1. عامل انحراف فكرى:
على عليه‏السلام بر اين باور بود كه «الْخِلاَفُ يَهْدِمُ الرَّأْيَ»(35)؛ انسان در محيط آرام مى‏تواند نظريه درست ارائه دهد ولى در جوّ آكنده از برخورد و اختلاف، دچار انحراف و كج فكرى مى‏شود.
2. نشانه بطلان قطعى يكى از دو طرف:
على عليه‏السلام معتقد بود كه دچار اختلاف شدن همان پيمودن راه باطل بيش نيست و مى‏فرمود:
مَا اخْتَلَفَ دَعْوَتان إلاّ كانَتْ إحْداهُما ضَلالَة(36)؛ اگر دو نظريّه در برابر هم قرار گرفت، قطعا يكى از آن دو باطل است.
يعنى همواره حقّ در برابر باطل است و اين دو هرگز با هم جمع نمى‏شوند.
3. زمينه ساز تسلط شيطان:
على عليه‏السلام براى اين كه نشان بدهد كه تفرق گرايى، نتيجه‏اى جز طعمه شيطان شدن نيست، مى‏فرمود:
وَالْزَمُوا السَّوَادَ الاْءَعْظَمِ فَإِنَّ يَدَ اللّهِ مَعَ الْجَمَاعَةِ. وَ إِيَّاكُمْ وَالْفُرْقَةَ! فَإِنَّ الشَّاذَّ مِنَ النَّاسِ لِلشَّيْطَانِ، كَمَا أَنَّ الشَّاذَّ مِنَ الْغَنَمِ لِلذِّئْبِ(37)؛ ملازم جامعه اسلامى باشيد، چون دست خدا همواره با جماعت است و از تفرقه به‏پرهيزيد، زيرا گروه اندك، طعمه شيطان مى‏شود، همان‏طورى كه گوسفند رها شده از گلّه، نصيب گرگ مى‏شود.
4. نشانه پليدى باطن:
على عليه‏السلام براى اثبات پستى و پليدى تفرقه و اختلاف مى‏فرمود:
«وَإِنَّمَا أَنْتُمْ إِخْوَانٌ عَلَى دِينِ اللّهِ، مَا فَرَّقَ بَيْنَكُمْ إِلاَّ خُبْثُ السَّرَائِرِ، وَسُوءُ الضَّمَائِرِ»(38)؛ همانا شما برادران دينى يكديگريد؛ چيزى جز درون پليد، و نيّت زشت، شما را از هم جدا نساخته است.
5. زمينه ساز فتنه:
على عليه‏السلام به خوبى مى‏دانست كه شيطان با فراهم ساختن زمينه اختلاف، بستر فتنه را مى‏گستراند و مى‏فرمود:
«إِنَّ الشَّيْطَانَ يُسَنِّي لَكُمْ طُرُقَهُ، وَ يُرِيدُ أَنْ يَحُلَّ دِينَكُمْ عُقْدَةً عُقْدَةً، وَيُعْطِيَكُمْ بِالْجَمَاعَةِ الْفُرْقَةَ، وَبِالْفُرْقَةِ الْفِتْنَةَ»(39)؛ همانا شيطان، راه‏هاى خود را به شما آسان جلوه مى‏دهد، تا گره‏هاى محكم دين شما را يكى پس از ديگرى بگشايد، و به جاى وحدت و هماهنگى، بر پراكندگى شما بيفزايد.
6. وجوب نابودى اختلاف افكن:
على عليه‏السلام فرمود:
«أَلاَ مَنْ دَعَا إِلَى هذَا الشِّعَارِ فَاقْتُلُوهُ، وَلَوْ كَانَ تَحْتَ عِمَامَتِي هذِهِ»(40)؛ آگاه باشيد هر كس كه مردم را به اين شعار «تفرقه و جدايى» دعوت كند او را بكُشيد هر چند كه زير عمامه من باشد.
________________________________________
(35) نهج البلاغه، حكمت 215.
(36) نهج البلاغه، حكمت 183.
(37) نهج البلاغه، خطبه 126.
(38) نهج البلاغه خطبه 113.
(39) نهج البلاغه خطبه 121.
(40) نهج البلاغه خطبه 127.

نوشتن دیدگاه