اكنون پس از اثبات تواتر «حديث غدير»، مى خواهيم چگونگى دلالت اين حديث شريف را بر باور شيعه كه امامت اميرالمؤمنين عليه السلام است بررسى كنيم.
خلاصه استدلال بر امامت اميرالمؤمنين عليه السلام اين گونه است:
رسول خدا صلى اللّه عليه وآله در واقعه غدير ابتدا با اشاره به آيه كريمه: (النَّبِيُّ أَوْلى بِالْمُؤْمِنِيْنَ مِنْ أَنْفُسِهِمْ);1 «پيامبر نسبت به مؤمنان از خودشان اولى و سزاوارتر است» از حاضران اقرار گرفت كه آن بزرگوار نسبت به مؤمنان از خودشان اَوْلى و سزاوارتر است.
آن چه از اين آيه كريمه استفاده مى شود اين است كه در تمام امورى كه مردم از طرف شارع نسبت به آن امور ولايت وحقّ تصرف دارند، پيامبر نسبت به مردم در آن امور، اولى و سزاوارتر است; از اين رو آن حضرت نيز از مردم بر همين معنا اقرار گرفت، آن گاه از اين اقرار نتيجه گرفت و فرمود:
فمن كنت مولاه فعلي مولاه;
پس هر كه من مولا و سرپرست او هستم، على مولا و سرپرست اوست.
در متن ديگرى آمده است كه فرمود:
فمن كنت وليّه فعليّ وليّه;
پس هر كه من ولى و سرپرست او هستم، على ولى و سرپرست اوست.
در متنى ديگر نيز آمده است كه فرمود:
فمن كنت أميره فعليّ أميره;
پس هر كه من امير او هستم، على امير اوست.
بنا بر اين رسول خدا صلى اللّه عليه وآله اولويّتى را كه بر مردم به حكم قرآن داشت، همان اولويت را براى اميرالمؤمنين عليه السلام نيز ثابت فرمود.
آن گاه همه مردم با اميرالمؤمنين عليه السلام به فرمان رسول خدا صلى اللّه عليه وآله بر همين امر بيعت كردند و بر آن حضرت با لقب «اميرالمؤمنين» سلام دادند و به او تهنيت گفتند و اشعارى نيز در اين زمينه از شاعران مشهور آن زمان در همان مجمع سروده شد.
بايد دانست كه محور استدلال به «حديث غدير» واژه «مَوْلى» است و اين واژه در زبان عرب به معناى «اَوْلى» استعمال شده است كه هم در قرآن كريم به كار رفته است، آن جا كه مى فرمايد:
(فَالْيَوْمَ لا يُؤْخَذُ مِنْكُمْ فِدْيَةٌ وَلا مِنَ الَّذينَ كَفَرُوا مَأْواكُمُ النّارُ هِيَ مَوْلاكُمْ وَبِئْسَ الْمَصيرُ);2
پس امروز نه از شما فديه اى پذيرفته مى شود و نه از كفرورزان; جايگاهتان آتش است و همان شايسته شماست و چه بد سرانجامى است.
و هم در احاديث معتبر رسول خدا صلى اللّه عليه وآله، به خصوص در صحيح بُخارى و صحيح مسلم و در اشعار و كاربردهاى ادبى زبان عربى فصيح آمده است.
اكنون با در نظر گرفتن اين شواهد، استدلال به «حديث غدير» بر اساس قرآن كريم، احاديث رسول خدا صلى اللّه عليه وآله و كاربردهاى ادبى زبان عربى فصيح تمام خواهد بود.
بنا بر مقتضاى «حديث غدير»، امير مؤمنان على عليه السلام نسبت به هر مؤمنى ـ جز رسول خدا صلى اللّه عليه وآله ـ از خود مؤمن اولى و شايسته تر است; چه ايمان آن مؤمن واقعى باشد يا ادّعايى و چه او از بزرگان صحابه و رؤساى قبايل عرب باشد و يا از ديگر مردم.
ناگفته نماند كه در مقابل اين استدلال، ديدگاه علمى مخالفان را نيز بايد در نظر گرفت كه ما اين مطلب را در بخش سوم بررسى خواهيم كرد.
________________________________
1 . سوره احزاب: آيه 6.
2 . سوره حديد: آيه 15.
