مقاله ها

نام و نام خانوادگی: هدی بختیاری
سن: 21
متن سؤال:
سلام
من موسیقی رو در حد تعادل دوست دارم و بهم آرامش میده ، چند ماهی هم هست كه كلاس ویالن میرم، خواستگار موجهی برام اومده كه اعتقاد داره موسیقی حرامه،و میگه حضرت آقا هم موسیقی رو رد كرده ، من كه نمی خوام غنا بنوازم اصلا زندگی بدون آوا زیبا نیست،هست؟ ایشون حتی تلویزیون هم قبول ندارند، یعنی واقعا همه ی مردم در حال گناه هستند؟ این برام سواله لطفا اگه دلیل قانع كننده ای دارید بهم بگید

پاسخ :
بسم الله الرّحمن الرّحیم
علیکم السلام و رحمة الله
خلاصه‌ای از نظر دین مبین اسلام و مذهب شیعه را ، درباره موسیقی و غنا ، براساس قرآن و عترت ، در ضمن چند مطلب ، عرض می‌کنیم :

1ـ «موسیقی» و «غنا» دو موضوع کاملاً متفاوت و دو کار جدا از هم است ؛ اگرچه ممکن است این دو کار با هم همزمان انجام شود که در واقع می‌شود 2 گناه.
موسیقی به معنای نواختن آلات و ابزار معروف و شناخته شده ؛ که به آن «ساز» گفته می‌شود.
غنا به معنای چرخاندن صدا در گلو به طرزی که مناسب با مجالس اهل لهو و خوشگذرونی یا فراموشی باشد ؛ که به آن «آواز» گفته می‌شود.
بنابراین همانطور که «ساز» و «آواز» 2 مقوله‌ی جداگانه‌اند و گاهی همزمان اجرا می‌شوند ، موسیقی و غنا عیناً همانگونه‌اند.

2ـ زندگی بدون «آوا» ـ در صورتی که مقصود از آوا همان «صوت» و «صدا» باشد ـ نه تنها زیبا نیست بلکه ممکن نیست ؛ معلوم است اگر فرض کنیم هیچ صدایی در جهان نباشد متوجّه می‌شویم زندگی بنحو عادی معنی و مفهوم ندارد.
اما اگر مقصود از «آوا» همان نوازندگی و زدن موسیقی باشد ، نمی‌توانیم بپذیریم که زندگی بدون نواختن موسیقی و آهنگ و ساز با ابزار مخصوص، زیبا نیست. آیا پیامبراکرم (صلی الله علیه و آله) و ائمّه (علیهم السلام) و حضرت زهرا (سلام الله علیها) زندگی زیبایی نداشتند؟ آیا حضرت زینب (سلام الله علیها) و حضرت معصومه (سلام الله علیها) و سایر بانوان والامقام زندگی زیبایی نداشتند؟ آیا حمزه سيّدالشهدا و جعفرطيّار و حضرت ابوالفضل و حضرت علی‌ اکبر (علیهما السلام) زندگی نازیبایی داشته‌اند؟ آیا سلمان و ابوذر و میثم تمّار و کمیل و مالک اشتر و علاّمه بحرالعلوم و سيّد بن طاوس و علیّ بن مهزیار و ... زندگی زشتی داشته‌اند؟
پس می‌بینیم که زشتی و زیبایی زندگی ، به نبودن و بودن «نوازندگی» مربوط نیست.

3ـ ما به امید خدا چند سطر آینده شروع می‌کنیم به بررسی اینکه موسیقی و نوازندگی، از نظر دین و مذهب، حکمش چیست.
اما قبل از آن می‌گوییم : اگر فرضاً معلوم بشود که مثلاً کار حرامی هست ، آیا کسی می‌تواند بگوید : (من این کار حرام را دوست دارم و به من آرامش میدهد) ؛ دقّت کنید : بر فرض اینکه معلوم بشود مثلاً خداوند به دلایلی آن را حرام دانسته ، آیا گفتن این حرف صحیح است؟
مگر ممکن است کاری که حرام است و موجب خشم خداوند می‌شود و انسان را از خدا دور می‌کند ، به انسان آرامش بدهد؟

4ـ اگر ما نظر خدا و پیغمبر را در یک موردی بخواهیم بدانیم راهش چیست؟ مراجعه به قرآن و حدیث.
فقط در دو کتاب روائی که مراجعه کردیم ، بیش از 35 حدیث در مذمّت و بد شمردن «نوازندگی» (نواختن یا گوش دادن به موسیقی و ساز و آهنگ و یا نگهداری آلات و ابزار آن) و بیش از 50 روایت در مذمّت «آوازه‌خوانی» (خوانندگی غناء و گوش دادن به آن و کسب درآمد از آن راه) از پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) و ائمّه (علیهم السلام) وارد شده. و اگر کتب روائی دیگر را نیز بررسی کنیم قطعاً بیش از این روایات بدست می‌آید. و این مقدار برای بدست آوردن دیدگاه دین و مذهب در این مسأله ، بیش از حدّ کفایت است.
از باب نمونه چند تا از روایات مربوط به موسیقی را ذکر می‌کنیم :
أ‌) امیرالمؤمنین علیه السلام : پیغمبر اکرم (صلی الله علیه و آله) فرمود : من امّت خودم را نهی می‌کنم از زدن نی و فلوت و نواختن آلات نوازندگی.
ب‌) از پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) : خداوند حرام فرموده زدن و نواختن انواع آلات نوازندگی را (بعضی از آنها را یک یک نام برده).
ت‌) از پیامبر (صلی الله علیه و آله) : خانه‌ای که در آن شراب یا دف یا طنبور یا نرد باشد ، ملائکه در آن وارد نمی‌شوند و دعای آنان مستجاب نمی‌شود و برکت از آنها برطرف می‌شود.
ث‌) پیامبر (صلی الله علیه و آله) : خداوند مرا بخاطر راهنمایی و رحمت برای جهانیان فرستاد، و مرا فرمان داد که نی‌ها و تارها و همه‌ی آلات نوازندگی را از بین ببرم ، و بُت‌ها و امور مرسوم در جاهليّت را محو نمایم ، ... (تا آنکه فرمود :) آلات و ابزار نوازندگی، خرید و فروش آن و کسب و تجارت آن و درآمد حاصله از آن، همه حرام است .
ج‌) از امام رضا (علیه السلام) : گوش فرا دادن به تار و گیتار از گناهان کبیره است.
ح‌) امیرمؤمنان امام علی علیه السلام چون شنیدند که شخصی طنبور می‌نوازد، او را از این کار بازداشته و طنبور وی را بشکستند و او را توبه دادند و او توبه نمود ، ... .
خ‌) یکی از یاران امام صادق علیه السلام می‌گوید در محضر آن حضرت بودم ، شخصی به آن حضرت عرضه داشت : همسایه‌ای دارم که کنیزکان آوازه‌خوان دارد و اینها می‌خوانند و می‌نوازند ، من گاهی که به مستراح می‌روم نشستن خود را طول می‌دهم تا به صدای ساز و آوازشان گوش دهم . حضرت فرمود : این کار را انجام مده .
آن شخص گفت : من برای این کار به مستراح نمی‌روم ، بلکه برای کار خود می‌روم ، و گوشم می‌شنود. حضرت فرمود : مگر نشنیده‌ای که خداوند فرماید ﴿إِنَّ السَّمْعَ وَ الْبَصَرَ وَ الْفُؤادَ كُلُّ أُولئِكَ كانَ عَنْهُ مَسْؤُلاً﴾ البته که گوش و چشم و دل، همگی مورد سؤال قرار می‌گیرند.
آن شخص اظهار پشیمانی و ندامت نمود و استغفار کرد. حضرت فرمود : باید غسل توبه نمایی و نماز بخوانی ؛ چرا که به کار بسیار بزرگی اقدام می‌کردی ؛ وای به حالت بود اگر در همان حال مرگ تو فرا می‌رسید و از دنیا می‌رفتی؛ پس خدای را شکر کن و از هر کار قبیحی که او را خوشایند نیست توبه کن و کار زشت و قبیح را برای اهلش واگذار که هر کاری اهلی دارد.
ما حتی یک مورد هم نمی‌یابیم که پیامبر یا یکی از امامان معصوم (علیهم السلام) ، به کسی فرموده باشند برای کسب آرامش روحی ، به سراغ موسیقی برود.
دقّت در جملات و کلمات این روایات که از اهل بیت عصمت و طهارت (علیهم السلام) گزارش شد ، بخوبی موضع دین اسلام و مکتب پاک و پاکیزه‌ی تشيّع را نسبت به این موضوع بیان نموده ، بوضوح بیانگر این است که آلودگی به این امور را برای پیروان خویش نمی‌خواهد و نمی‌پسندد.
بیش از این مقدار توضیح را می‌توانید از مطالعه‌ی کتبی که در موضوعِ «مخالفت اسلام با ساز و آواز و دلیل آن» نوشته شده ، بدست آورید؛ مانند کتاب «تأثیر موسیقی بر روان و اعصاب» و کتاب «موسیقی و اسلام» ، هر دو نوشته‌ی مرحوم حسین عبداللّهی خوروَش.

نتیجه :
موسیقی به معنای صداهای موزونی که بوسیله‌ی آلات لهو (هرگونه آلت لهو مانند تار و مزمار و صنج و طبل و طنبور و سنتور و ویولن و تار و گیتار و ...) نواخته می‌شود، چه شادکننده باشد و چه محزون کننده ، ایجاد هیجان کند یا نکند، ایجاد آرامش کند یا نکند ، حکم نواختن و گوش دادن آن، حرمت است، و با هیچ اسمی از قبیل عرفانی و سنّتی و ... و با هیچ مجوّزی، حکم شرعی آن تغییر نمی‌کند.
بله بعضی از فقهاء به استناد روایات، یکی دو مورد را استثناء کرده با قیود و شرائطی :
مثلاً موسیقی که مطرب نباشد بلکه تهییج کننده‌ی روحیه‌ی جنگاوری باشد، و برای تهییج جنگجویان مسلمان نواخته شود، آنهم در مقابل کفّار، آنهم در جنگ حلال.
یا موسیقی که فقط در مجلس عروسی، در قسمت مجلس زنانه، که هیچ مردی در مجلس آنان نباشد و وارد نشود، با غیر آلت لهو (مثل زدن به ظرف) نواخته شود.
5ـ وقتی یک مسلمان، حکمی از احکام خداوند را فراگرفت، و پس از آن مشاهده نمود که اکثر یا همه‌ی مردم، برخلاف حکم خدا رفتار می‌کنند، آیا مخالفت اکثر یا همه‌ی مردم با حکم خدا ، می‌تواند دلیل بر این شود که او هم با حکم خدا مخالفت کند؟ آیا می‌تواند همرنگ جماعت شده و او هم با توده‌ی مردم همراهی کند؟ مسلّماً پاسخ شما هم مثل ما ، پاسخ منفی است.
6ـ اما تلویزیون از «آلات و ابزار مشترکه» است ؛ یعنی از اشیایی است که انسان، هم می‌تواند از آن در راه حلال استفاده کند و هم می‌تواند در راه حرام بهره ببرد. قابليّت هر دو گونه بهره برداری را دارد.
مثل انگور که هم می‌توان با آن سرکه درست کرد و هم می‌توان شراب ساخت.
اشیایی که اینگونه‌اند ، حکم خرید و فروش و نگهداری و استفاده از آنها چیست؟
پاسخ این است که : خرید و فروش و نگهداری و استفاده از اشیای مشترکه، در جهت بکاربردن در راه حلال، اشکال ندارد، اما باید به دقّت مراقبت کند که از آن استفاده‌ی حرام نشود، نه خودش و نه دیگرانی که وسیله در اختیار آنها قرار می‌گیرد.
بله اگر برای بکارگیری در راه حرام بخرد یا بفروشد، خرید و فروشش حرام و باطل است. و همچنین نگهداری و استفاده در جهت حرام ، حرام است.
موفّق باشید

نوشتن دیدگاه