در دين اسلام، در آيات و روايات تاءكيد بسيار زيادى بر صدقه دادن شده است و ترغيب و تشويق فوق العاده نموده اند، تا آنجا كه در چند آيه، خداوند، خود را به عنوان گيرنده صدقه معرفى مى كند.
من ذا الذى، يقرض الله حسا فيضاعفه له اضعافا كثيرة الله يبقض و يبسط واليه ترجعون (1).
الم يعلموا ان الله هو يقبل التوبة عن عباده، و ياءخذ الصدقات، و ان الله هو التواب الرحيم (2).
آيا نمى دانيد، به راستى، تنها خدا است كه توبه بندگانش را مى پذيرد، و تنها اوست كه صدقات را مى گيرد؟
ان تقرضوا الله قرضا، حسنا يضاعفه، لكم و يغفر لكم و الله شكور حليم (3).
اگر به خدا قرض الحسنه بدهيد خداى متعال، چند برابر آن را به شما مى دهد، و شما را مى آمرزد، در حالى كه، خدا شكر كننده، بسيار بردبار است.
بنابراين اصل، كه گيرنده، صدقه خداى متعال است؛ در بعضى روايات آمده است كه بهتر است صدقه دهنده، پول را در كف دست خود بگيرد، و فقير از روى دست او بردارد، تا دست فقير - كه نمايانگر دست خدا است - بالا قرار گيرد(4).
در روايت مفصلى معلى بن خنيس نقل مى كند كه: در شبى بارانى، امام صادق عليه السلام را ديدم كه بيرون آمده و به ظله بنى ساعده رفت و در ميان فقرايى كه خواب بودند، نان تقسيم كرد. سپس او از زبان امام چنين نقل مى كند كه امام فرمود:
و كان ابى اذا تصدق بشى ء و ضعه فى يد السائل، ثم ارتده، فقبله و شمه ثم رده فى يد السائل، و ذلك انها تقع فى يدالله قبل ان تقع فى يدالسائل (5).
پدرم امام باقر عليه السلام وقتى چيزى صدقه مى داد، آن را در دست فقير مى گذاشت، بعد از او مى گرفت و مى بوسيد، و مى بوييد، و دوباره، به او مى داد، زيرا صدقه، پيش از آن كه به دست فقير برسد، به دست خداى متعال مى رسد.
در بحارالانوار، از خصال و ثواب الاعمال از اسحاق بن غالب به نقل از ابى جعفر عليه السلام درباره فضيلت صدقه چنين آمده است:
قال البر الصدقة ينفيان، الفقر و يزيدان، فى العمر، و يدفعان، سبعين ميتة سوء (6).
امام عليه السلام فرمود: خوبى كردن، به ديگران و صدقه دادن، فقر را ريشه كن مى كند باز هم روايات زيادى داريم، كه مضمون بسيارى از آنها داوو مرضاكم، بالصدقة يعنى مريض هايتان، به واسطه صدقه دادن معالجه و درمان كنيد، حتى در بعضى از آن ها فرموده آن صدقه مرگ را به تاءخير مى اندازد.
از جمله در ثواب الاعمال از معاذبن مسلم در باره دفع بلا به وسيله، صدقه چنين آمده است:
قال كنت عند ابى عبدالله صلى الله عليه و آله فذكروا، الوجع فقال داووا، مرضاكم، بالصدقة و ما على احدكم، ان يتصدق بقوت يومه ان ملك الموت يدفع اليه، الصك بقبض روح العبد، فيتصدق، فيقال له رد عليه الصك (7)
معاذ بن مسلم گويند: خدمت امام صادق عليه السلام بوديم، كه گفت و گو از درد و مرض شد، حضرت فرمود: شما مريض هايتان را با دادن، صدقه مداوا كنيد، چه مانعى دارد كه يكى از شما، حتى خوراك، روزانه خود را صدقه دهد؟، به درستى كه گاهى، دستور قبض روح بنده اى به ملك الموت داده مى شود، ولى آن بنده صدقه، مى دهد، در اين هنگام، به ملك الموت، گفته مى شود: نوشته را برگردان!
----------------------------------------------
1-كيست كه به خدا قرض الحسنة بدهد تا خدا نيز چند برابر آن را به او مرحمت كند و خدا است كه مى گيرد و پس مى دهد و بازگشت همه چيز به سوى اوست
2-سوره برائت، آيه 104
3-سوره تغابن، آيه 17
4-يكى از برادران گفت: با فقير نابينا، چه كنيم، گفتم يا يك دست دستش را بگير و روى دست ديگر كه صدقه را به آن گرفته اى قرار بده (خنده حضار)
5-بحارالانوار، ج 96، ص 125
6-بحارالانوار، ج 96، ص 130
7-بحارالاانوار، ج 96، ص 123
------------------------------------------
سيد محمد على جزايرى (آل غفور)