پدیدآورنده:حسین جعفری
ویژگیهای عیسی علیهالسلام در قرآن
خداوند متعال در قرآن کریم بارها از حضرت عیسی علیهالسلام با نامهایی شایسته و اوصافی بلند نام برده و قدر و منزلت او را به واسطه این صفات بالا برده است. عیسی، بنده خدا و پیامبری بود که به سوی بنیاسرائیل فرستاده شد. یکی از پنج پیامبر اولوالعزم، صاحب شریعت و کتاب انجیل است. خداوند، او را عیسی مسیح نامید. او کلمه خدا و روحی از اوست. امام و از گواهانِ بر اعمال است. به آمدن رسول خدا بشارت داده و در دنیا و آخرت، آبرومند و از مقرّبان است. او مصطفی، برگزیده و از صالحان است. هرجا بود، بابرکت، پاک و پاکیزه و نشانهای برای مردم و رحمتی از سوی خدا بود. با مادرش، نیکوکار و نیکرفتار بود. بر او درود فرستاده شده است و از کسانی بود که خداوند به وی کتاب و حکمت آموخت.
زشتی نادانی
دوری از زشتیها و بدیها و کارهای جهالتآمیز، زمینه رشد خوبیها را در وجود انسان فراهم میآورد و گرایش او را به سوی نیکیها بیشتر میکند. تأمل در عاقبت کارهای ناروا سبب میشود انسان با رجوع به خود، در اندیشه پرورش روح و روان، دانشاندوزی و آموختن آداب اجتماعی و فردی باشد و ادب را با دیدن زشتی کار بیادبان و جاهلان بیاموزد. از حضرت عیسی علیهالسلام پرسیدند چه کسی به تو ادب آموخت؟ فرمود: «هیچکس مرا ادب نیاموخت، بلکه زشتی نادانی را دیدم و از آن دوری کردم».
مذهب دنیاگرایی
حضرت عیسی علیهالسلام در نکوهش دنیاگرایی و دوری از خدا، خطاب به دنیاپرستان میفرماید: «وای بر شما ای دنیاپرستان! به خاطر نعمتی به سرآمدنی و زندگی تمامشدنی، از خدا میگریزید و دیدار او را ناخوش میدارید؟ وقتی شما دیدار او را خوش ندارید، چگونه خواهان دیدار شما باشد؟ خداوند در حقیقت خواستار دیدار کسی است که خواستار دیدار او باشد و دیدار با کسی را ناخوش دارد که ملاقات او را خوش ندارد. چگونه میپندارید دوستان خدایید، حال آنکه از مرگ میگریزید و به دنیا میچسبید؟ مرده را چه سود که حنوطش خوشبو و کفنش سفید باشد، در حالی که همه اینها زیر خاک است. زرق و برق دنیا که در چشم شما جلوهگری میکند، رو به نیستی است و شما را سودی نمیبخشد. وقتی به سوی مرگ میروید و در دل خاک به دست فراموشی سپرده میشوید و در تاریکی گور فرو میروید، پاکیزگی پیکرها و روشنی و زیبایی رنگها به چه کارتان میآید؟»
اندرزی نیکو
حضرت عیسی علیهالسلام با طرح پرسشهای غفلتزدا، در اندرزی نیکو خطاب به یاران خویش میفرمود: «چگونه گناهان کسی بریزد در حالی که برای آنها از خداوند آمرزش نمیخواهد؟ جامههای چرکین کسی که آنها را نمیشوید، چگونه پاکیزه شود؟ چگونه از گناهان پاک شود کسی که آنها را پاک نمیسازد؟ کسی که بیکشتی به دریا رود، چگونه از غرق شدن در دریا نجات یابد و چگونه از فتنههای دنیا برَهَد کسی که با تلاش، آن را درمان نکند؟ چگونه به مقصد رسد کسی که بیراهنما سفر کند؟ چگونه به بهشت رود کسی که نشانههای دین را نمیبیند و نمیشناسد؟ چگونه به خشنودی خداوند دست یابد کسی که او را فرمان نمیبرد؟ چگونه عیب چهره خود را ببیند کسی که در آینه ننگرد؟ چگونه دوستی با رفیق خود را کامل گرداند کسی که مقداری از آنچه دارد، به او نبخشد؟ و چگونه دوستی با پروردگار خود را کامل سازد کسی که قسمتی از آنچه روزیاش ساخته است، به او وام ندهد؟»
برکت فروتنی
حضرت عیسی علیهالسلام درباره برکات فروتنی میفرماید: «زراعت در زمین نرم میروید نه روی سنگ. حکمت نیز در دل شخص فروتن آبادان میشود نه در دل انسانِ متکبر گردنکش. مگر نمیدانید هر کس سر خود را بر سقف ساید، سرش بشکند و هر کس سرش را از سقف فروتر گیرد، زیر آن سایه گیرد و سقف، او را پناه دهد. همچنین کسی که برای خدا فروتنی نکند، خداوند پست و زبونش گرداند و هر که برای خدا افتادگی کند، خداوند او را بالا برد. چنین نیست که عسل برای هر خیکی مناسب باشد. دلها نیز چنین هستند و هر دلی حکمتپرور نیست. خیک تا زمانی که ندریده یا نخشکیده یا نگندیده باشد، میتواند ظرفی مناسب برای عسل باشد. دلها نیز چنین هستند. تا زمانی که شهوات آنها را از هم ندریده و طمع آلودهشان نساخته و خوشی و نعمت سختشان نکرده باشد، میتواند ظرفی مناسب برای حکمت شمرده شود».
اندرز مسیح علیهالسلام
امام رضا علیهالسلام میفرماید: نقش انگشتری عیسی علیهالسلام دو جمله بود که آنها را از انجیل گرفته بود: «خوشا بندهای که به واسطه او خدا یادآوری شود و وای بر بندهای که به واسطه او خدا فراموش گردد.» حضرت عیسی علیهالسلام همواره یاران خویش را راهنمایی میکرد و میفرمود: «همانا گناهان کوچک از نیرنگهای شیطان است. او گناهان را در نظر شما کوچک جلوه میدهد و در نتیجه، گناهان، جمع و زیاد میشود و شما را دربرمیگیرد.» همچنین در جای دیگر میفرماید: «زراعت حاصلی ندهد، مگر با آب و خاک و ایمان نیز حاصلی ندهد، مگر با علم و عمل.»
آن حضرت با رفتار خود نیز خوبیها را ترویج میکرد. برای مثال، هنگام عبور از ساحل دریا، قرص نانی از خوراک خود را در آب انداخت. یکی از حواریان به او گفت: ای روح خدا! چرا اینکار را کردی؟ آن گرده نان، غذای تو بود. عیسی فرمود: «این کار را برای این کردم که حیوانی از حیوانات درون آب آن را بخورد. این کار نزد خدا پاداش بزرگی دارد».
اندرزهای خداوند به عیسی علیهالسلام
خدای تعالی به عیسی علیهالسلام فرمود: «ای عیسی! مرا چون شخص اندوهگین و در حال غرق شدن که فریادرسی ندارد، بخوان. مرا با خواری و زاری و خلوص بخوان که هرگاه با چنین حالی مرا بخوانی، اجابتت کنم». نیز فرمود: «ای عیسی! زبان و دلت در آشکار و نهان یکی باشد. من تو را از نفست برحذر میدارم و بدان که من از هر چیزی، به خوبی آگاهم. دو زبان در یک دهان نشاید و دو شمشیر در یک نیام نگنجد و دو دل در یک سینه جای نگیرد و ذهنها نیز چنیناند. ای عیسی! بر بلاهای من صبر کن و به قضاهای من راضی و چنان باش که من میخواهم. ای عیسی! یاد مرا به زبان خود زندهدار و محبت مرا در دل خود جای ده».
امام علی علیهالسلام نیز میفرماید: «خداوند به عیسی علیهالسلام میفرمود که به اشراف بنیاسرائیل بگو من دعای هیچیک از شما و هیچیک از کسانی را که گناهی به گردن دارند، اجابت نمیکنم».
نتایج اسفبار دنیادوستی
حضرت عیسی علیهالسلام درباره نتایج بد دنیادوستی میفرماید: «هر که زراعتش را از علفهای هرز وجین نکند، علفها زیاد شود تا جایی که زراعتش را فرو گیرد و تباهش گرداند. همچنین کسی که دنیادوستی را از دل خود بیرون نکند، دلش را فراگیرد تا جایی که مزه آخرتدوستی را احساس نکند. وای بر شما ای دنیا بندگان! مسجدهای خدا را زندان تن خود کنید، دلهایتان را خانه پرهیزکاری سازید و دلهای خود را جایگاه شهوتها نکنید.» نیز میفرماید: «بیتابترین شما در برابر بلا و گرفتاری دنیا، دوستترین شما به دنیاست و شکیباترین شما بر بلا و گرفتاری، بیرغبتترین شما به دنیاست.» آن حضرت در جای دیگر، با تشبیه دنیا به کشتزار میفرماید: «دنیا، کشتزاری است که مردم در آن، شیرین و تلخ و بد و خوب میکارند و خوبی، در روز حساب، فرجامی سودمند دارد و بدی، رنج و بدبختی خواهد داشت».
موعظهای جامع
حضرت عیسی علیهالسلام در خطابی به یاران خویش میفرماید: «به درگاه آفریدگار خود توبه کنید و از پروردگار بترسید. واهمه کنید از روزی که پدر، مجازات پسر را نکشد و فرزندی به جای پدر مجازات نشود. چرا از کسی که شما را آفریده است، شرم ندارید؛ با اینکه او نافرمانِ خود را به دوزخ تهدید کرده است و شما تاب آن را ندارید و فرمانبردارش را وعده بهشت و زندگی در فردوس اعلا داده است. پس شما در رسیدن به بهشت با یکدیگر رقابت کنید و از بهشتیان باشید و در مورد خود انصاف را رعایت کنید و با ناتوان و نیازمند مهربان باشید. از رویاخلاص به درگاه خدا توبه آورید. بندگانی نیکوکار باشید، نه پادشاهانی ستمکار که در برابر خدایی که آنان را به مرگ در بند کرده است، سرکشی میورزند. هیچ ستمکاری از دست وی به در نرود و چیزی از او فوت نشود. هیچچیز بر وی نهان نماند و چیزی از او نهفته نگردد».
علم همراه با عمل
حضرت عیسی مسیح علیهالسلام به یاران خود میفرمود: «به حق و راستی میگویم اگر دلهای خود را با یاد مرگ نرم نکنید و آن را به دشواری عبادت هموار نسازید، سنگین و سرکش میشود. خانه تاریک را چه سود میبخشد چراغی که در بامش روشن کنند، در حالی که میان خانه، تاریک و وحشتناک باشد. به همین ترتیب، نور علمی که از دهانهای شما بیرون آید و دلهایتان از آن بیبهره باشد، به شما سودی نمیرساند. پس بشتابید و در خانههای تاریک خود، چراغ برافروزید. دلهای سنگین و تیره خود را به نور حکمت روشن گردانید، پیش از آنکه زنگار گناهان بر آن بنشیند و از سنگ سختتر شود».
مباحثه با کاهنان
حضرت عیسی علیهالسلام در حلقه درس دانشمندان بیتالمقدس وارد میشد و به سخنان و آرای آنان گوش میداد و در آن تأمل میکرد. او میدید که مردم به راحتی به هر سخنی معتقد میشوند و آن را تصدیق میکنند. عیسی علیهالسلام نتوانست خود را اینگونه با آنان هماهنگ سازد و بیاختیار در میان مردم به ترویج افکار و آرای خود پرداخت و با بیان حق با آنان مجادله کرد، به اندازهای که بعضی کاهنان از برخورد او عصبانی شدند و پرسشهای او را نادیده گرفتند. به تدریج کار به جایی رسید که چون عیسی علیهالسلام لب به سخن میگشود، همه سراپا گوش میشدند و عرصه بر کسانی که بر عقیده باطل خود استوار بودند، تنگ میشد. تا آن زمان سابقه نداشت کسی در برابر عقاید باطلشان با آنان به مباحثه بپردازد یا سخنان شنوندهای بر گفتارشان مقدم بیفتد. با این حال، عیسی علیهالسلام به اعتراض آنان اعتنا نمیکرد و خشم و کینه آنان، عیسی علیهالسلام را از روش خود باز نمیداشت، بلکه پرسشهای خود را چون باران بر سر آنان فرو میریخت و با استدلالهای خود، عرصه بیان را بر آنان تنگتر میساخت.
آگاه از نهان
هنگامی که حضرت عیسی علیهالسلام با همسالان خود بازی میکرد، از آنچه آنها در خانههای خود خوردهاند، یا ذخیره کردهاند، خبر میداد. عیسی علیهالسلام وقتی نزد آموزگار میرفت و در حضور او مینشست، از هر نظر با همسالان دیگر خود تفاوت داشت. او با جدیت تمام به گفتار استاد گوش میداد و با شوق فراوان در یادگیری اهتمام میورزید. هنوز استاد درباره موضوع درس سخن نگفته بود که عیسی علیهالسلام آن را بیان و از آموزگار پرسشهایی میکرد. مشکلی بر او باقی نمیماند و موضوعی از ذهنش خارج نمیشد. دوازده سال بیشتر نداشت که به اتفاق مادرش به بیتالمقدس رفت. جمعیتهای گوناگون، منظرههای جالب بیت المقدس و آثار سحرانگیز و دیدنی این عبادتگاه، او را مبهوت نساخت. او از تمام زیبایی و نقش و نگار شهر چشم پوشید و خود را به حوزههای فضل و حکمت رساند تا از سرچشمه علم و حکمت سیراب گردد.
فروتنی
روزی حضرت عیسی علیهالسلام گفت: ای حواریان! حاجتی دارم. گفتند: حاجت تو برآورده است ای روح اللّه! پس برخاست و پاهای آنان را شست. گفتند: ای روح اللّه! ما به این کار سزاوارتر بودیم. فرمود: «من فروتنی کردم تا شما نیز پس از من به مردم تواضع کنید.» سپس فرمود: «حکمت با فروتنی رشد میکند و آبیاری میشود، نه با تکبر؛ چنانکه گیاه و زراعت نیز در زمین نرم و هموار میروید، نه در زمین سخت».
همچنین در حدیثی از امام صادق علیهالسلام نقل شده است که حضرت عیسی علیهالسلام میفرمود: «کسی که بدخو باشد، خود را عذاب میدهد. کسی که سخنش بسیار باشد، لغزش و خطاهایش نیز بیشتر است. کسی که زیاد دروغ گوید، زیباییاش از میان میرود و کسی که با مردم نزاع کند، مروّت و جوانمردیاش از بین رفتنی است».
حضرت عیسی در سخنان امام خمینی رحمهالله
حضرت امام خمینی رحمهالله درباره مقام والای حضرت عیسی علیهالسلام میفرماید: «اسلام به حضرت مسیح علیهالسلام احترام بسیار قائل است و او را پیغمبر بزرگ خدا میداند و از او در قرآن مجید و همچنین از حضرت مریم بسیار دفاع شده است. ما مسلمین، مسیح را پیغمبر بزرگ خدا میدانیم. قرآن، حضرت مسیح را پیغمبر بزرگ خوانده است.» ایشان در جای دیگر میفرماید: «عیسی مسیح علیهالسلام همه چیزش معجزه بود. معجزه بود که از مادر باکره متولد شد. معجزه بود که در مهد سخن گفت. معجزه بود که برای بشر صلح و صفا و روحانیت آورد. عیسی مسیح علیهالسلام ، پیامبر صلح است و میخواهد صلح در دنیا باشد».