كربلا ، با نام هاي زيادي ناميده شده كه به بيش از بيست اسم مي رسد :
1-كربلا ، كلمه اي كه اسم هيچ مكاني در شهرت وقداست به پايش نمي رسد و در تفسير اين كلمة كمال آفرين چه حرف ها كه گفته نشده است ؟!:
الف : بعضي معتقدند ريشة كربلا ازكلمة ‹‹ كربله ›› گرفته شده وكربله يعني به سستي گام برداشتن ، يا سست شدن گامها وعربها زماني كه بخواهند از بي حال وبا كسالت راه رفتن كسي حكايت كنند ، مي گويند : جاد يمشي مكربلا ، يعني فلاني آمد درحالي كه به سستي گام برمي داشت ، 1 توگوئي سرزمين كربلا چنان بوده است كه هركسي كه به آنجا مي رسيد احساس خاصي برايش دست مي داد و گام هايش سست مي شد ، چنان كه كميت قلم تا به ساحت مقدس كربلا مي رسد مي لنگد و خود را مي بازد .
دركتب مقاتل نيز داستانهاي زيادي نقل شده كه هريك از پيامبران گذشته كه گذرش به كربلا مي افتاد بي اختيار اندوهناك وغمگين مي شد و به امت خويش خبر مي داد كه در اين سرزمين حادثه اي بس بزرگ وبسيار غمبار رخ خواهد داد .
ب: كربلا از كلمة ‹‹كربال›› گرفته شده وكربال يعني غربال كردن وتميز وپاك كردن ، گفته مي شود : كربلت الحنطه ، يعني گندم را غربال كردم وآن را از خاك وخاشاك پاك گردانيدم .
به كربلا نيز به خاطر اين كربلا گفته اند كه زميني خالي از ريگ وسنگي وبدون درخت يا گياهان هرز و مزاحم ، مثل اينكه كشاورزي آن را پاك كرده وبراي كشت آماده كرده باشد .1
راستي كه اسم با مسمايست ! كربلا يعني غربال تاريخ ، غربالي كه هميشه ودرطول تاريخ شريف را از ضعيف ومردان ميدان را ازرجز خوانان دروغين به خوبي جدا كرده ومي كند .چنان كه بيدل دهلوي مي گويد :
كيست دراين انجمن ، محرم عشق غيور
ماهمه بي غيرتيم ، آينه دركربلاست
ج:كربلا، از دوواژة آشوري ‹‹ كرب ›› و‹‹ ايلا ›› تركيب يافته است ، يعني حرام خدا وخانة خدايگان .2
د: اين كلمه دراصل فارسي بوده وازدوكلمة ‹‹ كا ر›› و‹‹ بالا›› گرفته شده است يعني كارآسماني وارزشمند ، به عبارتي جايگاه نماز ونيايش .3
ه:دراصل ‹‹ كوربابل ›› بوده است ، يعني روستاهاي شهر بابل .1
و:توسط خود حضرت سيد الشهدا وپدرش علي عليه السلام وجدش رسول اكرم (ص)، كربلا به كرب وبلا، يعني درد وبلا وامتحان وابتلاء تفسير شده است 2 ادباء وشعراي شيعه نيز همين تفسير را برگزيده اند ،به عنوان نمونه ، سالارشاعران شيعي سيد اسماعيل حميري از كربلا چنين ياد مي كند :
كربلا يا داركرب وبلا 3
وبزرگ انديشمند شيعي ، مرحوم سيد شريف رضي چنين مي گويد :
كربلا ! لازلت كربلا وبلا
مالقي عندك ال المصطفي
كم علي تربك ، لما صرعوا
من دم سال ومن دمع جري 4
اي كربلاتوهميشه انبوهي از اندوه وبلارابه ياد مي آوري ، به سبب آنچه كه درخاك توبه آل پاك محمد مصطفي (ص) رسيد .
هنگامي كه كشته شدند چه خون ها كه ريخته شد وچه اشكها كه جاري شد .
2- حاير؛ پس از كربلا ، حاير بيش از ديگر نامها ، حائز اهميت بوده است وكربلا دركتابهاي فقهي بيشتر باهمين نام ،عنوان مي شود وفقهاء مسائل خاصي را كه درخصوص حائر واحكام وحدود آن مي باشد ، درذيل همين عنوان بحث وبررسي مي كنند
3-حير، مخفف همان حاير است ، حير اي حائر يعني جائي كه آب درآنجا حيران مي ماند وبه دور خود مي پيچد وگودال قتلگاه امام حسين عليه السلام درهمين مكان مقدس واقع شده است وجسد انورش نيز درآنجا مدفون است .
4-نواويس ، دراصل وپيش ازاسلام نام گورستاني بود كه مسيحيان مردگان خود را درآنجا دفن مي كردند . جالب اين كه پيشواي شهيدان حضرت اباعبدالله امام حسين عليه السلام درضمن يكي از خطبه هاي معروفش اين كلمه را به كار برده است آنگاه كه حضرتش از حريم جدش خارج شده بود ودرظاهر به سوي كوفه ودرواقع روبه سوي ابديت ، مي رفت كه قيامت تاريخ را برپاكند وقيام عشق را قنوت جاودانه بخشد وهنگامي كه ازمدينه حركت كرده بود تاهنگامة حماسه هاي هميشه جاويد وماندگارش را بيافريند ، چنين فرمود :
خط الموت علي ولد ادم مخط القلاده علي جيد الفتاه ، وما أولهني إلي أسلافي اشتياق يعقوب إلي يوسف وخيرلي مصرع أنا لافيه ، كأني بأوصالي تتقطعها عسلان الفلوات ،بين النواويس وكربلاء… 1
مرگ براي فرزندان آدم چه زيبا نوشته شده است ؟! نوشتاري كه درلطافت به نقشي مي ماند كه گردن بند ، درگردن دختركان جوان مي كشد ومن براي سركشيدن جام جان بخش شهادت وبه ديدار صالحان سلف همانقدر مشتاقم كه يعقوب به ديدار پسرش يوسف ، دست تقدير الهي ، براي من قتلگاهي برگزيده است كه من به ديدارش خواهم شتافت ، مي بينم كه به همين زوديها گرگهاي گرسنة‌نواويس وكربلا مرادرمحاصره انداخته بندبند اعضاي بدنم را ازهم جدا مي كنند …
5-طف الفرات ، كنارفرات.
6-طف.
7- شاطي الفرات ، اين هر سه اسم تقريبا به يك معني است وطف به زمينهايي كه مشرف به دريا باشند يا درلب رودخانه قرارداشته باشند ، اطلاق مي شود سرزمين كربلا را به خاطر چند چشمه اي كه درآن بوده وكربلا را دركنار خويش گرفته بودند طف گفته اند . چشمه هاي مانند : قطقطانيه ، رهيمه ، عين الجمل ونهر علقم . 1
8-نينوا ، از اسمهاي معروف وقديمي كربلاست .
9-موضع البلا، يا موضع الابتلاء.
10-محل الوفاء .
11-غاضريه .
12-ماريه .
13-قصربني مقاتل .
14-عقربابل .
15-عمورا .
16-صفورا.
17-نوائح ،يعني نا له ها ونوحه ها .
18-شفاثا ، كه درعرف مردم ‹‹ شثاثه ›› خوانده مي شود .1
19-مدينه الحسين عليه السلام ، شهر حسين عليه السلام .
20-مشهد الحسين عليه السلام .
21-بقعة مباركه 2 وديگر اسمهائي كه كتابها نقل شده اند ، وكربلا رامي شود ‹‹ حيرت آباد حماسها ››، ‹‹ عرش عشق ›› ، ‹‹ قربانگاه عاشقان ››، ‹‹ مسلخ عشق ›› ، شهر شهادت ›› ، ‹‹ مشهد شقايق ها ›› ، ‹‹كعبة آلاله ها ››و… خواند.
كربلا دريك نگاه
باوجود اين كه پيشينة تاريخي كربلا، بسيارقديمي بوده وبه دوران بابليان مي رسد ولي از آنجا كه مدارك تاريخي ، دراين باب ناچيز واندك است ، شناخت دقيقي را نمي توان نسبت به تاريخ كربلا پيش از اسلام بدست داد .
عراق تا سال 12هجر ي قمري درزيرسلطه زمامداران ايران بود، تا اينكه ازهمان سال تا سال 16 هجري بتدريج ، تمام كشور عراق ودرضمن كربلا توسط خيل خروشان سربازان مسلمان گشوده شد وآزاد گشت ، از آن ميان جنگ قادسيه كه درسال 14هجري اتفاق افتاد ، معروف ومشهوراست .1
عراق درطول تاريخ اسلام ، هميشه كشوري شيعه نشين وبستر بسي حوادث تاريخ ساز ومهد حماسه ها ومركز انقلابهائي بس بزرگ وخونين بوده است ، تنها كافي است كه كتاب كربلا را ورق زده وكوفه 2 را كه شهري است از شهرهاي استان كربلا ، درآينة‌تاريخ به تماشا نشست آن وقت است كه خواهيد ديد اين خوننامة خاك سربه افلاك وملكوت مي كشد وروايت از رويش آلاله ها دارد آلاله هائي كه هريك درقيام خونبار خويش ، قيامت تاريخ را ، قنوت نور بسته اند وتاريخ را ازتاريكي وجهان را از جهل وجور وبشريت را از بند بندگي زور وزر وتزوير رها نيده اند .
امروزنيز علي رغم خواست جهان خواران وحزب بعث ،كربلا كانون گرم آزادگان غيورمردان است وچون روزگاران بسيار درخشان خويش مي رود كه حريم حماسه ها را پرحال وبا حركت پاس دارد وچون كوه آتشفشان هرلحظه انتظار انفجارش مي رود وما شيعيان به اين اميد زنده ايم كه شاهد انفجارنوري ديگراز كانون كربلائيان باشيم .3
درحال حاضر ، كربلا با فاصلة 105 كيلومتر، درجنوب غربي بغداد واقع شده ومركز استاني بنام استان كربلا خوانده مي شود وشهرهاي بزرگي را چون نجف اشرف وكوفه وعين التمر و… درخويش جاي داده است .
استان كربلا از شمال وغرب به استان رمادي وازشرق به استان حله وازجنوب به استان ديوانيه متصل مي گردد .
مساحت استان كربلا به 6065 كيلومتر مربع مي رسد ودرشهر كربلا بيش از 83301 نفرزندگي مي كنند .1
كربلا و ابوالبشر
روزي كه گل آدم وحوا بسرشتند *** برنام حسين بن علي گريه نوشتند
فرمود نبي (ع) درصفت گريه كنانش *** البته كه آن طائفه از اهل بهشتند
درحق حضرت آدم حديثي نوشته اند كه چون ا زفردوس برين رانده شد وبه زمين حبوط كرد ، روزي از روزها دراين خراب آباد مي گشت كه گذرش ا زصحراي كربلا افتاد ودراثرلغزش پايش به زمين افتاد وخون از پايش جاري گرديد ، روي به حضرت حق كرده عرض كرد :
خدايا چراچنين شد ، نكند بازقصوري از من سرزده باشد ؟
ندارسيد كه نه گناهي از تو سرنزده است بلكه اينجا كربلا است جائي كه درآنجا پسرتو حسين (ع) را مي كشند وبه اورحم نمي كنند .
آدم گفت : آيا حسين پيامبر است ، ندا رسيد كه نه پيامبر نيست … ولي فرزند پيامبر است ، آدم گفت قاتلش كيست ، حضرت حق جواب داد قاتل اويزيد است كه درآسمانها وزمين مورد لعن ونفرين است ، دراين هنگام بود كه آدم چهار نوبت بريزيد لعنت كرد … 1
___________________________________________________________
1-موسوعه الغتبات المقدسه ، ج 8، قسم كربلا ، ص9.
1-همان ،ص 9.
2- مدينه الحسين ، ص1.
3- همان ، ص 1.
1-نهضه الحسين عليه السلام ، ص66.
2-نهضه الحسين عليه السلام ، ص66.
3-ديوان السيد الحميري ، ص58.
4-ديوان سيد رضي ، ج1، ص44.
1-بلاغه الحسين (ع)خطبة 23، ص144، نقل از لهوف سيد ابن طاووس ره .
1-شهر حسين عليه السلام ، ص12.
1-بعضي ‹‹ شفيه ›› نقل كرده اند . بنگريد : تراث كربلاء ، ص20.
2-تراث كربلا ، ص21،20،19.
1-شهر حسين عليه السلام ، ص7.
2-برخلاف ذهنيت رايجي كه ما ايرانيان از كوفه داريم وبا بعضي شعارها وضرب المثلهائي ا زقبيل ‹‹ الكوف لايوفي ›› و… كه آن راهميشه ابراز مي كنيم ، كوفه پايگاه حكومت عدل مولا علي عليه السلام ونخستين حوزة علمية شيعه ومركز خيلي از قيامهاي بزرگ شيعي بوده است .
3-اشاره به فرمودة معجزة قرن كه فرمود : انقلاب ما انفجار نوربود .
1-دائره المعارف الاسلاميه الشيعيه ، جزء 11، مجلد سوم ، ص354ونيز مجمع البحرين زيركلمة كربلا ، پاورقي .
