1515. مظلوم شدن عيب نيست مادامى كه...
ما على المسلم من غضاضة من اءن يكون مظلما ما لم يكن شاكا فى دينه، و لامرتابا بيقينه!
براى يك مسلمان، مظلوم واقع شدن عيب و نقص نيست، مادامى كه در دين خود شك نياورد و به يقين خود ترديد نكند. (1)
1516. بازدارنده شبهات
من صرحت له العبر عما بين يديه من المثلات، حجزته التقوى عن تقحم الشبهات.
هر كس از كيفرهايى كه بر سر پيشينيانش آمده است عبرت گيرد، تقوا و پرهيزگارى او را از فروافتادن در ورطه شبهات باز دارد.(2)
1517. شك در حق
بعد قتل طلحة و الزبير: اليوم اءنطق لكم العجماء ذات البيان. عزب راءى امرى تخلف عنى! ما شككت فى الحق مذ اءريته.
بعد از كشته شدن طلحه و زبير فرمود: امروز آشكار و رسا با شما سخن مى گويم: دور باد انديشه كسى كه از من سرپيچيد! از زمانى كه حق به من نمايانده شده در آن شك نكرده ام. (3)
1518. حال اولياى خدا هنگام شك
انما سميت الشبهة شبهة لانها تشبه الحق، فاءما اءولياءالله فصياؤ هم فيها اليقين، و دليلهم سمت الهدى، و اءما اءعداءالله فدعاؤ هم فيها الضلال، و دليلهم العمى.
شبهه به اين دليل شبهه ناميده شده كه شبيه حق است، اما اولياى خدا در هنگام شبهه روشنايى راهشان يقين است و راهنمايشان راه راست، ولى دشمنان خدا به گاه شبهه دعوتشان گمراهى است و راهنمايشان كورى. (4)
1519. خطر بدعت هاى شبهه ناك
ان المبتدعات المشتبهات هن المهلكات الا ما حفظ الله منها.
همانا بدعت هاى شبهه ناك نابودكننده اند، مگر اين كه خداوند (انسان را) از آن ها حفظ كند. (5)
1520. نتيجه شك
والله لقد اعترض الشك و دخل اليقين، حتى كاءن الذى ضمن لكم قد فرض عليكم، و كاءن الذى قد فرض عليكم قد وضع عنكم.
به خدا سوگند، كه شك عارض گشته و يقين تباه شده است، به طورى كه آن چه براى شما تضمين گشته (يعنى روزى) گويا (تلاش در راه كسب آن) بر شما واجب است و آن چه بر شما واجب گشته، گويى از دوش شما برداشته شده است.
1521. آثار مخرب شبهه (6)
احذر الشبهة و اشتمالها على لبستها؛ فان الفتنة طالما اءغدفت جلابيها، و اءغشت الابصار ظلمتها.
در نامه خود به معاويه مى فرمايد: از شبهه و اشتباه افكنى هاى آن بپرهيز؛ زيرا ديرزمانى است كه فتنه پرده هاى سياه خود را گسترده و تاريكى آن ديدگان را فرو پوشانده است. (7)
1522. اقدام به گاه يقين
لا تجعلوا علمكم جهلا، و يقينكم شكا. اذا عملتم فاعملوا، و اذا تيقنتم فاءقدموا.
دانش خود را به نادانى و يقين خود را به دودلى تبديل نكنيد، هرگاه دانستيد، به كار بنديد و هرگاه به كارى يقين پيدا كرديد، اقدام كنيد. (8)
1523. عاملين به شبهات
(اءهل الضلال) يعملون فى الشبهات، و يسيرون فى الشهوات.
(گمراهان) به شبهه ها عمل مى كنند و در گرداب شهوت ها غوطه ورند. (9)
1524. همراه با جماعتى و شبيه به آنان
ان لم تكن حليما فتحلم؛ فانه قل من تشبه بقوم، الا اءوشك اءن يكون منهم.
اگر خويشتن دار نيستى، پس خود را به صورت آن درآور؛ زيرا كم است كه كسى خود را شبيه جمعيتى بكند و از آنان به شمار نيايد. (10)
1525. شك به خداوند.
عجبت لمن شك فى الله، و هو يرى خلق الله.
در شگفتم از كسى كه درباره خدا شك كند، در حالى كه آفريده هاى خدا را مى بيند. (11)
1526. تقويت قلب
اءحى قلبك بالموعظة، و اءمته بالزهادة، و قوة باليقين.
قلبت را با موعظه زنده بدار و نفست را با اعراض از مزخرفات دنيا و با يقين تقويت نما. (12)
1527. يقين و مقصود
باليقين تدرك الغاية القصوى.
با يقين به بالاترين درجه مقصود مى توان رسيد. (13)
1528. بخش هاى شك
الشك على اءربع شعب: على التمارى و الهول و التردد و الاستسلام: فمن جعل المراء ديدنا لم يصبح ليله؛ و من هاله ما بين يديه نكص على عقبيه؛ و من تردد فى الريب وطئته سنابك الشياطين، و من استسلم لهلكة الدنيا و الاخرة هلك فيهما.
شك بر چهار چيز است: جدال و ستيزگى، ترس، ترديد و خودباختگى، كسى كه جدال را شيوه خود ساخت، هرگز از تاريكى جهل به روشنايى يقين نرسد و هر كس از آينده بترسد به قهقرا برگردد و از پيشروى بازماند و كسى كه در ترديد باشد نتواند تصميم بگيرد، زير سم شيطان ها پايمال خواهد شد و كسى كه در برابر وسائل هلاكت دنيا و آخرت خودباخته شود، در هر دو جهان هلاك خواهد شد. (14)
1529. انتظار خصلت هاى پسنديده
اذا كان فى رجل خلة رائقة، فانتظروا اءخواتها.
اگر در وجود كسى خصلتى پسنديده باشد، انتظار خصلت هاى پسنديده ديگرى را نيز در او داشته باشيد. (15)
1530. شناخت حوادث و پندآموزى از آن
اليقين منها (من دعائم الايمان) على اءربع شعب: على بصره الفطنة، و تاءول الحكمة، و موعظة العبرة؛ و سنة الاولين: فمن تبصر فى القطنة تبينت له الحكمة؛ و من تبينت له الحكمة عرف العبرة؛ و من عرف العبره فكاءنما كان فى الاولين.
يقين (كه از پايه هاى ايمان است) بر چهار شعبه است: بر بينايى هوش، درك حقايق، پندآموزى از حوادث عبرت آور و توجه به روش پيشينيان. كسى كه هوش بينا دارد، دقايق امور برايش روشن مى شود كه دقايق امور برايش روشن شد، حوادث پندآور را بشناسد و كسى كه حوادث پندآور را شناخت، گويا تجربه آموخته است. (16)
1531. حق يقين
هجم بهم العلم على حقيقة البصيرة، و باشروا روح اليقين، و استلانوا ما استعوره المترفون، و اءنسوا بما استوحش منه الجاهلون، و صحبوا الدنيا باءبدان اءرواحها معلقة بالمحل الاعلى. اءولئك خلفاءالله فى اءرضه، و الدعاة الى دينه. آه آه شوقا الى رؤ يتهم!
علم با حقيقت بينايى به آنان روى آورد و آنان با روح يقين با آن ارتباط برقرار نمودند و آن چه كه خودكامگان مشكل ديده اند براى آنان آسان بوده و با آن چه نادانان از آن وحشت كرده اند انس و الفت گرفتند و با اين دنيا با بدن هايشان ارتباط برقرار كردند، در حالى كه ارواح آنان از محل اعلا آويزان است. آنان هستند جانشينان خداوندى در روى زمين و دعوت كنندگان به دينش. آه آه چه اشتياقى به ديدار آنان دارم! (17)
1532. راسخ در دين
انى لعلى يقين من ربى، و غير شبهة من دينى.
من به پروردگارم يقين دارم و در دين و آيين خود گرفتار شبهه نيستم. (18)
1533. بالاترين پارسايى
لا ورع كالوقوف عند الشبهة.
هيچ گونه پارسايى همچون پرهيز از شبهات نيست. (19)
1534. گمان خوب
من ظن بك خيرا فصدق ظنه.
هركه به تو به خوش گمان است گمانش را درست درآور. (20)
1535. محبوب ترين بندگان خدا
عبادالله! ان من اءحب عبادالله اليه عبدا اءعانه الله على نفسه، فاستشعر الحزن، و تجلبب الخوف؛ فرهر مصباح الهدى فى قلبه... قد اءبصر طريقه، و سلك سبيله، و عرف مناره، و قطع غماره، و استمسك من العرى باءوثقها، و من الحبال باءمتنها، فهو من اليقين على مثل ضوء الشمس.
اى بندگان خدا! از محبوب ترين بندگان خدا در پيشگاه ربوبى بنده اى است كه خداوند (سبحان) او را در شناخت نفس خود و ساختن آن يارى فرمايد. (اين انسان مورد عنايت خداوندى) لباسى از اندوه بر تن نمود و پوشاكى از بيم خود پوشيد بينايى را به براهين روشن شناخت و از فرورفتن در شهوات برجست و از وسايل نجات به استوارترين آن ها و از طناب هاى نهدارنده به محكم ترين آن ها چنگ زد. درجه يقين او همانند نور خورشيد پرفروغ گشت. (21)
--------------------------
1-نامه 28.
2-خطبه 16.
3-خطبه 4.
4-خطبه 38.
5-خطبه 169.
6-خطبه 114.
7-نامه 65.
8-حكمت 274.
9-خطبه 88.
10-حكمت 207.
11-126.
12-نامه 31.
13-خطبه 157.
14-حكمت 31.
15-حكمت 445.
16-حكمت 31.
17-حكمت 147.
18-خطبه 22.
19-حكمت 113.
20-حكمت 248.
21-خطبه 87.
---------------------
عباس عزيزى

نوشتن دیدگاه