1565. زبان خيرخواه بهتر از مال
ان اللسان الصالح يجعله الله تعالى للمرء فى الناس، خير له من المال يورثه من لا يحمده.
آگاه باشيد زبان خيرخواهى كه خداى تعالى براى انسان در ميان مردم قرار مى دهد، بهتر است از مالى كه او به عنان ارث براى كسى بگذارد كه سپاسش نمى كند. (1)
1566. آمادگى گفتار
الا و ان اللسان بضعة من الانسان، فلا يسعده القول اذا امتنع، و لا يمهله النطق اذا اتسع.
هان! بدانيد كه زبان پاره گوشتى از تن آدمى است، هرگاه آمادگى در انسان نباشد زبان هم ياراى سخن گفتن ندارد و در هنگام آمادگى، گفتار مهلتش نمى دهد. (2)
1567. اهميت زبان مرد
المرء مخبوء تحت لسانه.
مرد در زير زبان خود نهان است. (3)
1568. درندگى زبان
اللسان سبع، ان خلى عنه عقر.
زبان، درنده اى است كه اگر رها شود زخم زند. (4)
1569. مهار زبان
لا تجعلن ذرب لسانك على من اءنطقك، و بلاغة قولك على من سددك.
تيزى زبانت را بر ضد كسى كه تو را گويا كرده به كار مگير و شيوايى گفتارت را بر ضد كسى كه سخنورت نموده صرف مكن. (5)
1570. حفظ زبان
الكلام فى وثاقك ما لم تتكلم به؛ فاذا تكلمت به صرت فى وثاقه، فاحزن لسانك كما تخزن ذهبك و ورقك. فرب كلمة سلبت نعمة و جلبت نقمه.
تا نگفته اى سخن را در بند خود دارى و چون گفتى خود را در بند سخن انداختى، بنابراين زبانت در خزينه حفظ كن، چون زر و سيمت. چه بسا يك كلمه نعمتى را بربايد و نقمت و بلايى را بياورد. (6)
1571. گفتار و كردار
من علم اءن كلامه من عمله، قل كلامه الا فيما يعينه.
هر كه بداند كه گفتارش از كردار او است (و بازخواست خواهد شد) كم گويد مگر در آن چه به كارش آيد. (7)
1572. نهى از زخم زبان
لا تجعلن درب لسانك على من اءنقطك، و بلاغة قولك على من سددك.
بر آن كس كه تو سخن آموخت زخم زبان مزن، به آن كس كه تو را بلاغت آموخت رسايى گفتار خويش منما. (8)
1573. وقت در كلام
لا تظنن بكلمة خرجت من اءحد سوءا، و اءنت تجدلها فى الخير محتملا.
هر سخنى كه از دهان كسى خارج مى شود تا احتمال درستى و نيكى در آن است آن را حمل بر فساد مكن. (9)
1574. خاموشى از گفتار
لا خير فى الصمت عن الحكم؛ كما اءنه لا خير فى القول بالجهل.
در خاموشى گزيدن از گفتار حكمت آميز خير و خوبى نيست، همانگونه كه در گفتار نابخردانه. (10)
1575. ثواب گفتار
انما الاجر فى القول باللسان، و العمل بالايدى و الاقدام.
همانا اجر و ثواب در گفتار با زبان و كردار با دست ها و پاهاست. (11)
1576. مؤ ثرتر از يورش
رب قول اءنفذ من صول.
بسا گفتارى كه مؤ ثرتر از يورش است. (12)
1577. پرهيز از سخن ناپسند
من اءسرع الى الناس بما يكرهون، قالوا فيه بما لا يعلمون.
آن كس كه در گفتن سخنان ناپسند به مردم كه باعث رنجش آن ها است پروا نكند، در مورد او چيزهايى گويند كه نمى دانند.(13)
1578. حذر از نقل سخن بى محتوا
(يا بنى!) اياك اءن تذكر من الكلام ما يكون مضحكا، و ان حكيت ذلك عن غيرك.
(فرزندم!) از گفتن سخن (بى محتوايى كه) خنده مى آورد برحذر باش، گرچه آن را از ديگرى نقل كنى. (14)
1579. جايگاه زبان خردمند و نادان
لسان العاقل وراء قلبه، و قلب الاحمق وراء لسانه.
قلب احمق در دهان او، زبان عاقل در قلب او قرار دارد. (15)
1580. اهانت به شخصيت
هانت عليه نفسه، من اءمر عليها لسانه.
كسى كه زبانش را امير خود كند، به شخصيت خود اهانت كرده است. (16)
1581. رابطه عقل و گفتار
من اءكثر اءهجر، و من تكفر اءبصر.
هركه پر گويد هذيان گويد و هر كه انديشه كند بينا گردد. (17)
1582. تفاوت راستگو و دروغگو
الصادق على شفا منجاة و كرامة، و الكاذب على شرف مهواة و مهانة.
راستگو در آستانه نجات و بزرگوارى است و درغگو در لبه پرتگاه و خوارى. (18)
1583. ثمرات خاموشى
بكثرة الصمت تكون الهيبة.
با خاموشى بسيار، هيبت و شكوه در آدمى پديد مى آيد. (19)
--------------------------
1-خطبه 120.
2-حكمت 233.
3-حكمت 148.
4-حكمت 60.
5-حكمت 411.
6-حكمت 381.
7-حكمت 349.
8-حكمت 403.
9-حكمت 360.
10-حكمت 182.
11-حكمت 42.
12-حكمت 394.
13-حكمت 35.
14-نامه 31.
15-حكمت 40.
16-حكمت 2.
17-نامه 31.
18-خطبه 86.
19-حكمت 224.
---------------------
عباس عزيزى