درباره حضرت فاطمه عليها السلام آياتى متعددى نازل گرديده است كه به طور مشترك درباره حضرت فاطمه عليها السلام و پنج تن آل عبا مى باشد ، از جمله آنها مى توان به آيات زير اشاره نمود:
1- سوره كوثر :
«انا اعطيناك الكوثر* فصل لربّك وانحر* انّ شانئك هو الابتر»
مفسران شيعه و سنى اين سوره را درباره حضرت زهرا عليها السلام مىدانند كه از جمله مفسران سنى:
بيضاوى در تفسير خود ، در تفسير كلمه «كوثر»(23)
شيخ زاده در حاشيه اش بر تفسير بيضاوى،
شهاب الدين در صفحه 3 حاشيه اش بر تفسير بيضاوى كه «غاية القاضى» ناميده مىشود،
ابوبكر حضرمى در كتاب خود القول الفصل ص 457 و بسيارى ديگر از مفسران اهل سنت به نزول اين سوره در شأن حضرت فاطمه عليها السلام اعتراف نموده اند.
فخر رازى در تفسير خود مىگويد:
«كوثر» اولاد پيامبر صلى الله عليه وآله هستند چون اين سوره زمانى نازل شد كه آن حضرت را به خاطر نداشتن اولاد سرزنش مىكردند . و معناى آن اين است كه خداوند به او نسلى عنايت مىكند كه هميشه ايام باقى بمانند . ببين چه تعداد از اهلبيت كشته شدند با اين حال جهان از وجودشان پر است ، ولى از بنى اميه نسل قابل اعتنايى باقى نمانده است(24).
2- آيه شريفه: « اِنَّما يُريدُ اللَّه لِيُذْهِبَ عَنْكُم الرِّجسَ اَهلَ البَيت وَيُطَهِّرَكُمْ تَطْهِيراً»
امسلمه مىگويد: هنگامى كه اين آيه بر پيامبر صلى الله عليه وآله نازل شد، على و فاطمه و حسن و حسينعليهم السلام را احضار كرده و فرمود:
«اينان اهل بيت منند».(25)
طبرى به سندش از ابى الحمراء نقل كرده است كه: من تا شش ماه در عهد رسول خدا صلى الله عليه وآله در مدينه بودم، حضرت را در طول اين مدت مشاهده مىكردم كه هنگام طلوع فجر به كنار خانه على و فاطمه عليهما السلام مىآمد و مىفرمود:
«نماز، نماز! « إِنَّما يُريدُ اللَّهُ لِيُذْهِبَ عَنْكُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَيْتِ وَ يُطَهِّرَكُمْ تَطْهيراً».(26)
3 - « قُلْ لا أَسأَلُكُمْ عَلَيهِ أَجراً اِلَّا الْمَوَدَّةَ فِى الْقُربى»؛(27)
«[اى رسول ما به امت] بگو من از شما اجر و رسالت جز اين نمىخواهم كه مودّت و محبّت مرا در حقّ خويشاوندانم منظور داريد.»
سيوطى از ابن عباس روايت مىكند:
هنگامى كه اين آيه بر پيامبر صلى الله عليه وآله نازل شد، صحابه عرض كردند: اى رسول خدا! خويشاوندان تو كيانند كه مودّت آنان بر ما واجب است؟
حضرت صلى الله عليه وآله فرمود: «على و فاطمه و دو فرزندان او».(28)
امام صادق عليه السلام به ابىجعفر احول فرمود:
«اهل بصره در اين آيه چه مىگويند: « قُلْ لا أَسأَلُكُمْ عَلَيهِ أَجراً إِلَّا الْمَوَدَّةَ فِى الْقُربى»؟». عرض كرد: فدايت گردم، آنان مىگويند: اين آيه در شأن خويشاوندان رسول خدا صلى الله عليه وآله است. حضرت فرمود:
«دروغ مىگويند تنها در حق ما اهل بيت على و فاطمه و حسن و حسين اصحاب كسا نازل شده است».(29)
4- « في بُيُوتٍ أَذِنَ اللَّهُ أَنْ تُرْفَعَ وَ يُذْكَرَ فيهَا اسْمُهُ»؛(30) «در خانههايى كه خداوند اذن داده تا بلند مرتبه گردد و در آنها نام خداوند برده شود.»
انس بن مالك و بريده نقل كردهاند:
هنگامى كه رسول خدا صلى الله عليه وآله آيه « في بُيُوتٍ أَذِنَ اللَّهُ ...»؛ را قرائت كرد، شخصى بلند شد و عرض كرد: اى رسول خدا! اينان كدامين خانهاند؟
فرمود: خانه هاى انبيا.
ابوبكر جلو آمد و گفت: اى رسول خدا! آيا خانه علىّ و فاطمه عليهما السلام از اين قبيل خانه ها است؟ حضرت فرمود: آرى، بلكه از بهترين آنها است.(31)
5- « قل تعالوا ندع ابناءنا و ابناءكم و نسائنا و نسائكم و انفسنا و انفسكم ...»؛(32)
از ابوسعيد روايت شده است:
هنگامى كه اين آيه نازل شد رسول خدا على و فاطمه و حسن و حسين عليهم السلام را نزد خود فراخواند و عرض كرد: خداوندا اينان اهل بيت من مىباشند.
6- « فتلقى آدم من ربه كلمات فتاب عليه انه هو التواب الرحيم»؛(33)
از ابن عباس روايت است كه از پيامبر درباره كلماتى آدم از پروردگارش دريافت نمود و خداوند توبه او را پذيرفت ، پرسيدم . فرمود:
از خداوند به حق محمد و على و فاطمه وحسن و حسين درخواست كرد كه توبه او را بپذيرد ، خداوند هم پذيرفت(34)
7- «وَيُطْعِمُونَ الطَّعامَ عَلَى حُبِّهِ مِسْكِيناً وَيَتِيماً وَأَسِيراً* إِنَّما نُطْعِمُكُمْ لِوَجْهِ اللَّهِ لَا نُرِيدُ مِنكُمْ جَزَآءً وَلَا شُكُوراً »(35)؛
«و غذاى (خود) را با اينكه به آن علاقه (و نياز) دارند، به «مسكين» و «يتيم» و «اسير» مىدهند! (و مىگويند:) ما شما را بخاطر خدا اطعام مىكنيم، و هيچ پاداش و سپاسى از شما نمىخواهيم».
شأن نزول آيه ابن عباس مىگويد :
«حسن و حسين عليهما السلام مريض شدند و رسول خدا صلى الله عليه وآله با جماعتى به عيادتشان آمدند، آنان گفتند: اى ابالحسن! اگر مىتوانى بر دو فرزندت نذر كن. حضرت على و فاطمه عليهما السلام و فضّه - كنيزشان - نذر كردند كه اگر دو فرزندشان خوب شوند سه روز روزه بگيرند. آن دو بهبود يافتند ولى در خانه چيزى نداشتند. حضرت على عليه السلام سه پيمانه جو قرض كرد و فاطمه عليها السلام يك پيمانه آن را آرد نمود و از آن پنج قرص نان به تعدادشان پخت. آنان نانها را در برابر خود گذاشتند تا افطار نمايند كه سائلى در برابرشان قرار گرفت و گفت: درود بر شما اهل بيت محمّد صلى الله عليه وآله ، مسكينى از مساكين مسلمانان هستم! مرا طعام دهيد خداوند شما را از طعام بهشتى طعام دهد. آنان همگى (غذاى خود را ) ايثار كرده و شب را به صبح نمودند بدون آن كه چيزى به جز آب خورده باشند و روز را دوباره روزه گرفتند. عصر كه شد نانها را در برابر خود گذاشتند كه يتيمى بر آنان وارد شد و همگى ايثار كرده و نانهاى خودشان را به او دادند، و در روز سوم اسيرى آمد و آنان اين كار را تكرار كردند. چون صبح شد على عليه السلام دست حسن و حسين عليهما السلام را گرفت و نزد رسول خدا صلى الله عليه وآله آورد، و چون حضرت نگاهش به آنان افتاد - در حالى كه از شدت گرسنگى به خود مىلرزيدند - فرمود: چه بسيار مرا ناراحت مىكند اين حالتى را كه از شما مشاهده مىكنم. حضرت برخواست و با آنان حركت كرد. فاطمه عليها السلام را در محرابش مشاهده كرد كه كمرش بر شكمش چسبيده و چشمانش تيره و تار شده است، از اين حالت ناخرسند شد. جبرئيل بر حضرت نازل شد و فرمود: بگير اين را اى محمّد! خداوند تو را در حق اهل بيتت تهنيت گفته. آن گاه سوره - هل اتى - را بر پيامبر صلى الله عليه وآله قرائت فرمود»(36).
اين شأن نزول براى آيه را بسيارى از علماى اهل سنت نيز نقل كردهاند(37).
-----------------------------------------------
23) انوار التنزيل و اسرار التاويل مخطوط ص 1156.
24) تفسير كبير ج 30 ، تفسير سوره كوثر.
25) مستدرك حاكم، ج 3، ص 158، ح 4705؛ السنن الكبرى، ج 7، ص 63.
26) تاريخ طبرى، ج 11، ص 589؛ تاريخ دمشق، ابن عساكر، ج 42، ص 137.
27) سوره شورى، آيه 23.
28) در المنثور، ج 6، ص 7؛ مستدرك حاكم، ج 3، ص 172؛ مجمع الزوائد، ج 9، ص 168؛ كشاف، ج 4، ص219.
29) كافى، ج 8، ص 79، ح 66؛ قرب الاسناد، ص 128.
30) سوره نور، آيه 36.
31) درّ المنثور، ج 6، ص 203؛ روح المعانى، ج 18، ص 174.
32) سوره حمد، آيه 6.
33) سوره بقره، آيه 37.
34) ذخائر العقبى 24- 25 به نقل از فاطمه زهرا عليها السلام شادمانى دل پيامبر.
35) انسان، آيات 8 و 9.
36) الغدير، ج 3، ص 161.
37) جهت اطلاع بر اسامى و توضيح بيشتر به كتاب «فضائل فاطمه زهرا عليها السلام / آقاى رضوانى ، مراجعه شود.
