ياد خداوند دلهاى افسرده را نشاط و آرامش مىبخشد و آنها را جلا داده واز قساوت نجات مىدهد؛ ولى غفلت و ترك ياد خدا و اهل بيتعليهم السلام، قلب راتيره و تار مىسازد و دل را در تحيّر و سردرگمىهاى دائمى گرفتار مىنمايد.
خداوند به حضرت موسى وحى فرمود:
يا موُسى لاتَفْرَحْ بِكَثْرَةِ الْمالِ وَلاتَدَعْ ذِكْري عَلى كُلِّ حالٍ فَإِنّكَثْرَةَ الْمالِ تُنْسِي الذُّنوُبَ وَإِنَّ تَرْكَ ذِكْري يُقسِي الْقُلوُبَ.(1)
اى موسى به زيادى ثروت خشنود مشو و ياد مرا در هر حال رها مكن؛زيرا كه كثرت مال، گناهان را از ياد مىبرد و ترك ياد من، قلبها را با قساوتمىكند.
زيرا بر اثر ترك ياد خدا، شيطان بر انسان مسلّط مىشود و آرامش خاطر واطمينان را از او سلب مىكند.
خداوند در قرآن مجيد مىفرمايد:
»وَمَنْ يَعْشُ عَنْ ذِكْرِ الرَّحْمنِ نُقَيِّضْلَهُ شَيْطاناً فَهُوَلَهُ قَرينٌ«(2)
هر كس از ياد خداوند رخ بتابد، شيطانى را به سوى او بر مىانگيزانيم كههمنشين او باشد.
فراموش كردن گناهان، قساوت قلب و تسلّط شيطان و... از آثار تركِ يادخدا است. ياد خدا، انسان را از اين گرفتاريهاى روحى نجات مىدهد واطمينان و آرامش خاطر را براى او به ارمغان مىآورد. به اين نكته بايد توجهداشته باشيم كه ياد اهلبيتعليهم السلام نيز ياد خداست و آثارى كه ذكر خداوند دارد،با ياد اهلبيتعليهم السلام نيز ايجاد مىشود.
امام باقرعليه السلام مىفرمايند:
إِنَّ ذِكْرَنا مِنْ ذِكْرِاللَّه.(3)
بدرستى كه ياد ما خاندان، از ياد خداوند به شمار مىآيد.
ما نه تنها بايد به ياد آن بزرگواران باشيم، بلكه در گرفتاريها و شدائد به آنانپناه ببريم؛ زيرا اهل بيت رسالت، كشتى نجات امت و پناهگاه مردم بىپناه وستمديده هستند. خاندان وحى فرياد رس بيچارگانى هستند كه دستخوشامواج خروشان درياى بيكرانِ بلا شدهاند. آنان نجاتبخش افرادى هستند كه درگرداب وحشتناك گمراهى گرفتار شدهاند. ما بايد آنان را نجات امت درگرفتاريها ونابسامانيها بدانيم.
حضرت اميرالمؤمنينعليه السلام در اين باره چنين مىفرمايند:
أَيُّهَا النَّاسُ شُقُّوا أَمْواجَ الْفِتَنِ بِسُفُنِ النَّجاةِ.(4)
اى مردم امواج فتنهها را به كمك كشتيهاى نجات، بشكافيد )و از آنها رهايىيابيد(.
آن بزرگوار در روايتى ديگر مىفرمايند:
مَنْ رَكِبَ غَيْرَ سَفينَتِنا غَرِقَ.(5)
كسى كه بر غير سفينه ما سوار شود، غرق خواهد شد.
بنابراين انسان بايد در همه گرفتاريها حتى در مسائل و مشكلات اعتقادىنيز از هدايتگران و هاديان راه، هدايت و راهنمايى بخواهد. در غير اينصورت گرفتار و گمراه خواهد شد.
حضرت اميرالمؤمنينعليه السلام مىفرمايند:
مَنْ يَطْلُبِ الْهِدايَةَ مِنْ غَيْرِ أَهْلِها يَضِلُّ.(6)
هر كس هدايت را از غير اهلش بجويد، گمراه مىشود.
سرانجام كار آنان كه پيروى از فرومايگان، قبركنان و الاغ فروشان اجتماعرا پذيرفتند، چه خواهد بود؟...
در مشكلات و فتنهها، در طوفانهاى ويرانگر و در هنگامى كه امواجخطرناك بلا، هستى افراد را تهديد مىكند؛ پناه بردن به غير خدا وآل اللَّه، شما رابه نيستى مىكشاند. ولى تمسّك به اهل بيت رسالتعليهم السلام و يارى خواستن از آنبزرگواران، شما را از گمراهى و هلاكت نجات داده و به ساحل مىرساند.
اگر جذر ومدّ دريا همه قايقها را يكسان پائين و بالا مىبرد؛ ولى تلاطم دريانمىتواند همه كشتيها را به كام خود فرو برد. فتنهها و گرفتاريها نيز هر چهسهمگين و خطرناك باشند، نمىتوانند همه انسانها را به نابودى كشانند، زيراكشتى نجات عدّهاى را به ساحل مىرساند.
ره ملك سعادت را تواند بىخطر رفتن
به دست خود زآئين ادب هركس عصا دارد
در ميان انسانها كسانى وجود دارند كه نه تنها در برابر گرفتاريها وفتنههاىآخرالزمان مقاومت مىكنند، بلكه بر قدر و منزلت خويش مىافزايند.
اگر دوست داريد از اين گونه افراد باشيد، در طوفانهاى بلا و تلاطم امواجخروشان، به كشتى نجاتِ اهل بيتعليهم السلام متمسّك شويد و با توسّل به مقام والاىصاحبان ولايت الهيّه از گمراهى و تحيّر نجات يابيد.
توسّل از نظر قرآن
بنابراين در گرفتاريها و مشكلات خود، بايد به اهلبيتعليهم السلام متوسّل شويم واز عنايات كريمانه اين خاندان استفاده كنيم. حضرت امام رضاعليه السلام مىفرمايند:
إِذا نَزَلَتْ بِكُمْ شِدَّةً فَاسْتَعينوُا بِنا عَلىَاللَّهِ، وَهُوَ قَوْلُاللَّهِ: »وَللَّهِِالْأَسْماءُ الْحُسْنى فَادْعوُهُ بِها«(7) قالَ: قالَ أَبوُعَبْدِاللَّهِعليه السلام: نَحْنُ وَاللَّهِالْأَسْماءُ الْحُسْنى اَلَّذي لايُقْبَلُ مِنْ أَحَدٍ اِلاَّ بِمَعْرِفَتِنا قالَ: فَادْعوُهُ بِها.(8)
هرگاه گرفتارى شديدى بر شما وارد شد، به وسيله ما از خداوند كمك طلب كنيد.اين است معناى قول خداوند كه مىفرمايد: براى خدا اسماء نيكوئى است، او را بهآنها بخوانيد.
آن گاه امام رضاعليه السلام فرمودند كه امام صادقعليه السلام چنين فرمودند: به خدا سوگند مانامهاى نيكوى خداوند هستيم كه از احدى عملى پذيرفته نمىشود مگر به وسيلهمعرفت ما، آن گاه امام صادقعليه السلام فرمودند: خداوند را بوسيله آنها بخوانيد.
بنابراين اهلبيتعليهم السلام نامهاى نيكوى خداوندند كه در اين روزگار حضرتبقيّةاللَّه ارواحنافداه نمونه كامل آنان و مظهر عنايات خداوند به ما مىباشند. ما بايدتقوا و پرهيزكارى را پيشه سازيم و با توسّل به عنايات اين بزرگواران تقرّب بهخداوند را به دست آوريم.
خداوند در قرآن كريم مىفرمايد:
»يا أَيُّهَا الَّذينَ امَنوُا اِتَّقُوااللَّهَ وَابْتَغوُا إِلَيْهِ الْوَسيلَةَ وَجاهِدوُا فيسَبيلِهِ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحوُنَ«(9)
اى كسانى كه ايمان آوردهايد، تقواى الهى را پيشه سازيد و براى رسيدن به مقامقرب او، وسيله آماده كنيد و در راه او كوشش نمائيد، شايد شما رستگار شويد.
ما با توسّل به اهلبيتعليهم السلام از عالم غيب استمداد مىطلبيم و عنايات آنبزرگواران را به سوى خود جلب مىكنيم.
توسّل در ميان ادعيه و زيارات
نتائج بسيارى كه مردم از توسّل به اهل بيت عصمتعليهم السلام ديدهاند، به حدّىاست كه قابل ترديد نيست. همه دوستان خاندان وحى، يا مشكلات خود را براثر توسّل به آن بزرگواران حلّ كردهاند، يا شاهد و آگاه از برآورده شدن حاجتديگران بودهاند. آن هم مشكلاتى كه از نظر عقلِ محدود ما، امكان برطرفشدن آنها نبوده است.
به خاطر اهميّتى كه توسل به اهل بيتعليهم السلام دارد؛ نه تنها در قرآن كريم وروايات گهربار خاندان وحى به آن امر فرمودهاند؛ بلكه در ضمن دعاها وزيارات، ما را به سوى توسل فرا خوانده و راهنمايى فرمودهاند. اكنون به ذكردو نمونه اكتفا مىكنيم:
1- در زيارت امام حسينعليه السلام عرض مىكنيم:
اَتَوَسَّلُ إِلى اللَّهِ بِكَ في جَميعِ حَوائِجي مِنْ أَمْرِ آخِرَتي وَدُنْيايَوَبِكَ يَتَوَسَّلُ الْمُتَوَسِّلوُنَ إِلَى اللَّهِ في حَوائِجِهِمْ.(10)
من در جميع حاجتهايم، چه نيازهاى اخروى و چه دنيوى، به وسيله شمامتوسل به درگاه خداوند مىشوم و همه آنانى كه متوسل به دربار خداوند درحوائج خود هستند، بوسيله شما توسل مىجويند.
توسل به امام حسينعليه السلام، گريه و عزادارى براى آن حضرت بابى استمفتوح براى همه مردم؛ حتى آلودگان و گنهكاران. هر كس از رفتار و كردارخود شرمسار است، مىتواند به سوى امام حسينعليه السلام روى آورد كه آنحضرت بخشنده همه گنهكارانند. يقين داشته باشيد آن بزرگوار مظلوم از همهبيچارگان دستگيرى مىكنند.
2- در دعاى روز عرفه مىخوانيد:
... اَسْئَلُكَ بِحَقِّ مُحَمَّدٍ نَبِيّكَ صلى الله عليه وآله وسلم وَ آلِهِ الطَّاهِرينَ وَاَتَوَسَّلُ إِلَيْكَبِالْأَئِمَّةِ الَّذينَ اِخْتَرْتَهُمْ لِسِرِّكَ وَاطَّلَعْتَهُمْ عَلى وَحْيِك.(11)
خداوندا به حقّ پيغمبرت حضرت محمدّصلى الله عليه وآله وسلم و آل پاك او سئوال مى كنم ازتو، و متوسّل به تو مىشوم بوسيله امامانى كه آنان را براى سرّ خود انتخابكردى و آنان را به وحى خود آگاه ساختى ...
شيفتگان مكتب اهل بيتعليهم السلام نه تنها وجود آن بزرگواران را وسيله و شفيعخود به درگاه خداوند متعال قرار مىدهند و در توسّلات از توجّهات و عناياتاهلبيتعليهم السلام بهره مىبرند، بلكه به اسم آن بزرگواران نيز متوسل شده و نامشريف آنان را نيز وسيله تقرّب به خداوند مىدانند.
در زيارت امام رضاعليه السلام مىخوانيم:
اَلسَّلامُ عَلى مَنْ أَسْمائُهُمْ وَسيلَةُالسَّائِلينَ وَهَياكِلُهُمْ أَمانُالْمَخْلوُقينَوَحُجَجُهُمْ اِبْطالُ شُبَهِ الْمُلْحِدين...(12)
سلام بر آنان كه اسمائشان وسيله سئوال كنندگان است و پيكره آنان براىمخلوقين امان است و استدلال آنان باطل كننده شبهههاى ملحدين است.
بنابر اين نام آن بزرگواران منشأ تقرّب و وسيله قبولى و پذيرفته شدن دردربار پروردگار متعال مىباشد. به اين جهت دوستان اين خاندان در مجالسخود كه به ياد اهل بيتعليهم السلام تشكيل مىدهند، به ذكر نام آنان پرداخته و با تكرارآن، قلب خود را جلا مىبخشند.
بزرگان ما نه تنها از نام آن بزرگواران بهره مند مىشوند، بلكه به تربتِ درگاهآنان نيز تبرّك جسته و دردهاى خود را مداوا مىكنند.
مرحوم محدّث قمى مىنويسد: مرحوم سيد نعمةاللَّه جزائرى در اوايلتحصيل بر اثر فقر و احتياج قادر نبود براى مطالعه چراغ روشن كند؛ از اينجهت از نور ماه استفاده مىكرد. بر اثر كثرت مطالعه در مهتاب، چشمانشضعيف شد. به خاطر نور چشم خود، تربت مقدسه امام حسينعليه السلام وخاكحرمهاى امامان عراق را به چشم خود مىماليد و از بركت آنها نور چشمش زياد مى شد.
آن گاه مىنويسد: من نيز هر گاه چشمم به خاطر زياد نوشتن ضعف پيدامىكند، از خاك حرمهاى ائمه اطهارعليهم السلام استفاده مىكنم و گاهى احاديث واخبار اهلبيتعليهم السلام را به چشمانم مىمالم. بحمداللَّه چشمانم در نهايت روشنىاست واميدوارم انشاءاللَّه در دنيا و آخرت چشمم به بركات ايشان روشن باشد.(13)
توسّل مايه قرب انسان به خداوند است
توسل به اهل بيت عصمتعليهم السلام انسان را در درگاه خداوندِ بزرگ، آبرومندمىسازد و منشاء تقرب او در نزد پروردگار متعال مىشود. به همين جهت دربعضى از ادعيه و مناجات، از خداوند درخواست مىكنيم به خاطر توسّل بهاهلبيتعليهم السلام ما را در درگاه خود آبرومند نموده و از مقام قربِ خود بهرهمندفرمايد.
در مناجات انجيليّه امام سجادعليه السلام آمده است:
اَللَّهُمَّ فَصَلِّ عَلى مُحَمَّدٍ وَأَهْلِ بَيْتِهِ الطَّاهِرينَ وَاجْعَلْني بِحُبِّهِمْ يَوْمَالْعَرْضِ عَلَيْكَ نَبيهاً وَمِنَ الْأَنْجاسِ وَالْأَرَجاسِ نَزيهاً وَبِالتَّوَسُّلِ بِهِمْإِلَيْكَ مُقَرَّباً وَجيهاً.(14)
خداوندا، درود و رحمت خود را بر محمّد وأهلبيت پاك او نازل فرما و مرا بهخاطر محبّت آنان، در روز ورود بر تو، گرامى دار و از نجاستها و پليديها پاكگردان و با توسّل به آنان، در نزد خود مقرّب و آبرومند قرار ده.
توسّل باعث مستجاب شدن دعاست
پيغمبر اكرمصلى الله عليه وآله وسلم به اميرالمؤمنينعليه السلام فرمودند:
ياعَليُّ مَنْ تَوَسَّلَ إِلَى اللَّهِ بِحُبِّكُمْ فَحَقٌّ عَلَى اللَّهِ أَنْ لايَرُدَّهُ، يا عَليّمَنْ أَحَبَّكُمْ وَتَمَسَّكَ بِكُمْ، فَقَدْ تَمَسَّكَ بِالْعُرْوَةِ الْوُثْقى.(15)
يا على هر كس به خداوند بوسيله محبّت شما خاندان توسل جويد، پس حقّاست بر خدا كه او را ردّ نكند. يا على هر كس شما را دوست داشته باشد و بهشما خاندان متمسّك شود، به ريسمان محكم چنگ زده است.
مسائل اعتقادى در توسّل
كسى كه متوسّل به خاندان وحى مىشود، در حقيقت ناخودآگاه ايمان خودرا به يك سرى مسائل اعتقادى مهمّ اظهار و تقويت مىنمايد.
1- عقيده به حيات اهل بيتعليهم السلام پس از رحلت و درگذشت آنان از جهانفانى. خداوند كريم مىفرمايد:
»وَلاتَحْسَبَنَّ الَّذينَ قُتِلوُا في سَبيلِ اللَّهِ أَمْواتاً بَلْ أَحْياءٌ عِنْدَ رَبِّهِمْيُرْزَقوُنَ«(16)
آنان را كه در راه خدا كشته شدهاند، مرده نپنداريد، بلكه آنان زنده هستند، درنزد پروردگارشان روزى داده مىشوند.
2- عقيده به علم و آگاهى معصومينعليهم السلام و اعتقاد به اين نكته كه انسان درهر گوشه جهان كه باشد، مىتواند به اين بزرگواران متوسّل شود و آنان ازحاجت و خواسته همه با اطّلاع و آگاه هستند؛ زيرا توسّل به اهل بيتعليهم السلام درصورتى متين است كه معتقد باشيم از هر كجا كه به آنان روى آوريم و آنان رابخوانيم، علم و آگاهى كامل نسبت به حاجت ما دارند.
3- عقيده به قدرت و ولايت معصومينعليهم السلام از طرف خداوند. اين حقيقتديگرى است كه در ضمن توسّل، ايمان و اعتقاد باطنى خود را نسبت به آنظاهر مىكنيم؛ زيرا از نظر عقلى از كسى بايد استمداد نمود كه قدرت كمك ودستگيرى داشته باشد و معناى توسّل ما به اين بزرگواران، علم و اعتقاد ما بهاين حقيقت است و به آن افتخار مىكنيم، همان گونه كه موجودات آسمانى بهآن افتخار مىكنند.
پيغمبر اكرمصلى الله عليه وآله وسلم به اميرالمؤمنينعليه السلام فرمودند:
يا عَليُّ يَتَفاخَروُنَ أَهْلُ السَّماءِ بِمَعْرِفَتِكَ وَيَتَوَسَّلوُنَ إِلى اللَّهِبِمَعْرِفَتِكَ وَانْتِظارِ أَمْرِكَ.(17)
يا على، موجودات آسمانى به معرفت تو افتخار مىنمايند و به وسيله شناختتو و انتظار امر تو، متوسّل به خداوند مىشوند.
بنابراين، معرفت اهل آسمانها مايه افتخار و شناخت و انتظار ساكنينآسمانها، سبب توسّل آنان مىباشد.
آرى، حتى موجودات آسمانى در انتظار فرا رسيدن روزى هستند كه ولايت مطلقهحضرت اميرالمؤمنينعليه السلام سراسر جهان هستى را فرا مىگيرد و با دست قدرتمند حضرتبقيةاللَّه ارواحنا فداه، نشانهاى از جبت و طاغوت و قدرتهاى شيطانى باقى نمىماند. در آنروز، غم به خانهاى راه نخواهد يافت و انوار معارف اهلبيتعليهم السلام بساط سرور و شادمانى رإے؛لدر سراسر جهان مىگستراند.
چند نكته اساسى درباره توسّل
آنان كه دوست دارند با توسّل به أهل بيتعليهم السلام، قدرتها و نيروهاى غيبى رابه سوى خود جذب كنند و توسّلاتشان هميشه مؤثّر و پرثمر باشد، بايد بهنكات بسيار مهم و ارزندهاى كه درباره توسّل و شرائط تأثير آن وجود دارد،كاملاً توجّه داشته باشند و آن گاه كه به توسّل مىپردازند، آنها را رعايت كنند؛ تاعلاوه بر آن كه از ثواب و بهرههاى معنوى در جهان آخرت برخوردارمىشوند، در دنيا نيز به نتيجه برسند و حاجتى را كه به خاطر آن متوسّلشدهاند، به دست آورند. و گرنه بدون توجّه به نكات و شرايطى كه يادآورىمىنمائيم؛ اگر چه به ثواب و اجر معنوى نائل مىشوند، ولى ممكن است - جزبعضى از موارد - حاجتى را كه در نظر گرفتهاند، روا نشود و آن گونه كه دوستدارند به مقصود خود نرسند.
اينك به شرائطى كه زمينه ساز تأثير توسّل مىباشند، توجّه كنيد:
1- تطهير قلب
پاكسازى درون و تطهير قلب، از شرائط بسيار مهم براى توجّه به امورمعنوى است. نه تنها در توسّل؛ بلكه در دعاها و مناجات نيز پاك بودن دل ازآلودگيهاى روحى، داراى نقش بسيار مهمّى است.
به همين دليل دعا و توسّل اولياء خدا و شخصيتهايى كه در دربار خداوندداراى تقرّب هستند، داراى آثار شگفت مىباشد و از آن نتيجههاى عالى گرفتهمىشود. ولى توسّل افرادى كه داراى كردار صحيح نيستند، اين گونه نيست. ازاين جهت در مواردى كه تعداد آنها كم نيست، مىبينيم توسّل آنها، آن گونهتأثيرى كه بايد داشته باشد، ندارد.
يكى از رازهاى مهمّى كه باعث مىشود دعاى افرادِ مستجاب الدعوة،مستجاب شود؛ پاكى درون و باطن آنها از آلودگيها است. پاك بودن نفس آنان،باعث مىشود كه هيچ گونه غرضهاى شخصى در دعاها و توسّلات آنان وجودنداشته باشد.
اخلاق ناپسند و آلودگيهاى روحى، روح و روان انسان را در بند مىكشد ونمىگذارد روح انسان به پرواز درآيد. ولى مردان خدا كه سوختهاند و خود راساختهاند، اين زنجيرهاى گران را از روح و روان خود دور نمودهاند. به همينخاطر هيچ گاه دعا و توسّل آنان بر اساس تظاهر، خودنمايى و ساير گناهانى كههمچون زنجيرى گران، تأثير نَفَس انسان را مىربايد، نيست. به اين جهت آناندر توسّلاتى كه دارند، موفّق هستند.
اگر شما نيز دوست داريد با توسّل به اهل بيتعليهم السلام از قدرتهاى نامرئى و نيروهاى غيبىخداوند بهرهمند شويد و توسّلات شما پرثمر باشد، حتماً به اين نكته بسيار مهمّ »تطهيرباطن« توجّه داشته باشيد. با پاك ساختن باطن خويش از آلودگيها، موانع را از سر راه خويشبرداريد. آن گاه به حبلاللَّه المتين چنگ زنيد و در صراط مستقيم معنوى گامهاى پرنتيجهبرداريد. بنابر اين از اين نكته حياتى وحسّاس غفلت نورزيد و عمر گرانبهاى خود را باآغشته بودن باطن به پايان نرسانيد! اگر باطن خود را پاك كنيد، كليد موفقيت در دستشماست و مىتوانيد در دعاها وتوسّلات از آن استفاده كنيد.
2- توجّه و تمركز فكر در توسّل
تمركز فكر، توجّه و دقّت كامل در انجام هر گونه عبادت، بر تأثير آنمىافزايد و آن را پرثمر مىنمايد. جريانى كه ذكر مىكنيم دليل بر اهميّت توجّهدر دعا و توسّلات است:
شخصى از بزرگان با يكى از اولياء خدا در ارتباط بود و گاه گاه مطالب نهانرا از گذشته و آينده از او جويا مىشد و صدق و راستى و درستى او براى ايشانثابت و حتمى بود.
از او پرسيدم: ايشان چگونه به اين مقام رسيده است و اسرارى را كه بيانكرديد، چگونه متوجّه مىشود؟
ايشان فرمود: اين شخص قبلاً از شاگردان خودم بود و گاهى اذكارى را ازمن مىگرفت و آنها را انجام مىداد. اگرچه او ساعات زيادى را به انجام ايناذكار نمىپرداخت، زيرا آنها اذكار و يا دعاهاى طولانى نبودند؛ ولىخصيصهاى در اين شخص وجود داشت كه به خاطر آن، اين همه پيشرفت نمود واينك او استاد من است. بطورى كه گاهى من مجهولاتم را از او سئوال مىكنمو او پاسخ صحيح آنها را برايم مىآورد. حتّى در موارد متعددى بدون آن كه منبه او ابراز نمايم، پاسخ مطالبى را كه لازم داشتم، برايم بيان نموده است.
سپس ايشان فرمودند: خصوصيتى كه در ايشان وجود دارد، اين است كه هردعا يا ذكرى را كه به او مىگويم و او مىخواند با توجّه كامل انجام مىدهد. حالتتوجّه و حالت حضور و دقّت او، او را به اين مقامات عاليه رسانده است.
اينك به اين كلام كوتاه؛ ولى باعظمت حضرت اميرالمؤمنينعليه السلام توجّه كنيدو اهميّت دقّت و توجه را دريابيد. آن بزرگوار مىفرمايند:
الدِّقَّةُ اِسْتِكانَةٌ.(18)
دقّت، فروتنى و تواضع است.
كسى كه در برابر خداوند و اهلبيتعليهم السلام فروتنى كند، خدا او را سربلندمىسازد و امورى كه به ظاهر غير ممكن است، به دست او جارى مىشود.
آرى دقّت و توجّه، غير ممكن را براى شما ممكن مىسازد و شما را بهمقامات ارزندهاى كه شايد آن را محال بدانيد، مىرساند. همان گونه كه يكشخص عادى كه به جريان او اشاره كرديم بر اثر توجّه در حال دعا و توسّل، بهمقام ارتباط با عالم غيب رسيده بود.
به همين جهت حضرت امام صادق عليه السلام مىفرمايند:
فَإِذا دَعَوْتَ فَأَقْبِلْ بِقَلْبِكَ ثُمَّ اسْتَيْقِنْ بِالْإِجابَةِ.(19)
هر گاه دعا نمودى با حالت توجّه و اقبالِ قلبى دعا كن، آن گاه يقين به اجابتداشته باش.
توجّه و اقبال قلب در دعا و توسّل، آن چنان مؤثّر و پرثمر است كه امامصادقعليه السلام مىفرمايند: پس از دارا بودن حالت توجّه، به اجابت آن يقين پيدا كن!
بنابر اين پس از تطهير باطن و پاكسازى درون، مسئله تمركز فكر و توجّهحواسّ در دعاها، مناجات و توسّلات نقش بسيار مهمّى را داراست.
همان گونه كه عبادتهاى بدون توجّه، اثرات مهمّى ندارد؛ توسّلاتى كه درآن توجّهى وجود ندارد نيز داراى اثر كلّى نيست و آن گونه كه بايد آدمى را بهمقصد و حاجتى كه دارد، نمىرساند.
توسّلى پرثمر و داراى اثرات كلّى است كه در آن توجّه وجود داشته باشد؛زيرا توسّل در صورتى كه با توجّه باشد و از درون دلى پاك بجوشد، رمزارتباط با خداوند و خاندان وحى است. بر اثر اين گونه توسّل، راههاى بستهشده گشوده مىشوند و دربهاى قفل شده، باز مىشوند. و آن گاه كه ارتباط باخدا و اهلبيتعليهم السلام برقرار شد، هيچ گونه دعا و توسّلى بىپاسخ نمىماند.
بنابر اين اگر مىخواهيد توسّل شما اثر فورى داشته باشد و داراى نتيجهعالى باشد، علاوه بر خودسازى سعى كنيد در هنگام توسّل، توجّه شما به اينسو و آن سو جلب نشود و با تمركز و توجّه كامل دست به دامان خاندان وحىشويد و آنان را وسيله برآوردن حاجات خود بدانيد.
پيغمبر اكرم صلى الله عليه وآله وسلم مىفرمايند:
نَحْنُ الْوَسيلَةُ إِلَى اللَّهِ.(20)
ما، وسيله به سوى خداوند هستيم.
آرى اعتقاد هر انسانِ آگاه و روشن دل، اين است كه خاندان وحى پشتيبان ووسيله او به سوى خداوند هستند. در يكى از زيارات امام حسينعليه السلام واردشده:
بِكُمْ يا آلَ مُحَمَّدٍ أَتَوَّسَلُ، اَلْاخِرُ مِنْكُمْ وَالْأَوَّلُ.(21)
اى آل محمّد، بوسيله شما من متوسّل مىشوم؛ به اوّلين شما تا آخرينتان.
نه گاهگاه، بلكه براى رسيدن به همه حاجتها و مشكلات بايد به اينبزرگواران متوسل شويم.
در زيارت جامعه كبيره كه حضرت امام هادى عليه السلام درياهايى از نور را بابيانى كوتاه آوردهاند، مىخوانيم:
وَمَنْ قَصَدَهُ تَوَجَّهَ بِكُمْ.(22)
كسى كه خداوند را قصد نمايد، به سوى شما متوجّه مىشود.
با بيانات گذشته، روشن شد براى گرفتن حاجتها و برآورده شدن نيازهاعلاوه بر پاكى دل، توجّه و تمركز انديشه لازم است. بنابراين از راههاى مهمّتأثير توسّل، »تطهير باطن« و »توجّه فكر« است. با اين بيان بنگريد كه توسّل ازچه عظمت والائى برخوردار است، وكسى كه به توسّل دست مىزند، بايدداراى چه حالاتِ مهمّ روحى باشد؟
اگر افرادى مغرض همچون وهّابيان بىبها، ارزش و بهائى براى توسّلنمىبينند، پندار باطل آنان از كوتاهى فكر و عدم آگاهى خودشان سرچشمهمىگيرد و گرنه كسى كه مىداند توسّل يعنى چه و توسّل بر چه اساسى بنيانگذارى شدهاست، چگونه مىتواند به انكار بزرگترين و بهترين حالات روحى انسان بپردازد، و ناآگاهانهگنجينههاى عظيم روحى را بىبها جلوه دهد؟
انسان متفكّر چگونه مىتواند جذّابترين حالات روحى را به دليل آن كه خود آن رانيافته است، ردّ نمايد؟!
نقش يقين در توسّلات
زدودن شك و ايجاد حالت يقين، از مسائلى است كه بحث تطهير قلب،شامل آن مىشود؛ ولى به خاطر اهميّتى كه دارد، به توضيح آن مىپردازيم و راهازدياد آن را بيان مىكنيم:
اعتقاد و يقين به لطف و عنايت أهل بيتعليهم السلام در توسّلات نقش بسيارعمدهاى را داراست. اگر در توسّلات يقين به عنايت آن بزرگواران وجودداشته باشد، و قطع به عنايت و لطف آن بزرگواران داشته باشيم، نوعاً بهمقصود مىرسيم و حاجت خود را مىگيريم.
اثر اعتقاد و يقين به لطف آن بزرگواران آن قدر زياد است كه در مواردزيادى افرادى كه به حاجت خود دست مىيابند، داراى تطهير قلب - كه قبلاًاهميّت آن را ذكر كرديم - نيستند. ولى قطع و يقين آنان كمبود آن را جبرانمىكند و با آن كه داراى قلبى پاك از گناه نيستند، قطع و يقين آنان به عناياتاهل بيتعليهم السلام، باعث مىشود به زودى به نتيجه توسّلات خود دست يابند.
در سال 1348 شمسى كه چند ماه توفيق زيارت عتبات عاليات را داشتم،مكرّر در حرم حضرت اباالفضلعليه السلام شاهد شفاگرفتن بيماران و روا شدنحاجت گرفتاران بودم.
گاهى از اوقات افرادى كه مريض خود را به ضريح مقدّس آن حضرتدخيل مىبستند؛ در كمتر از يك ساعت، حاجت خود را مىگرفتند. و زنانعرب طبق رسم خودشان پس از گرفتن حاجت خود به هلهله مىپرداختند وبه سوى ضريح مطهّر و زوّار نقل مىپاشيدند و شور و شعف فضاى حرم مطهّررا فرا مىگرفت. گاهى از اوقات براى آن كه بيشتر اظهار تشكر نمايند، همراهِنقل، »فلس« كه پول رائج عراق است، مىريختند.
اعتقاد و يقين آنان در آن حدّ بود كه گاهى همراه با مريض، نقل و فلس را نيزبا خود مىآوردند و در لحظهاى كه مريضشان شفا مىيافت، فورى به هلهلهمىپرداختند و به پاشيدن نقل و فلس مشغول مىشدند و به شادى و اظهارتشكّر مىپرداختند و مىگفتند: »ابوفاضل نشكرك«.
روزى جوان ديوانهاى را به حرم مطهّر آوردند و تا سه روز به ضريح،دخيل بسته و بستگانش اطراف او را گرفته بودند. اين باعث تعجّب بود كهچگونه در اين مدّت طولانى آنها نتوانستهاند حاجت خود را بگيرند!
شفا نيافتن يك مريض به مدت سه روز مايه تعجّب بود، چون خلافمعمول بود؛ زيرا طبق متعارف كسانى كه به آن حضرت متوسل مىشدند،اعتقاد عجيبى داشتند و احتياج به زمان طولانى و وقت زياد نداشتند. آنان بايقين كامل اظهار مىداشتند: »ابوفاضل باب الحوائج« و حضرت اباالفضلعليه السلامحاجت آنان را مىدادند؛ چون با يقين به لطف حضرت اباالفضلعليه السلام به آنبزرگوار متوسّل مىشدند.
مقصود از بيان اين مطالب اين است كه در بسيارى از توسّلات، جهاتىديگرى وجود دارد كه جايگزين تطهير قلب مىشود. در مواردى لطفاهلبيتعليهم السلام و در مواردى ديگر، يقين و اعتقاد مردم، باعث عنايت آنبزرگواران مىگردد.
معرفت بر يقين انسان مى افزايد
راهِ يقين پيدا نمودن به قدرت اهل بيتعليهم السلام، معرفت نسبت به مقام آنبزرگواران است. براى آن كه يقين و اعتقاد به انجام گرفتن حاجت توسط آنبزرگواران داشته باشيم، بايد بر معرفت خود نسبت به مقام آن بزرگواران بيفزاييمو آگاهىهاى لازم و واجب را كه داشتن آنها بر ما ضرورى است، كسب كنيم.
مرحوم محدّث قمى كه داراى معرفت به دربار اهل بيتعليهم السلام بود، نمونهاىاز توسّلات خود را پس از بيان جريان جالبى از مرحوم علاّمه سيّد عبداللَّه شبّرذكر مىكند. اينك به گفتار ايشان توجّه كنيد:
مرحوم سيّد عبداللَّه شبّر از علماى بزرگى است كه بر اثر كثرت تأليفات درزمان خويش به مجلسىِ ثانى شهرت يافت. روزى علامه محقق، مرحوم شيخاسداللَّه، صاحب كتاب مقابس الانوار به ديدار مرحوم سيد عبداللَّه شبّر رفت واز كثرت تصنيفات مرحوم شبّر شگفت زده شد. زيرا نوشتههاى خودش با فهمو دقت علمى زيادى كه داشت، اندك بود.
سرّ كثرت تصنيفات مرحوم شبّر را از او پرسيد. سيّد گفت: علّت آن كه منتوفيق به نگاشتن كتابهاى زياد پيدا نمودهام، توجه و عنايت حضرت موسى بنجعفرعليهما السلام است. زيرا آن حضرت را در خواب ديدم كه قلمى به من عنايتنمودند و فرمودند: بنويس. از آن وقت من موفّق به تأليف و نگارش شدم. پسهر چه را كه من نوشتهام، از بركت آن قلم شريف است.
مرحوم محدث قمى پس از نقل جريان فوق، گفته است:
مطلب چنين است كه سيّد فرموده؛ زيرا من نيز هر گاه متوسّل بهاهلبيتعصمتعليهم السلام مىشوم، توفيق عظيمى در خود مىيابم و قلم به نوشتنجارى مىشود و گاهى كه توفيق توسّل ندارم، ماهها بر من مىگذرد و حال آنكه نتوانستهام جزوهاى بنويسم. پس تمام آنچه نگاشتهام از بركات اهل بيتاطهار صلوات اللَّه عليهم اجمعين است.(23)
معرفت و شناخت آن بزرگوار، باعث شده است كه ايشان با جزم و يقين بهحقيقتى كه آن را بيان نموده است، معتقد باشد.
نقش اضطرار در توسّلات
انقطاع، بريدن دل، شدّت اضطرار و اضطراب و فشارهاى شديد، گاهى آنچنان مهمّ و كارساز است كه مىتواند با همه آلودگيهاى روحى، زنجيرهاىگران باطنى را پاره نموده تا روح و روان انسان در فضاى نورانى معنويّت بااولياء و انبياء پيوند معنوى برقرار نمايد.
براى آن كه بدانيد چگونه گاهى افراد آلوده حاجتهاى خود را با توسّل بهاهلبيتعليهم السلام مىگيرند و آلودگىهاى آنان مانع گرفتن حاجتشان نمىشود و باگريه و ناله خود، توجه ائمّه اطهارعليهم السلام و يا امام زادگان بزرگوارى را كه متوسّلبه آنان شدهاند، به سوى خود جلب مىكنند. مثالى مىآوريم تا راز تحققمعجزه به خاطر توسّل افرادى كه داراى روح پاك نيستند روشن شود.
اگر بخواهند يك سفينه فضايى را بر فراز كره زمين به پرواز درآورند، بايدوسيله قدرتمندى داشته باشند تا توسّط آن بر اثر فشار، سفينه را از جوّ خارجكنند. چون هنگامى كه سفينه از جوّ خارج مىگردد، از قدرت جاذبه زمين رهامىشود و به راحتى مىتواند در فضا به گردش در آيد؛ زيرا تا وقتى كه از جاذبهزمين رها نشده است، قدرت جاذبه، او را به سوى خود مىكشد و قدرت سيرو پرواز او را كم مىنمايد. براى فرار از قدرت جاذبه، بايد آن قدر بر سفينهفشار وارد شود تا از قيد جاذبه زمين خارج شده و آزاد گردد.
نظير اين مطلب در مسائل معنوى و روحى نيز وجود دارد؛ زيرا با آن كهآلودگيها و گناهان، انسان را از سير روحى و گرفتن نتيجه معنوى باز مىدارد وهمچون جاذبه زمين كه سفينه را به سوى خود مىكشاند، گناه انسان گناهكار را ازپرواز باز مىدارد و جاذبه گناهان او را به سوى خود جذب مىكند، ولى گاهىگرفتاريها و شدايد آن چنان زياد و پرتوان است كه فشارِ ناراحتيها مىتواندانسانرا از جاذبه گناهان رهائى بخشيده و با آن كه باطن به آلودگيها گرفتار است، اورا از قدرت جاذبه گناهان رهائى بخشد و به گرفتن نتيجه، موفّق نمايد.
بنابر اين براى موفقيّتِ سريع در توسّلات يا بايد انسان باطن خود را تطهيركند و روح و روان خود را پاك نمايد تا قدرت جاذبه گناهانِ گذشته، درهمشكسته شود و نتواند او را از پرواز باز دارد و يا بايد آنچنان در تحت فشارناراحتىهاى شديد قرار گيرد كه همچون دستگاهى كه سفينههاى فضائى را براثر فشار، از جاذبه زمين رها مىكند؛ شدّت گرفتارىها و ناراحتىها، انسان رااز قيد و بند گناهان و جاذبه آنها رها كند. در اين هنگام مىتواند توجّه اهلبيتعليهم السلام را به خود جلب نمايد و عنايت و مرحمت آن بزرگواران را به سوىخود جذب كند و شاهد رخ دادن معجزه باشد.
بنابر اين براى نتيجه گرفتن از توسّل، اگر انسان مردانه همّت نمايد و باطنخود را پاك نمايد، به مقصود خود دستمىيابد وهمچنين اگر شدّتگرفتارىها به گونهاى باشد كه بتواند در انسان حالت انقطاع ايجاد كند وهمچون سفينهاى كه بر اثر فشار از جاذبه زمين دور مىشود، او را از جاذبهگناهان و آلودگىها رها نمايد، در اين هنگام نيز توسل او به نتيجه مىرسد.
دختر مضطرّ در حرم حضرت ابوالفضل عليه السلام
در مواردى كه بر اثر اضطرار، حالت انقطاع پيش مىآيد، توسّل به آنخاندان، اثربخش بوده و داراى اثر فورى است.
از اين رو دوستان مكتب اهل بيتعليهم السلام در شدائد و گرفتارىها به آنبزرگواران پناه برده و اضطرار خود را با توسّل به آنان برطرف مىنمايند. نمونهجالبى از اين گونه توسّلات را براى شما مىآوريم.
يكى از بزرگان قم مىگويد: روزى در حرم مطهّر حضرت اباالفضلعليه السلاممشرف بودم، ناگهان ديدم جمعيّت زيادى از اعراب همراه با دخترى سراسيمهوارد حرم شدند و حرم مطهّر از انبوه جمعيّت پر شد.
آن دختر شبكههاى ضريح را گرفت و با صداى بلند كلماتى جسورانه گفتكه توجه زائرين را به خود جلب كرد. ناگهان متوجه شدم آن دختر و ساير مردمچنان ساكت شدند كه گويا نفَس همه قطع شده است.
يك مرتبه صدائى بلند شد و كلامى به اين مضمون به گوش همه رسيد:
»پدر من، شوهر مادر من است« اين صدا از كودكى برخاست كه در شكم دختربود. يك مرتبه صداى هلهله در حرم بلند شد. زنها بسوى دختر هجوم بردند وعدهاى با كوشش فراوان او را از دست زنها رها كرده و در بقعهاى كه مركزكليددار آستان مقدّس حضرت اباالفضلعليه السلام بود، بردند.
پس از آن كه دختر را بردند و خلوت شد، چون كه من با كليددار حرم آشنابودم، نزد او رفتم و جريان را از او سئوال كردم. كليددار حرم گفت:
اينها طائفهاى از عربهاى صحرانشين اطراف كربلا هستند، اين دختر را بهعقد پسر عمويش در آوردهاند و چون در زمان عقد، ارتباط عروس و داماد نزدآنها بسيار زشت و ننگين است، جوان مراقب بوده مخفيانه همسرش راملاقات كند. او پس از آن كه با همسرش ملاقات و ارتباط پيدا مىكند، دختر باردارمىشود. جوان از ترس فرار مىكند و مدتى مخفى مىشود تا حمل دختر آشكارمىشود. نزديكان دختر از او سئوال مىكنند، او مىگويد: از شوهرم حامله شدهام.آنها جوان را پيدا كرده و از او سئوال مىكنند. او از ترس، جريان را انكار مىكند.
بستگانِ دختر تصميم مىگيرند دختر را بكشند. او هر چه التماس مىكند وخود را بىگناه معرفى مىكند، فايدهاى نمىبخشد تا سرانجام مىگويد:حضرت اباالفضل العبّاسعليه السلام را حاكم قرار دهيم هر چه آن بزرگوار حكمكردند انجام دهيد. از اين رو به حرم مشرّف شده و به معجزه حضرتعبّاسعليه السلام كودك در رحم مادر اقرار به پاكى او نمود.(24)
اين نمونهاى از هزاران معجزه است كه بر اثر عنايات كريمانه خاندانرسالت جلوهگر شده است.
نكته ديگر
نكته ديگرى كه توجّه به آن لازم است، اين است كه: در برخى از توسّلات،فردى كه متوسّل شده است، نه داراى روح پاك است و نه بر اثر اضطرار وفشارهاى شديد از جاذبه گناهان و آلودگيها خود را رها ساخته است؛ بلكه بهخاطر جهات ديگرى كه در آينده و يا گذشته او وجود دارد و ائمّه اطهارعليهم السلام باآگاهى و علم احاطهاى خود، آنها را در نظر دارند و از ديد ما نامعلوم است؛ بهاين گونه افراد با چشم مرحمت نگاه مىكنند و در لحظهاى كوههاى غم و غصهرا به چمنزار سبزِ شادى تبديل مىكنند. زيرا آنان مىتوانند با يك نظر، ذرّهاىرا همچون خورشيد تابان، تابناك كنند.
به ذرّه گر نظر لطف بوتراب كند
به آسمان رود و كار آفتاب كند
با توجّه به اين نكته درمىيابيم: كسى مىتواند ولايت و امامت انسانها را به عهدهگيرد كه تمامى جهات و همه جوانب كار را در نظر داشته باشد و كاملاً محيط بر آنها باشد؛ دراين صورت مىتواند هر گونه خاك تيره را به گوهرى تابناك مبدّل سازد و گرنه ادّعا به تنهايىكارساز نيست.
استمداد از عالم غيب
در بسيارى از موارد براى رفع مسائل اضطرارى جز استمداد از عالم غيبو كمك گيرى از قدرتهاى نهانِ جهان، راه حلّى وجود ندارد. وقتى كه كارد بهاستخوان رسيد و همه امكانات مادّى عجز خود را بيان داشتند، چگونهمىتوان با قدرت مادّى كه عدم توانايى خود را نشان داده، راه حلّى پيدا نمود؟براى رفع گرفتارى در اين گونه موارد حتماً بايد به جستجوى كمك از عالمغيب شتافت و با استمداد از قدرتهاى عظيم غيبىِ الهى، بيچارگىهاىطاقتفرسا را برطرف نمود.
در اين گونه موارد، توسّل و وسيلهيابى از طريق خاندان وحى كه جانشينانخدا بر خلق مىباشند؛ بهترين، مؤثّرترين و كاملترين نمونه استمداد از عالمغيب است.
در اين گونه موارد بعضى از افراد بر اثر اضطرار و اضطراب و حالتانقطاع، با گفتن »يا على«، »يا حسين« و يا با گفتن يك »يا صاحب الزمان« ازاعماق دل و از ژرفاى قلب، به وسيله نام اين بزرگواران با خداوند بزرگارتباط برقرار مىكنند و بوسيله آنان حاجت خود را مىگيرند.
تا دلى آتش نگيرد، حرف جانسوزى نگويد
حال ما خواهى بيا از گفته ما جستجو كن
بنابر اين توسّل، به معناى جستجوى يافتن وسيله براى ارتباط با خداوند وچاره جويى در مشكلات و يافتن راه حلّ در گرفتاريهاى مادّى و معنوى، توسّطخاندان وحى كه سردمداران قدرتهاى الهى هستند، مىباشد. و شيفتگاناهلبيتعليهم السلام در طول تاريخ از انبياء و پيامبران گرفته تا انسانهاى معمولى و ازابتداء خلقت تا روز قيامت، براى تقرّب به خداوند و يا چاره جويى براىمشكلات خويش، دست نياز به دامنِ لطف اين بزرگواران زده و خواهند زد.
توسل براى حلّ مشكلات علمى
مردان بزرگ حتّى براى كشف مجهولات و پى بردن به مسائل مشكلعلمى دست به توسل مىزنند تا در اثر كسب فيوضات معنوى از خاندانوحى، گره از مشكلات علمى خود بگشايند.
به عنوان نمونه داستانى را از مرحوم سيد على صاحب شرح كبير، كهبسيارى از علماى عرب و عجم از شاگردان وى بودهاند، ذكر مىكنيم.
آن مرحوم با مهارت فراوانى كه در علم فقه و اصول داشت، از علم هيئتبىخبر بود. به اين جهت در هنگام نوشتن كتاب »شرح كبير« در بحث »قبله« كهدر ارتباط با علم هيئت است، دچار اشكال شد. از يكى از شاگردان خود كه درعلم هيئت داراى اطلاعات بود، خواست تا مسائل ضرورى مسئله قبله را ازعلم هيئت به وى بياموزد؛ تا بحث قبله را به صورت كامل در كتاب »شرحكبير« بياورد.
ولى شاگرد احترام استاد را نگه نداشت و در برابر درخواست استاد چنينگفت: همچنان كه ما كتاب به زير بغل گرفته به خدمت شما مىرسيم و تلّمذمىكنيم، شما نيز كتاب به زير بغل گرفته در بنده منزل تشريف بياوريد، تامسائل هيئت را فرا گيريد!
پاسخ تندِ شاگرد، كه استاد انتظار آن را نداشت، سبب شد كه او براى حلّمشكلات علمى خود به حضرت امام حسينعليه السلام متوسل شود. از اين جهتهمان شب به حرم مطهّر آن حضرت مشرّف شد و تا صبح به عبادت خداوندپرداخت و از حضرت سيدالشهداءعليه السلام رفع مشكلات علمى خود را درخواستكرد. بر اثر توسّل او، صبح همان روز، همه مشكلات علمى مورد نياز، برايشروشن شد و بحث قبله را در كتاب »شرح كبير« به رشته تحرير كشيد.(25)
ترك توسّل يا رمز گناه
ارزش و اهميّت توسّل و تمسّك جستن به اهل بيت عصمتعليهم السلام آن قدرزياد است كه در برخى از روايات فرمودهاند: وسيله اطاعت خداوند فراهمنمىشود مگر در صورتى كه انسان به دامان ولاء آن بزرگواران چنگ زند.
حضرت اميرالمؤمنينعليه السلام مىفرمايند:
وَلايَقْبَلُ تَوْحيدَهُ إِلاَّ بِالْإِعْتِرافِ لِنَبِيِّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَآلِهِ بِنُبُوَّتِهِ،وَلايَقْبَلُ ديناً إِلّا بِوِلايَةِ مَنْ أَمَرَ بِوِلايَتِهِ، وَلايَنْتَظِمُ اَسْبابَ طاعَتِهِإِلاَّ بِالتَّمَسُّكِ بِعِصَمَهِ وَعِصَمِ أَهْلِ وِلايَتِهِ.(26)
خداوند، يگانه پرستى كسى را قبول نمىكند، مگر همراه با اعتراف به نبوّتپيغمبر اكرمصلى الله عليه وآله وسلم باشد. و دينى را نمىپذيرد، مگر با ولايت كسى كه امر بهداشتن ولايت او نموده، باشد. و اسباب اطاعت خداوند سامان نمىپذيرد، مگربا تمسّك جستن به عصمت خدا و صاحبان ولايت او.
در اين فرمايش حضرت اميرالمؤمنينعليه السلام فراهم شدن اسباب اطاعتخداوند را در صورتى امكان پذير مىدانند كه انسان متوسّل و متمسّك به عصمتخداوند و آل اللَّه شود و در صورت عدم توجّه به آن بزرگواران كه واسطه فيضميان خالق و مخلوق هستند، وسيله اطاعت از دستورات خداوند فراهم نمىشود.
بنابر اين روايت، علّت مهمّ گناهِ گناهكاران، ترك توسّل و تمسّك آنان بهاهلبيتعليهم السلام مىباشد. پس اگر توسّل را ترك كنيم، در دام شيطان گرفتار شده ومرتكب معصيت مىشويم. اين است رمز گناهان.
نتيجه بحث
توسّل، دلهاى زنگار گرفته را صفا مىبخشد و ياد خدا را در قلبهاىغفلت زده ايجاد مىكند. آن گاه كه فتنهها و آشوبهاى گوناگون، انسانهارا در گرداب بلا گرفتار مىكنند، توسّل به اهل بيت عصمتعليهم السلامهمچون كشتى نجات، آنها را به ساحل مىرساند.
اگر مىخواهيد به مقام قرب الهى راه يابيد و در نزد پروردگار آبرومندباشيد، توسّل، شما را به اين هدف مىرساند.
مهمترين مسائل اعتقادى ما نسبت به اهلبيتعليهم السلام همچون ايمان ويقين به علم و آگاهى آنان و قدرت و ولايت آن بزرگواران در مسئلهتوسّل گنجانده شده است.
عالىترين مسائل اخلاقى را همانند تطهير و پاك سازى قلب، توجّه وتمركز فكر، در مسئله توسّل مىيابيد.
مشكلترين مسائل شخصى را مىتوانيد با »توسّل« و توجّه به خاندانپاك رسالت كه جانشينان خدا و صاحبان ولايت مطلقه هستند، حلكنيد.
با توسّل به خاندان وحى، وسيله اطاعت خداوند و ترك گناه را براى خودفراهم كنيد و به اين طريق از قدرتهاى بزرگ خداوند استمداد نموده ونيرو طلب كنيد
آنان كه خاك را به نظر كيميا كنند
آيا شود كه گوشه چشمى به ما كنند
--------------------------------------------------------
1) بحارالانوار: 63/72، از علل الشرايع: 77/1.
2) سوره زخرف آيه 36.
3) بحارالانوار: 468/75.
4) نهج البلاغه خطبه 5.
5) شرح غرر الحكم: 184/5.
6) شرح غرر الحكم: 308/5.
7) سوره اعراف آيه 180.
8) بحارالانوار: 6/94، از تفسير عيّاشى: 42/2.
9) سوره مائده آيه 35.
10) بحارالانوار: 168/101.
11) بحارالانوار: 231/98.
12) بحارالانوار: 53/102 .
13) فوائد الرضويّه محدث قمّى: 695 .
14) بحارالانوار: 168/94.
15) بحارالانوار: 36 ح 302.
16) سوره آل عمران آيه 169.
17) بحارالانوار: 64/40 .
18) بحارالانوار: 193/72.
19) بحارالانوار: 323/93، از مكارم الاخلاق: 314.
20) بحارالانوار: 23/25.
21) بحارالانوار: 227/101.
22) مفاتيح الجنان، زيارت جامعه كبيره.
23) فوائد الرضويّه: 250.
24) جامع الدرر: 408/2.
25) تذكرة العلماء مرحوم تنكابنى: 104.
26) بحارالانوار: 114/97.
-------------------------------------------
سید مرتضی مجتهدی سیستانی
کتاب : اسرار موفقیت
ياد خدا و اهل بيت عليهم السلام
- بازدید: 3414