بسم الله الرحمن الرحيم
رمضان ماه خداست و تفسير اقبال آن
قد اقبل اليكم شهر الله بالبركة والرحمة و المغفرة شهر هو عندالله افضل الشهور و ايام افضل الايام و لياليه افضل الليالى و ساعاته افضل الساعات هو شهر دعيتم فيه الى ضيافة الله و جعلتم فيه من اهل كرامة الله انفاسكم فيه تسبيح ونومكم فيه عباده و عملكم فيه مقبول و دعاؤ كم فيه مستجاب فاساءلوا الله ربكم بنيات صادقة و قلوب طاهرة ان يوفقكم لصيامه و تلاوة كتابه فان الشقى من حرم غفران الله فى هذا الشهر العظيم
فرازى از خطبه شريفه قرائت شد. ابتدا توضيح كوتاهى در مورد عبارات آن مى دهم. جمله قد اقبل اليكم شهر الله اقبال و روى آوردن ماه مبارك به فرمايش شيخ بهائى (1) يا مجاز عقلى است كه مجاز در نسبت باشد، با مناسبت و علاقه، به اين معنا كه فعلى را نسبت دهيم به چيزى كه در واقع او فاعل نباشد پس روى آوردن را نسبت داده ايم به ماه رمضان، در حالى كه او واقعا فاعل نيست، بلكه مجازا است چون علاقه و ارتباط به فاعل دارد و يا آن كه اسناد اقبال به ماه رمضان اسناد حقيقى است، ولى در معناى اقبال كه مسند است، مجازا تصرف كنيم مجاز در كلمه باشد و بگوييم اقبال به معنى روى آوردن نيست، بلكه مجازا به معنى قرب و نزديكى است و يا آن كه در رمضان كه مسنداليه است، تصرف كنيم و آن را مجازا به معنى كسى بگيريم، كه رو به روى ما مى آيد (كه اين را تشبيه و استعاره بالكناية مى گويند) و اما چرا ماه رمضان شهرالله است!؟ زيرا اين ماه نسبت به ماه هاى ديگر به علت شمول رحمت و كرامت خدا بر بندگان، برترى ويژه اى دارد. چنانچه در دعاى هر روز ماه رمضان مى خوانيم: اللهم شهر رمضان الذى انزلت فيه القرآن هدى للناس وبينات من الهدى و الفرقان و هذا شهر الصيام و هذا شهر القيام و هذا شهر الانابة و هذا شهر التوبة و هذا شهر المغفورة و الرحمة و هذا شهر العتق من النار و الفوز بالجنة و هذاشهر فيه ليلة القدر التى هى خير من الف شهر (2)؛
خدايا! اين ماه رمضان است، ماه نزول قرآن، ماه روزه دارى، عبادت و نماز، ماه تضرع و زارى به درگاه تو، ماه توبه، و بخشش و رحمت و ماه آزادى از آتش، ماه رستگارى، و دست يافتن به بهشت است.
دليل ديگرى بر اين كه رمضان شهر الله است در حديثى اينگونه وارد شده كه رمضان از اسامى خداوند است (3) از معانى الاخبار به سندى از هشام بن سالم به نقل از سعد (و شايد سعدبن طريف باشد) كه گفت:
در خدمت امام باقر عليه السلام هشت نفر حاضر بوديم. صحبت از رمضان شد پس حضرت فرمود: نگوييد اين است رمضان، يا رفت رمضان، يا آمد رمضان، چون، رمضان اسم خداى عزوجل است در حالى كه خدا نمى رود و نمى آيد رفت و شد مربوط به امور موقتى است؛ بنابراين بگوييد ماه، رمضان! ماه اضافه به اسم شود و اسم اسم خدا است، (گويى گفتيد ماه خدا) و آن همان ماهى است كه قرآن، در آن نازل شده و خدا آن را نمونه و عيد قرار داده است (بنده عرض مى كنم) مثل رحمن كه صفت خاص خدا در آخرت است پس نبايد كسى را به اين اسم ناميد؛ بايد گفت عبدالرحمن.
بالبركة و الرحمة و المغفرة، بهترين سوغاتى، سوغاتى ماه رمضان است كه به درد آخرت مى خورد و از بين رفتنى نيست، و تا ابد مى توان از آن استفاده كرد، حتى در بهشت، (به لطف خداوند).
----------------------------------------------
1-شيخ بهائى اربعين، ص 171
2-مصباح المجتهد، ص 611
3-بحارالانوار، ج 96، ص 376
------------------------------------------
سيد محمد على جزايرى (آل غفور)