با اختلاف يك يا چند روز زايمان صورت مي‌گيرد.
آغاز قاعدگي پس از زايمان را نمي‌توان به طور قطعي معين كرد؛ اما اگر مادر كودك خود را از شير نگرفته باشد, قاعده نخواهد شد. بيشتر زناني كه بچه شير نمي‌دهند, پيش از 3 ماهگي, قاعدگي آنان شروع مي‌شود و آنان كه كودك خود را شير مي‌دهند,پس از سه ماه, دوره قاعدگي آنان آغاز مي‌شود. بارداري در زمان شيردادن 10% است كه بيشتر در اواخر دوران شيردادن يا در جريان از شيرگرفتن كودك حاصل مي‌شود.
پيامبر اكرم (صلي الله عليه و آله) فرمود:
«اولين چيزي كه زن پس از زايمان بايد بخورد, رطب است؛ همان طور كه حق تعالي پس از متولد شدن حضرت عيسي (عليه‌السلام) به حضرت مريم (سلام‌الله‌عليها) دستور داد كه رطب بخورد. از حضرت پرسيدند: اگر رطب نباشد چه بايد كرد؟ حضرت فرمود كه 9 دانه از خرماهاي مدينه بخورد و اگر خرماي مدينه هم نبود, از هر خرمايي كه موجود باشد 9 دانه بخورد و حق تعالي مي‌فرمايد: به عزت و جلال خودم سوگند كه هر زني كه پس از زايمان رطب بخورد, فرزندش را بردبار مي‌گردانم.»
روايت شده است كه: «هر زني كه پس از زايمان خرماي برني بخورد, فرزندش زيرك و بردبار مي‌شود.» هم چنين در روايات آمده است كه: «هرگاه به حضرت رسول (صلي الله عليه و آله) بشارت تولد فرزندي را مي‌دادند, نمي‌پرسيد كه پسر است يا دختر؛ بلكه ابتدا مي‌پرسيد كه آيا خلقتش درست است؟ و اگر مي‌گفتند كه خلقت او كامل است, مي‌فرمود: «الحمدلله الذي لم يخلق مني شِيَعاً مٌشَوَّهاً؛ سپاس خداوندي را كه از من فرزند قبيح و معيوبي نيافريد.»
امام صادق (عليه‌السلام) مي‌فرمايد:
«هنگامي كه كودكي متولد مي‌شود به قدر يك عدس جاوشير در آب حل كنيد و دو قطره در بيني راست كودك و يك قطره در بيني چپ كودك بريزيد و در گوش راست او اذان و در گوش چپش اقامه بگوييد و بعد نافش را ببريد. اگر اين كار را انجام دهيد,كودك شما نمي‌ترسد و ام الصبيان به او آسيب نمي‌رساند.
و در حديث ديگري آمده است كه «قابله يا شخص ديگري بايد در گوش راست نوزاد اقامه بگويد تا جنيان به وي آسيب نرسانند و نيز ديوانه نشود.»
امام باقر (عليه‌السلام) مي‌فرمايد: «كام نوزاد را با آب فرات برداريد و در گوش او اقامه بگوييد.»
در روايت ديگري آمده است كه «كام نوزاد را با آب فرات و تربت امام حسين (عليه‌السلام) برداريد و اگر آب فرات نباشد با آب باران كام نوزاد را برداريد.»
از حضرت علي (عليه‌السلام) روايت شده است كه مي‌فرمايد:
«كام فرزندان خود را با خرما برداريد؛ حضرت رسول (صلي الله عليه و آله) با امام حسن و امام حسين (عليهماالسلام) چنين رفتار مي‌كرد. »
در حديث ولايت حسنين نيز آمده است كه «مكروه است كه كودك را در ابتداي ولادت در جامه زرد قرار دهيد و سنت است كه كودك را در جامه سفيد بپيچند.»
آداب نام گذاري كودك
در كتاب فقه الرضا آمده است كه: « در روز هفتم ولادت نام كودك را تعيين كنيد و از اعمالي كه در هنگام تولد مستحب مؤكد است, غسل دادن نوزاد است و برخي آن را واجب دانسته‌اند و احتياط آن است كه نيت غسل كنند و بعد كودك را غسل دهند.»
از امام باقر (عليه‌السلام) روايت شده است كه مي‌فرمايد:
«رسا‌ترين نام‌ها, نامي است كه دلالت بر بندگي خدا كند؛ مثل عبدالله و بهترين نام‌ها, نام پيامبران است. »
حضرت علي (عليه‌السلام) مي‌فرمايد:
«فرزند را در شكم مادر نام‌گذاري كنيد و اگر براي كودك نام گذاري نكنيد, كودك سقط مي‌شود و در قيامت از پدر و مادر خود سؤال مي‌كند كه چرا مرا نام گذاري نكرديد.»
پيامبر اكرم (صلي الله عليه و آله) فرزند حضرت فاطمه (سلام‌الله‌عليها) را پيش از تولد, محسن نام گذاري كرد آن فرزند در هنگام حمله به خانه اميرالمؤمنين (عليه‌السلام) براي بيعت گرفتن و آسيب ديدن حضرت فاطمه (سلام‌الله‌عليها) به شهادت رسيد.
امام كاظم (عليه‌السلام) مي‌فرمايد:
«اولين نيكي پدر و مادر در حق فرزند خود, آن است كه نام نيكي براي او انتخاب كنند.»
پيامبر اكرم (صلي الله عليه و آله) مي‌فرمايد:
هر كس چهار فرزند به او عطا شود و هيچ كدام را به نام من نام گذاري نكند, به من جفا كرده است.»
از امام كاظم (عليه‌السلام) نيز روايت شده است كه مي‌فرمايد:
«فقر و بينوايي به خانه‌اي كه در آن نام محمد يا احمد يا علي يا حسن يا حسين يا جعفر يا طالب يا عبدالله و يا فاطمه باشد, داخل نمي‌شود. شخصي خدمت پيامبر اكرم (صلي الله عليه و آله) آمد و عرض كرد: خداوند به من پسري عطا كرده است؛ او را چه نامي بگذارم؟ پيامبر اكرم (صلي الله عليه و آله) فرمود: او را به بهترين نام‌ها در نزد من كه حمزه است, نام‌گذاري كن. »
جابر مي‌گويد: با امام باقر (عليه‌السلام) به خانه شخصي رفتيم؛ كودكي از آن خانه بيرون آمد. امام از او پرسيد: چه نام داري؟ گفت: محمد. حضرت پرسيد: چه كنيه‌اي داري؟ گفت: ابوعلي. حضرت فرمود: خود را از شيطان در جاي محكمي محفوظ داشته‌اي؛ به درستي كه هرگاه شيطان بشنود كه كسي را محمد يا علي صدا مي‌زنند, آب مي‌شود و هرگاه بشنود كه كسي را به نام يكي از دشمنان ما صدا مي‌زنند، خوش حال مي‌شود و مباهات مي‌كند.
شخصي به حضرت صادق (عليه‌السلام) عرض كرد كه خداوند به من پسري عطا فرموده است. حضرت فرمود: مبارك است؛ او را چه نام گذاشته‌اي؟ گفت: محمد. حضرت سر را به جانب زمين فرود آورد و اسم محمد را تكرار كرد؛ سپس فرمود: جان خودم و فرزندان و زنان و پدر و مادرم و تمام اهل زمين فداي حضرت رسول (صلي الله عليه و آله) باد. پس از آن حضرت فرمود: هنگامي كه فرزندت را چنين نام گذاشتي او را دشنام نده و او را نزن و به او بدي نرسان و بدان كه هيچ خانه‌اي نيست كه در آن نام محمد باشد, مگر اين كه هر روز آن خانه تقديس و تطهير مي‌شود.
در حديث ديگري آمده است كه «پيامبر اكرم (صلي الله عليه و آله) از نام گذاري كودك به نام‌هاي حكم, حكيم , خالد و مالك نهي مي‌كرد و مي‌فرمود كه دشمن‌ترين نام‌ها نزد خدا, حارث, مالك و خالد است و از چهار كينه ابو عيسي, ابوالحكم, ابومالك و ابوالقاسم – در صورتي كه نام محمد باشد – نهي مي‌فرمود».
همچنين در حديثي آمده است كه «نام كودك خود را ياسين نگذاريد: زيرا اين نام مخصوص پيغمبر است.»
از حضرت رسول (صلي الله عليه و آله) روايت شده است كه مي‌فرمايد:
«هرگاه گروهي براي مشورت در امري جمع شوند و در ميان آنان شخصي به نام محمد يا حامد يا محمود يا احمد باشد رأي آنان نيكو خواهد بود؛ همان طور كه نام آنان خير است, رأي آنان هم نيكو خواهد بود. »
همچنين پيامبر اكرم (صلي الله عليه و آله) مي‌فرمايد:
«هرگاه فرزندي را محمد نام گذاشتيد, او را گرامي بداريد و در مجلس, او را گرامي بداريد و به او روي ترش نكنيد. »
نيز در حديث ديگري مي‌فرمايد:
«هر خانه‌اي كه در ميان آن‌ها نام پيغمبر باشد, حق تعالي هر صبح و عصر ملكي را مأمور مي‌كند تا او را دعا كند. »
آداب عقيقه براي كودك
«عقيقه براي فرزند, براي كسي كه قادر بر انجام آن است, مستحب مؤكد است و اگر عقيقه به تأخير افتاد تا هنگام بلوغ كودك, انجام آن به وسيله پدر مستحب است و پس از بلوغ تا پايان عمر به وسيله خود شخص مستحب مي‌باشد.»
گفته شده است كه فرزند در گرو عقيقه است؛ يعني اگر عقيقه نكنيد, فرزند در معرض مرگ و بلا قرار دارد.
امام صادق (عليه‌السلام) مي‌فرمايد:
عقيقه بر كسي كه توانايي مالي دارد, لازم است و كسي كه فقير است بعد از توان‌گر شدن لازم است اين كار را انجام دهد و اگر براي كودكي عقيقه ميسر نشد تا هنگامي كه براي او قرباني كردند, كافي است.
از امام صادق (عليه‌السلام) پرسيدند: ما براي عقيقه, گوسفند پيدا نكرديم چه كنيم؟ آيا به اندازه قيمت گوسفند صدقه بدهيم؟ حضرت فرمود: خير, بايد گوسفند تهيه كنيد؛ زيرا خداوند اطعام و ريختن خون را دوست دارد. سپس از حضرت پرسيدند: آيا فرزندي كه در روز هفتم بيمرد, بايد براي او صدقه داد؟ حضرت فرمود: اگر كودك پيش از ظهر بميرد, صدقه ندارد و اگر بعد از ظهر بميرد, بايد براي او صدقه داد. شخصي از حضرت صادق (عليه‌السلام) پرسيد:من نمي‌دانم كه آيا پدرم برايم عقيقه كرده يا نه؟ حضرت فرمود: عقيقه بكن؛ اشكالي ندارد و آن شخص در هنگام پيري براي خود عقيقه كرد.
همچنين از امام صادق (عليه‌السلام) روايت شده است كه مي‌فرمايد:
«فرزند را در روز هفتم نام گذاري كنيد و عقيقه درست كنيد و سر او را بتراشيد و به وزن موي سرش نقره صدقه بدهيد و ران گوسفند را به قابله بدهيد و بقيه را به مردم بدهيد.»
و در حديث ديگري آمده است كه «ربع گوسفند را به قابله بدهيد و اگر زن, قابله نداشت, آن گوشت را به مادر او بدهيد و دست كم بايد گوشت عقيقه را به 10 نفر بدهيد و صاحب عقيقه خود نبايد از گوشت آن بخورد.»
امام رضا (عليه‌السلام) مي‌فرمايد:
«حضرت رسول (صلي الله عليه و آله) در روز ولادت امام حسن و امام حسين (عليهماالسلام) در گوش آنان اذان گفت و حضرت فاطمه (سلام‌الله‌عليها) در روز هفتم ولادت براي آنان عقيقه درست كرد و پاي گوسفند را به همراه يك سكه اشرفي به قابله داد.»
يكي از آداب عقيقه اين است كه اگر مي‌خواهيد شتر را عقيقه كنيد, بايد پنج ساله و يا بيشتر باشد و اگر خواستيد بز را عقيقه كنيد, بايد يك ساله به بالا باشد و اگر گوسفندي را عقيقه مي‌كنيد بايد 6 يا 7 ماهه باشد. بهتر است حيواني را كه عقيقه مي‌كنيد, اخته نباشد و از نظر ظاهري نيز سالم باشد؛ يعني شاخ آن شكسته, گوش آن بريده,چشم‌هاي آن نابينا و پاهاي آن لنگ نباشد. هم چنين بهتر است كه گوسفند چاق باشد؛ اما اگر در عقيقه نيّت قرباني نشود, هر نوع گوسفندي كه باشد خوب است و چون مقصود از عقيقه, اطعام و دادن گوشت به مردم است,هر چه گوسفند چاق‌تر باشد بهتر است. براي عقيقه كردن – چه پسر و چه دختر – گوسفند ماده هم كافي است. از ديگر آداب عقيقه اين است كه پدر و مادر صاحب عقيقه نبايد از گوشت عقيقه بخورند و استخوان‌هاي گوسفند را نشكنند و از مفصل جدا كنند و نيز سنت است كه گوشت را به صورت خام تقسيم نكنند؛ بلكه آن را با آب نمك بپزند و نيز بهتر است كه ابتدا سر كودك را بتراشند و بعد گوسفند را عقيقه بكنند. لازم است كه تراشيدن سر و عقيقه كردن و به اندازه موي سر كودك طلا يا نقره صدقه دادن, همه در يك جا و يك وقت انجام شود و بايد همه سر كودك را بتراشند. كودكي را نزد پيامبر اكرم (صلي الله عليه و آله) آوردند تا براي او دعا كند و آن كودك كاكل داشت.حضرت دعا نكرد و دستور داد كه كاكلش را بتراشند. و نيز سنت است كه بعد از تراشيدن سر كودك, زعفران بر سر او بمالند.
حسين بن خالد مي‌گويد: از امام رضا (عليه‌السلام) پرسيدم كه تهنيت و تبريك كودك در چه روزي بهتر است؟ فرمود: هنگامي كه امام حسن (عليه‌السلام) متولد شد, جبرئيل (عليه‌السلام) در روز هفتم براي تبريك و تهنيت بر حضرت رسول (صلي الله عليه و آله) وارد شد و امر كرد كه كودك را نام گذاري كنند و سرش را بتراشند و براي او عقيقه درست كنند و گوش او را سوراخ كنند.
ب) شيردادن و تربيت كودك
بيش‌ترين مدت زمان شير دادن كودك 2 سال است و بيشتر از آن جايز ندانسته‌اند؛ مگر آن كه ضرورتي وجود داشته باشد و كودك ضعيف و مضطر باشد و كم‌ترين زمان شير دادن 21 ماه است. مادر بايد از اولين شيري كه به پستان مي‌آيد, به فرزند بخوراند و اگر از آن شير به كودك ندهند, شيرش تقويت نمي‌شود.
حضرت علي (عليه‌السلام) مي‌فرمايد:
«بهترين و سودمندترين شيرها براي كودك, شير مادر است.»
امام صادق (عليه‌السلام) مي‌فرمايد:
«در هنگامي كه ديدند مادر اسحاق فرزند خود را شير مي‌دهد به او گفته شد كه اي مادر اسحاق! فرزندت را از يك پستان شير نده و از هر دو پستان شير بده؛ كه يكي به جاي آب و ديگري به جاي طعام است. هر كس به فرزندش كم تر از 21 ماه شير دهد, به او ظلم كرده است. »
در احاديث آمده است كه: «كودك را براي شير دادن به دايه گبر (كافر) ندهيد اگر به دايه يهودي و مسيحي داديد, اجازه ندهيد كه كودك را به خانه‌اش ببرد؛ بلكه در نزد شما به او شير دهد و نيز دايه را از خوردن شراب و گوشت خوك و ساير چيزهايي كه در دين اسلام حرام است منع كنيد؛ زيرا آنان اين چيزها را در دين خود حلال مي‌دانند.»
پيامبر اكرم (صلي الله عليه و آله) مي‌فرمايد:
«از شير دادن زن احمق و زني كه چشمش معيوب است به كودك خود پرهيز كنيد؛ زيرا شير بر فرزند تأثير خواهد داشت. »
حضرت علي (عليه‌السلام) مي‌فرمايد:
«دايه‌اي براي شير دادن كودك خويش انتخاب كنيد كه به صورت و سيرت نيكو باشد؛ زيرا بر كودك تأثير خواهد داشت و كودك به دايه شباهت پيدا خواهد كرد. »
امام صادق (عليه‌السلام) مي‌فرمايد:
«كودك را 7 سال آزاد بگذاريد تا بازي كند و بعد از آن, تا 7 سال در تربيت او بكوشيد و اگر نيك رفتار شد باز در رشد و اصلاح بيشتر او بكوشيد و اگر از او نا اميد شدي, خيري در او نيست.»
در حديث ديگري آمده است كه: «7 سال كودك را آزاد بگذاريد تا بازي كند و 7 سال ديگر او را تربيت كنيد و به او خواندن و نوشتن بياموزيد و 7 سال ديگر حلال و حرام (احكام شرعي) را به او بياموزيد.»
حضرت علي(عليه‌السلام) مي‌فرمايد:
«كودك را 7 سال بايد نگه‌داري و تربيت جسمي كرد و 7 سال به او آداب بياموزيد و 7 سال ديگر بايد به او خدمت كرد. فرزند تا 23 سالگي رشد جسمي خواهد داشت و تا 35 سالگي عقل او افزون خواهد شد و پس از آن تجربه او افزايش خواهد يافت.»
در روايتي آمده است كه «هنگامي كه پسران 6 ساله شدند, نبايد با يك ديگر در زير يك لحاف بخوابند.»
همچنين در روايات آمده است كه «فرزندان خويش را بر محبت علي بن ابي طالب (عليه‌السلام) تربيت كنيد و اگر آنان نپذيرفتند, نشان ناپاكي نطفه آنان خواهد بود.»
امام صادق (عليه‌السلام) مي‌فرمايد:
«خيلي زود به فرزندان خويش احاديث ما را بياموزيد تا مخالفان آنان را, گمراه نكنند و هر كه محبت ما اهل بيت را در دل داشته باشد مادر خويش را بسيار دعا كند؛ زيرا او به شوهرش خيانت نكرده است. »
شخصي خدمت امام صادق (عليه‌السلام) آمد و عرض كرد: بسيار غمگين و ناراحتم. امام از علت نگراني‌اش سؤال كرد. او گفت: خداوند به من دختري داده است. حضرت فرمود: زمين او را برميدارد و روزي‌اش بر خداست و زندگي او از عمر تو نمي‌كاهد و روزي تو را نمي‌خورد؛ سپس فرمود: او را چه نام گذاشته‌اي؟ گفت: فاطمه. حضرت فرمود: آه, آه و دست بر پيشاني خويش گذاشت و فرمود: رسول خدا (صلي الله عليه و آله) فرمود:
حق فرزند بر پدر اگر پسر باشد, اين است كه مادري نيك براي او انتخاب كرده باشد, نام نيكويي براي او انتخاب كند, به او قرآن بياموزد, او را ختنه كند و شناگري به او بياموزد واگر دختر باشد, همچنين مادر نيكويي براي او انتخاب كرده باشد, نام نيكويي بر او بگذارد, سوره نور را به او بياموزد, او را در بالاخانه جاي ندهد و او را زود به خانه شوهر بفرستد. سپس فرمود: چون دختر خويش را فاطمه نام نهادي, او را دشنام نده و نفرين مكن.
امام رضا (عليه‌السلام) مي‌فرمايد:
«شوخي و كج خُلقي كودك در كودكي نشانه آن است كه اين كودك در بزرگي دانا و بردبار خواهد شد. »
حضرت رسول (صلي الله عليه و آله) مي‌فرمايد:
هر كس فرزند خويش را ببوسد خدا حسنه‌اي براي او مي‌نويسد و هر كه فرزند خود را شاد كند, خدا در روز قيامت او را شاد خواهد كرد و هر كس به فرزند خود قرآن بياموزد؛ در روز قيامت دو حله بر پدر و مادرش بپوشنانند كه از نور آن دو حله, روي اهل بهشت روشن خواهد شد.
شخصي خدمت پيامبر اكرم (صلي الله عليه و آله) آمد و عرض كرد: من هرگز فرزند خود را نبوسيده‌ام. چون آن شخص رفت, حضرت فرمود:اين مرد در نزد من از اهل جهنم است.
در روايت ديگري آمده است كه«حضرت رسول (صلي الله عليه و آله) شخصي را مشاهده كرد كه داراي دو پسر بود و فقط يكي از آنان را مي‌بوسيد و محبت مي‌كرد. حضرت فرمود: چرا به هر دو يك سان محبت نكردي و آنان را مورد لطف قرار ندادي؟ سپس فرمود: بهتر است كه ميان فرزندان خود تفاوتي نگذاري مگر آن كه يكي از آنان عالم‌تر و صالح‌تر باشد و به اين علت بين آنان تفاوت بگذاري.»
امام صادق (عليه‌السلام) مي‌فرمايد:
«وقتي پسر 3 ساله شد به او بگوييد كه 7 مرتبه «لا اله الا الله»بگويد و چون 3 سال و 7 ماه و 20 روز از عمرش گذشت به او بگوييد كه 7 مرتبه «محمد رسول ا لله» و چون 4 ساله شد به او بگوييد كه 7 مرتبه «صلي الله علي محمد و آله» بگويد و چون 5 ساله شد, او را وادار كنيد تا خدا را سجده كند و چون 6 ساله شد, نماز را به او ياد دهيد و او را به نماز وادار كنيد و چون 7 ساله شد, وضو را به او بياموزيد و او را امر كنيد تا نماز را با وضو بخواند و چون 9 ساله شد, نماز و وضو را به خوبي به او بياموزيد و براي ترك وضو و نماز او را تنبيه كنيد. پس چون او نماز و وضو را آموخت و به آن عمل كرد, خدا پدر و مادرش را مي‌آمرزد. »
آلودگي دست و روي كودكان را پيش از خواب بايد بشوييد؛ زيرا شيطان آنان را مي‌بويد و كودك در خواب مي‌ترسد و ملائكه و نويسندگان اعمال نيز اذيت مي‌شوند.
پيامبر اكرم (صلي الله عليه و آله) مي‌فرمايد:
«هر كس كه به بازار مي‌رود, بايد هديه‌اي بخرد و براي اهل خانه و عيال خود هديه ببرد؛ زيرا اين عمل مانند آن است كه به جمعي از فقرا صدقه داده باشد و در هديه دادن به اهل خانه, بايد ابتدا به دختران و بعد به پسران, زيرا هر كس دخترش را خوشحال كند, مثل آن است كه بنده‌اي را از فرزندان اسماعيل آزاد كرده باشد و كسي كه پسرش را خوشحال كند, مثل كسي است كه از ترس خدا گريه كند و خدا چنين كسي را داخل بهشت مي‌كند.
امام صادق (عليه‌السلام) مي‌فرمايد:
به كودكان خود قاووت بخورانيد كه گوشت بدن آنان را مي‌روياند و استخوان را محكم مي‌كند.
و در حديث ديگري آمده است كه «به فرزندان خود انار بخورانيد, زيرا آنان زودتر به حد جواني و قدرت مي‌رسند.»
و در روايت ديگري آمده است كه دختري كه 6 ساله شد,مادرش نبايد او را برهنه پهلوي خود بخواباند؛ زيرا اين عمل به منزله زنا مي‌باشد و نيز دختري كه 6 ساله شد, نبايد مردان نامحرم او را ببوسند و نيز پسر 7 ساله نبايد با زنان نامحرم روبوسي كند.»
دستورهايي براي حافظ شدن كودك در رحم
1ـ خواندن زيارت عاشورا با 100 لعن و 100 سلام و دعاي علقمه به مدت 40 روز.
2ـ خواندن سوره يس و فُوت كردن (دم زدن) به اناري به مدت 40 روز و سرانجام خوردن آن.
3ـ خواندن سوره يوسف و فُوت كردن به يك سيب به مدت 40 روز و سرانجام خوردن آن.
4ـ خواندن دعاي توسل به مدت 40 روز.
5ـ خواندن زيارت جامعه به مدت 40 روز.
6ـ خواندن زيارت آل ياسين به مدت 40 روز.
7ـ خواندن دعاي كميل 40 شب جمعه.
8ـ خواندن دعاي ندبه به مدت 40 روز.
9ـ خواندن دعاي سمات به مدت 40 عصر جمعه.
10ـ خواندن سوره‌هاي حديد, تغابن, جمعه و صف پيش از خواب به مدت 40 شب.
11ـ خواندن تسبيحات حضرت فاطمه زهرا (سلام‌الله‌عليها) بعد از هر نماز و خواند آن‌ها در هر شب هنگام خواب.
12ـ خواندن نماز شب دست كم به مدت 40 شب.
13ـ غسل جمعه كردن به مدت 40 روز جمعه.
14ـ خواندن حديث كساء و زيارت امام زمان (عج) 40 مرتبه.
15ـ خواندن دعاي عهد بعد از نماز صبح به مدت 40 روز.
16ـ خوردن 12 عدد مويز با ذكر 12 بسم الله به مدت 40 روز هنگام ناشتا.
17ـ خوردن 7 عدد كندر به مدت 40 روز هنگام ناشتا در 3 ماه اول.
18ـ خواندن 5 سوره‌اي كه با تسبيح شروع مي‌شود (حديد, حشر, تغابن, جمعه و صف) از ماه هفتم به بعد.
19ـ هميشه با وضو بودن.
20ـ نگاه نكردن به آيينه در شب.
21ـ پرهيز از گناه كوچك و بزرگ.
22ـ عصباني نشدن و حفظ آرامش.
23ـ اذان و اقامه خواندن در گوش كودك به هنگام تولد.
24ـ برگزيدن نام براي فرزند از 4 ماه و 10 روز به بعد كه روح در جنين دميده مي‌شود.
ان شاء‌الله با انجام اين موارد شما مي‌توانيد, فرزندان صالحي تحويل جامعه دهيد كه بتوانند قرآن را حفظ نموده, عامل به دستورهاي قرآن باشند و از سربازان آقا امام زمان (عج) گردند و در مقابل شبيخون فرهنگي غرب مصون باشند.
(نيازها و روابط دختران و پسران
محسن ماجراجو: ص 110 تا 116)
آداب شير دادن
براي اين كه كودك از شير تميز و بهداشتي تغذيه كند, لازم است كه مادران اموري را رعايت كننند تا كودك از سلامت جسمي برخوردار شود. اكنون به آداب شير دادن مي‌پردازيم.
مادر بايد پيش از شير دادن به كودك خويش با پنبه‌اي كه به آب گرم خيس شده باشد, پستان‌هاي خود را پاك كند و ا گر در نوك پستان تركي باشد, چون محل جمع شدن ميكروب‌هاست, بايد در تميز كردن آن بيشتر دقت كند؛ زيرا در غير اين صورت شير به وسيله ميكروب‌ها آلوده شده, موجب ناراحتي و بيماري كودك مي‌شود.
هنگام شيردادن بايد كودك به طور افقي در آغوش مادر خوابانده شود و سرش قدري متمايل به عقب باشد و آن گاه پستان در دهان او گذاشته و مقداري فشار دهد تا كم كم كودك شروع به خودن شير كند. هم چنين مادر بايد مراقب باشد تا تمام پستان در محوطه لب و دهان كودك قرار نگيرد؛ زيرا قرار گرفتن پستان در جلوي بيني كودك, مانع تنفس كودك خواهد شد و در اين صورت نوزاد براي تنفس پستان را رها مي‌كند و هوا را فرو مي‌برد و اين سبب ناراحتي براي او مي‌شود.
مادران در هنگام شيردادن بايد متوجه شير خوردن باشند و به گلوي كودك نگاه كنند.
اگر كودك مشغول شير خوردن باشد, گلويش تكان مي‌خورد و صداي قورت دادن شير شنيده مي‌شود.
اين توجه مادر به كودك به اين علت است كه گاهي كودك را خواب مي‌برد كه در عين حال مادر بايد به آرامي كودك را بيدار كند و بعد به او شير دهد. در روز‌هاي آغازين شير دادن, پستان‌هاي زن درد مي‌گيرند, ولي اين درد به زودي قطع مي‌شود. مادران بايد توجه داشته باشند كه همواره شير پستان‌هاي خود را خارج كنند تا ماك در آن‌ها جمع نشود كه اين عمل موجب بيماري در پستان‌ها شود و گاهي منجر به عمل جراحي مي‌شود.
وقتي كه كودك نتواند تنفس كند, پستان مادر را رها مي‌كند و ديگر نمي‌تواند آن را بمكند, در اين حال, بايد كودك را در دست راست گرفته و چندين بار آهسته او را به هوا انداخت تا آروغ بزند و راه نفس او باز شود و بار ديگر پستان را به دهان بگيرد.
مادر بايد تعادل در شير دادن از پستان‌هايش رعايت كند و هر كدام شير بيشتري دارد, آن را در دهان كودك بگذارد و در صورت مساوي بودن شير پستان‌ها كودك را به تناوب از هر دو شير دهد.
نبايد پستان مدت زيادي در دهان كودك بماند,زيرا موجب مي‌شود كه دچار فشار شده و نوك آن ترك بخورد و موجب ناراحتي مادر شود.
همچنين نبايد كودك زياد شير بخورد, زيرا روده‌هاي او درد خواهد گرفت و كودك را مبتلا به اسهال و استفراغ مي‌كند.
در هر بار شيردادن, بايد پستان كاملاً از شير خالي شود و اگر كودك تمام شير را نخورد, بايد شير پستان را در ظرفي ريخت, چون اگر شير در پستان بماند, قابليت پستان از بين رفته و شيرش كم مي‌شود. پس از شير خوردن بايد دهان كودك را با آب جوشيده تميز كرد تا لب و دهان آلوده او موجب جذب ميكروب‌ها و در نتيجه بيماري كودك نشود و مادر بعد از شيردادن بايد پستان‌هاي خود را با آب گرم بشويد و تميز كند.
پس از شير خوردن كودك بايد مدتي او را سرپا نگه داشت تا آروغ بزند و بعد او را بخوابانند. از خواباندن كودك در كنار مادر پرهيز كرد؛ زيرا ممكن است مادر در حالت خواب و غلتيدن به او آسيب برساند.
در صورتي كه مادر به بيماري مثل سرماخوردگي و ديگر بيماري‌هاي مسري مبتلا باشد, در هنگام شير دادن بايد با دستمالي جلوي دهان و دماغ خود را بگيرد تا بيماري‌اش به كودك سرايت نكند.
رشد جسمي كودك را از وزن او مي‌توان فهميد؛ گرچه از ظاهر جسم او هم مي‌تواند به استخوان بندي و كيفيت هيكل او پي برد؛ اما با وزن كردن كودك بهتر مي‌توان به رشد جسمي كودك پي برد.
اگر وزن كودك در هر روز به طور متوسط به مقدار 10 گرم اضافه شود, دليل پرورش كافي كودك است و تغذيه او بايد به همين شكل ادامه يابد و اگر وزن كودك طبيعي نباشد و بيش از حد معمول افزايش يافته باشد و يا از حد معمول پايين تر باشد, بايد در تغذيه او تجديد نظر كرد و رژيم غذايي مناسبي براي او در نظر گرفت تا پيشرفت وزن او طبيعي شود.
در ماه اول يك بار, در ماه دوم, دو بار و در ماه سوم هر هفته يك بار كودك را وزن كرد و وزن بهترين معيار براي رشد و نمو كودك است. اگر كودكي ضعيف باشد, بايد شب‌ها او را از خواب بيدار كرد و به او شير داد.
با توجه به اين كه معده كودك غذا (شير) را در مدت 2 ساعت و نيم هضم مي‌كند و به نيم ساعت استراحت نياز دارد, فاصله شير دادن مادر به كودك بايد دست كم سه ساعت باشد و زودتر از اين زمان نبايد به كودك شير (غذا) داد و مدت زمان شير خوردن كودك هم نباد از 10 دقيقه تجاوز كند؛ زيرا موجب خستگي كودك مي‌شود. اگر در فاصله شير دادن به كودك, او ناآرامي و گريه كند, بايد قند داغي به او داد؛ زيرا قند هم رفع گرسنگي مي‌كند و هم كودك را ساكت مي‌كند و هم براي كودك خواب آور است.
اگر مقداري ناخونك (اكيل الملك) و ترنجبين و گز علفي را در آب جوش حل كرده و دو يا سه قاشق از آن به كودك بخورانيد. اين كار موجب تغذيه كودك شده و سنگيني شير را هم نخواهد داشت. همچنين گوارش كودك را تقويت و خواب او را زياد مي‌كند كه اين امر موجب راحتي كودك مي‌شود.
معمولاً در هنگام صبح شير بيشتري در پستان‌ها جمع مي‌شود و ا ين شير از نظر تركيب غذايي با ارزش‌تر از شير عصر مي‌باشد.
شير زنان در اولين زايمان كم مي‌باشد و دير شير در پستان‌ها جمع مي‌شود؛ ولي با گذشت زمان و با شير دادن به كودك, شير زن افزايش مي‌يابد, به طوري كه در روز چهلم شير زن به حد كافي مي‌رسد.
اگر زني داراي فرزند دوقلو باشد و داراي بنيه قوي و شير كافي باشد, بايد هر دو كودك را از شيرش تغذيه كند و در شيردادن به آن‌ها بايد ابتدا به كودك قوي‌تر شير بدهد و بعد به كودك ضعيف‌تر.
اگر شير دو پستان فراوان باشد, بايد به هر دو كودك از يك پستان شير بدهد و از پستان ديگر هم به هر دو شير بدهد. به طور كلي بايد هر دو كودك از هر دو پستان به مقدار مساوي تغذيه كنند و اگر شير زن كم باشد و براي هر دو كافي نباشد, بايد يكي از كودكان را خود شير دهد و ديگري را به دايه بسپارد و يا او را با شير خشك تغذيه نمايد و اگر مادر شير نداشته باشد, بايد هر دو را به دايه بدهد.
در انتخاب دايه براي كودك بايد دقت كرد كه دايه از خانواده اصيل, نجيب, عفيف و پرهيزگار باشد, زيرا در تربيت كودك اثر فراواني دارد.
كودك شيرخوارگاهي گريه مي‌كند كه ممكن است بر اثر گرسنگي باشد. اگر شير مادر كم باشد, مادر با استفاده از روش‌هاي ذكر شده و تغذيه صحيح سعي كند تا شير خود را افزايش دهد و از ناراحتي و عصبانيت و غم و اندوه پرهيز كند, زيرا در اين حالات در شير او تأثير منفي دارد.
بهتر است كه مادران از سپردن كودك به ديگري براي شير دادن بپرهيزند و در صورت نياز كودك به تغذيه, از شير گاو استفاده كنند.
شير گاو را بايد بجوشانيد و بعد از گرفتن چربي شير, مقداري نبات به آن اضافه كنيد و به كودك بخورانيد. هم چنين روزي نصف استكان آب هويج را با قاشق مرباخوري در چند نوبت به كودك بخورانيد.
يكي از مواد غذايي سودمند براي كودك زرده تخم مرغ است, لازم است كه هر روز صبح يك زرده تخم مرغ را به طور كامل به كودك بدهيد يا زرده تخم مرغ را با شير سالم و نبات مخلوط كند و به او بدهيد. گفتني است در آغاز بايد مقداري بسيار اندك از زرده را به كودك بدهيد و به همين صورت اضافه كنيد تا بدن كودك به اين ماده غذايي عادت كرده و توان هضم آن را پيدا كند.
از 4 ماهگي به بعد روزي 10 گرم پنير تازه و بدون نمك را ريز ريز كرده, به كودك بخورانيد و هر بار به اندازه دو يا سه نخود به كودك بدهيد. عصرها نيز مقداري آب سيب يا آب هويج را به او بخورانيد. البته در اين مدت از شير مادر نبايد غافل بود و اگر شير مادر هم بسيار كم باشد باز براي كودك بسيار سودمند است و گفته مي‌شود كه شير مادر بهترين غذا براي كودك است.
كودك را بايد پيش از ظهر و بعد از ظهر دست كم 3 ساعت بخوابانيد و براي اين كار نبايد هر لحظه به كودك آب داغ يا قند و نبات داغ بخورانيد؛ زيرا كودك را به كرمك دچار مي‌كند. شب‌ها هم بايد كودك حدود 10 ساعت بخوابد. هنگام بيدار شدن كودك از خواب بايد مادر به او شير دهد و در صورت نداشتن شير, طبق دستور گفته شده بايد شير گاو جوشانده به او بدهيد و پس از آن مقداري نان خشك را در آب حل كرده و چند قاشق كوچك از آن به كودك بخورانيد و شب‌ها نيز چند دانه بادام شيرين كوبيده را با آب نيم گرم مخلوط كرده, مقداري نبات يا شيريني به آن اضافه مي‌شود و آن را صاف نموده و به كودك بخورانيد و هنگام خواب مقدار كمي آب سيب يا آب هويج به كودك بخورانيد.
اين غذا موجب مي‌شود تا روده‌هاي كودك پرورش يابد و مقداري ضخيم شوند و دستگاه گوارش او تقويت شود.
با گذشت زمان چند دانه برج را با تره و جعفري يا كلم پخته و آن را صاف نموده و به كودك بخورانيد. در اين زمان از خوراندن بيسكويت و نان سوخاري و مواد نشاسته‌اي خودداري ورزيد؛ زيرا روده‌ها حالت چسبندگي پيدا كرده و معده هم قوي نمي‌باشد و ممكن است موجب تلف شدن كودك شود و به جاي مواد نشاسته‌اي از آب سبزي بدون نمك روزي يك استكان به كودك بخورانيد.
(نيازها و روابط دختران و پسران: محسن ماجراجو, ص 143- 148
دیدگاه‌ها
امیدوارم بتونم در مورد فرزندم از این ها استفاده مفید کنم
خوراکخوان (آراساس) دیدگاههای این محتوا