بهترين درسها همان است كه انسان از آنها در زندگانى خويش بهره برمىدارد. ائمه هدىعليهم السلام آموزشهاى زندگى بخش فراوانى ارائه دادهاند كهاگر ما به فهم آنها نايل شويم نيكبخت ترين مردم در دنيا و نزديك ترينآنها به خشنودى خداوند در آخرت خواهيم بود. در آنچه كه ذيلاً نقلمىشود به تأمل در باره پارهاى از سخنان امام در اين عرصه مهم خواهيمپرداخت:
"تا آنجا كه تحمّل دارى، در خواست و سؤال مكن، زيرا براى هر روزى، رزق جديد است و بدان كه پا فشارى و اصرار در سؤال و كمكخواستن هيبتانسان را از بين مىبرد وباعث رنج و سختى مىگردد. صبر پيشه كن تا خداونددرى بروى تو بازكند كه گذشتن از آن براى تو سهل و آسان باشد. چه نزديكاست خداوند كارساز به انسان درمانده، وامنيّت و آسايش به شخص فرارىترسان، پس شايد غيرتها نوعى از تأديب الهى باشد. و بهرهها و نصيبهامراتبى است، پس بر چيدن ميوهاى كه نرسيده است عجله مكن، چرا كه دروقت مناسب آنرا بدست خواهى آورد. وبدان، تدبير كننده كارت بوقتى كهكارت را اصلاح كند آگاهتر است، به اختيار او در همه امور خود كه بنفع توستاطمينان كن، و در بر آوردن حاجات خود قبل از رسيدن وقت آن، عجله منماكه قلب و سينهات، تنگ مىشود، و يأس بر تو چيره مىشود. و بدان كه ازبراى بخشش، اندازه و مقدارى است كه اگر از آن فزونى يابد، اسراف خواهدبود و از براى مدارا و احتياط اندازهاى است كه هر گاه از آن بيشتر شود، جبنو ترس است و از براى اقتصاد و ميانه روى مقدار است كه زيادتر از آن بخلاست و شجاعت را مقدارى است كه افزون آن تهوّر و بىباكى است و ازتيزهوش آرام بر حذر باش".(1)
"بهترين برادران تو كسىاست كه گناهت را فراموش كرد و نيكىترابهخويش يادآورد.
سستحيلهتريندشمنان كسىاست كه دشمنى خويشرا آشكار ساخت".
"زيبائى چهره، جمال برون است و زيبايى عقل جمال درون است"
"سزاوارترين مردم به محبّت كردن، كسى است كه از او اميد محبّت كردندارند."
"پليديها در خانهاى قرار داده شدند و دروغ كليد آن خانه است".
"نادانى دشمن است، و حلم حكومت، و راحتى دلها را نشناخت آن كهحلم، پارههاى اندوه صبر و دشمنى را به وى جرعه جرعه نچشاند."
"هر كه بر پشت باطل سوار شد، در سراى پشيمانى فرود آمد."
"تقديرهاى غالب با كشمكش دفع نگردند، و ارزاق نوشته شده را به آزنتوانند بدست آرند، و با امساك نتوان آنها را دفع گرداند".
"عطاياى (شخص) كريم تو را پيش او خوب جلوه مىدهد و بدونزديكت مىسازد، و عطاياى (شخص) فرو مايه تو را از او دور مىكند و بهنزدش منفورت مىسازد".
"هر كه پارسايى خوى او باشد و كرم سرشت او و بردبارى عادت اودوستانش زياد گردد و تمجيد بر او فراوان، و با ستايشهايى نيكويى كه از اومىكنند بر دشمنانش پيروز مىشود."
در تشويق به روزه گرفتن و نماز شب خواندن فرمود:
"شب زندهدارى گواراتر از خواب است و گرسنگى در خوبى خوراكفزايندهتر."(2)
"مؤمن براى مؤمن بركت است و بر كافر حجّت."
"دل احمق در دهان اوست و دهان حكيم در دل او."
"توجّه به رزقى كه برايت تضمين شده، تو را از كار واجبت باز ندارد".
"هيچ عزيزى از حق جدا نشد جز آنكه خوار شد، و خوارى حق رانگرفت مگر آنكه سر فراز شد."
"دوست نادان، مايه رنج است."
"دو خصلت است كه والاتر از آنها چيزى نيست: ايمان به خداوند و سودرساندن به برادران".
"گستاخىفرزند بر پدر، در كوچكى، منجر بهعاق شدندر بزرگىاش شود."
"اظهار شادمانى در برابر شخص غمزده، بى ادبى است."
"بهتر از زندگى چيزى است كه اگر از دستش بدهى، زندگى را منفور دارىو بدتر از مرگ چيزى است كه چون بر تو فرود آيد مرگ را محبوب شمارى".
"رياضت دادن نادان و ترك دادن معتاد از چيزى كه بدان عادت كرده، خود معجزه است."
"تواضع نعمتى است كه بر آن حسد نبرند."
"آدمى را طورى گرامى ندار كه بر او سخت بگذرد."
"هر كه برادرش را نهانى اندرز داد او را آراسته و آن كه در برابر ديگرانشپند گفت، زشتش ساخته".
"هيچ بلايى نيست مگر اينكه براى خدا در پيرامون آن نعمتى است."
"چه زشت است براى مؤمن گرايشى كه او را خوار مىكند."(3)
آن حضرت فرمود:
"پارساترين مردم كسى است كه به هنگام بر خورد با امور شبهه ناكبازايستد، عابدترين مردم كسى است كه فرايض را بر پاى دارد، زاهدترينمردم كسى است كه از حرام دست شويد، سخت كوش ترين مردم كسى استكه گناهان را ترك گويد."
"شما در عمرهاى كاسته شده و روزهاى شمرده شده (اندك) هستيد، ومرگ ناگهان سر مىرسد. هر كه تخم نيكى بكارد خوشى بدرود، و آن كه تخمبدى بكارد پشيمانى بدرود. هر زارعى را همان چيزى است كه مىكارد، كندكار را بهره از دست نرود، و آزمند آنچه را كه برايش مقدّر نيست به دستنياورد.هر كه به خيرى رسد خدايش داده و هر كه از شرّى در امان نگاه داشتهشود، خدايش نگاه داشته."
در نامه مباركش به ابن بابويه فقيه مشهور، فرموده است: "امّا بعد، تو را اى پير و معتمد و فقيهم، ابو الحسن على بن حسين قمى، كه خدايتبراى كسب خشنوديهايش تو را موفّق بدارد و به رحمت خويش از صلبتو فرزندانى صالح عطايت فرمايد، سفارش مىكنم به تقواى خدا و بر پاىداشتن نماز و پرداخت زكات كه نماز از مانعان زكات پذيرفته نشود.
و تو را سفارش مىكنم به آمرزش گناه، و فرو خوردن خشم، و صلهرحم وهمدلى با برادران، و كوشش در (جهت رفع) نيازهاى ايشان درسختى وآسانى، و بردبارى در برابر نادانان، و نفقه در دين، و تربيت دركارها و رعايت قرآن، و خوشخويى، و امر به معروف و نهى از منكر كهخداوند عزّ و جلّ فرمود:
(لَا خَيْرَ فِي كَثِيرٍ مِن نَجْوَاهُمْ إِلَّا مَنْ أَمَرَ بِصَدَقَةٍ أَوْ مَعْرُوفٍ أَوْ إِصْلاَحٍ بَيْنَالنَّاسِ وَمَن يَفْعَلْ ذلِكَ ابْتِغَاءَ مَرْضَاتِ اللَّهِ فَسَوْفَ نُؤْتِيهِ أَجْراً عَظِيماً (4)).
"در بسيارى از راز گويى اينان هيچ چيزى نهفته نيست مگر آنكه به صدقهامر كند يا نيكى يا اصلاح ميان مردم، و آن كسى كه از پى خشنودى خدا اين كاررا بكند بزودى پاداشى بزرگ عطايش فرماييم."
و دورى از تمام زشتيها. و بر تو باد گزاردن نماز شب (سه بار ايندستور را تكرار فرموده) و هر كه نماز شب را كوچك انگارد از ما نيست.
پس به وصيّت من عمل كن و شيعيانم را بگو تا بدان وادار شوند. و برتو باد انتظار فرج كه پيامبرصلى الله عليه وآله فرمود: "برترين اعمال امّت من، انتظارفرج است"، شيعيان ما همواره در اندوه خواهند بود تا آنكه فرزندم ظهوركند همان كه پيامبرصلى الله عليه وآله بدو مژده داد كه زمين را از عدل و داد پر مىكندپس از آنكه از ستم وبيداد پر شده باشد.
پس اى پيرو و شيعه من شكيبا باش و همه شيعيانم را به شكيبايى فرمان ده كه: (إِنَّ الْأَرْضَ للَّهِِ يُورِثُهَا مَنْ يَشَاءُ مِنْ عِبَادِهِ وَالْعَاقِبَةُ لِلْمُتَّقِينَ (5))."زمين از آن خداست، آن را به هر كه از بندگانش خواهد به ميراث دهد، وفرجام از آنِ پرهيزكاران است."
و درود بر تو و بر تمام شيعيانم و رحمت و بركات خدا بر ايشان باد.
خدا ما را بس است چه خوب وكيل و چه خوب سر پرست و چهخوب ياورى است."(6)
-------------------------------------------------
1-بحارالانوار، ج75، ص389 - 378.
2-همان مأخذ، ص378.
3-بحارالانوار، ج75، ص378 - 377.
4-سوره نساء، آيه 114.
5-سوره اعراف، آيه 128.
6-حياة الامام الحسن العسكرى، ص81 - 80.
--------------------------------------------
آية الله حاج سيد محمد تقى مدرسى
مترجم: محمد صادق شريعت
درسهايى براى زندگى
- بازدید: 4618