بحث از سيره و زندگانى افرادى معصوم همچون اميرمؤمنان‏ علیه السلام  داراى آثار و بركاتى است كه اينك به برخى از آن‏ها اشاره مى‏كنيم.
1 - تفكر كردن‏
خداوند متعال مى‏فرمايد: (فاقْصُصِ الْقَصَصَ لَعَلَّهُمْ يَتَفَكَّرُونَ)؛(39) «اين داستان‏ها را [براى آن‏ها ]بازگو كن، شايد بينديشند [و بيدار شوند].»
2 - عبرت گرفتن‏
خداوند متعال مى‏فرمايد: (لَقَدْ كانَ فِي قَصَصِهِمْ عِبْرَةٌ لِاُّولِى الْأَلْبابِ)؛(40) «در سرگذشت‏آن‏هادرس‏عبرتى براى صاحبان انديشه بود.»
از اميرمؤمنان‏ علیه السلام نقل شده كه فرمود: «من كثر اعتباره قلّ عثاره»؛(41) «كسى كه زياد عبرت بگيرد لغزشش كم است.»
3 - تقويت قلوب‏
يكى ديگر از آثار بررسى سيره بزرگان، تقويت قلوب هنگام شدايد و تنهايى‏هاست. خداوند متعال مى‏فرمايد:
(وَكُلاًّ نَّقُصُّ عَلَيْكَ مِنْ أَنْبَآءِ الرُّسُلِ ما نُثَبِّتُ بِهِ فُؤَادَكَ ...)؛(42) «ما از هر يك از سرگذشت‏هاى انبيا براى تو بازگو كرديم، تا به وسيله آن، قلبت را آرامش بخشيم.»
4 - الگوگرفتن از بزرگان‏
يكى از آثار بحث از سيره بزرگان الگو گرفتن از آنان است. خداوند متعال درباره پيامبر اسلام‏ صلی الله علیه و آله و سلم مى‏فرمايد:
(لَقَدْ كانَ لَكُمْ فِي رَسُولِ اللَّهِ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ لِّمَن كانَ يَرْجُوااللَّهَ وَالْيَوْمَ الْأَخِرَ)؛(43) «مسلّماً براى شما در زندگى رسول خدا سرمشق نيكويى بود، براى آن‏ها كه اميد به رحمت خدا و روز رستاخيز دارند.»
بحث از بزرگان صدر اسلام در حقيقت بحث از الگوهاست و اين‏كه چه كسى را بايد در زندگى خود الگو قرار دهيم، و اگر صحابه را مورد جرح و تعديل قرار مى‏دهيم در حقيقت به جهت يافتن الگوهاى معصوم و صحيح و بى‏اشتباه براى اقتداى به آنان است، و يا در اين حدّ كه كدامين يك از آنان بيشتر مطيع پيامبر صلی الله علیه و آله و سلم بوده و به دستورات او گوش فرا مى‏دادند تا او را الگوى خود قرار دهيم.
خداوند متعال مى‏فرمايد: (أَفَمَن يَهْدِى إِلَى الْحَقِ‏ّ أَحَقُّ أَن يُتَّبَعَ أَمَّن لَّا يَهِدِّى إِلَّا أَن يُهْدَى‏ فَما لَكُمْ كَيْفَ تَحْكُمُونَ)؛(44) «آيا كسى كه هدايت به سوى حق مى‏كند براى پيروى شايسته ‏تر است، يا آن كس كه خود هدايت نمى‏شود مگر هدايتش كنند؟ شما را چه مى‏شود، چگونه داورى مى‏كنيد؟!».
5 - نهى از منكر
بحث ازبزرگان صحابه وجرح وتعديل آن‏ها وبررسى‏وقايع‏تاريخى صدر اسلام در حقيقت مصداق بارز امر به معروف و نهى از منكر است، به اين معنا كه ما اگر از تاريخ صحابه و همراهان پيامبر صلی الله علیه و آله و سلم بحث مى‏كنيم به جهت اين است كه ثابت كنيم كدامين يك از آن‏ها خوب بوده‏اند كه وظيفه همه مردم پيروى از آن‏هاست و كدامين فرد بد بوده كه بايد همه از او دورى كنيم.
6 - زمينه‏ سازى براى وحدت‏
ما معتقديم كه اين گونه بحث‏ها اگر علمى محض و بدون در نظر گرفتن تعصب باشد به طور حتم مى‏تواند در راستاى وحدت و انسجام سياسى و حقيقى باشد؛ زيرا منشأ همه اختلافات مسائلى است تاريخى كه در صدر اسلام اتفاق افتاده است و لذا بر ماست كه آن‏ها را ريشه‏يابى كرده و حق را روشن نماييم تا مسأله وحدت اسلامى را به طور ريشه‏اى حل كنيم.
7 - ريشه‏ يابى مشكلات و چاره‏جويى براى آن‏ها
دكتر عبدالرحمن كيالى يكى از دانشمندان حلب سوريه در تقريظ خود بر كتاب «الغدير» علامه امينى مى‏نويسد:
«... جامعه اسلامى هميشه احتياج شديد و مبرمى به اين گونه بحث‏ها دارد. براى او مهم است كه بداند چگونه حكومت، قبل از اسلام و بعد از آن تحول پيدا كرده است، و عواملى كه در تغيير موضوع خلافت و خلفا و اتفاقات آن زمان تأثير داشته است... چرا بعد از وفات پيامبر اعظم‏ صلی الله علیه و آله و سلم اختلاف شروع شد و در نتيجه بنى‏هاشم از حق خود محروم شدند؟ و نيز براى جامعه مهم است بداند كه عوامل انحطاط و انحلال در مسمانان چه بوده كه به اين وضع موجود گرفتار شده‏اند؟ و راه‏هاى رسيدن به وحدت كلمه آن‏ها و نهضت دينى، سياسى، اقتصادى، ادبى و علمى آنان چيست؟ يا اين‏كه واجب است تا كوشش و كار شود و جستجو و كاوش علمى بدون تعصب گردد تا اين‏كه استنباط و دسترسى به عوامل و انگيزه‏ها حاصل شود ...».(45)
8 - احياى دين با نكوداشت بزرگان‏
گرچه مردم در جلساتى كه به نام حضرت على‏ علیه السلام و ساير امامان برپا مى‏شود به عشق آن حضرات شركت مى‏كنند، ولى در ضمن با گوش فرا دادن به معارف اسلامى و مسايل دينى اعم از اعتقادات و احكام و اخلاقيات، نسبت به اين گونه امور آگاه شده و معرفت پيدا مى‏كنند، همان امورى كه هدف اصلى از زحمات و پذيرفتن مصائب آن بزرگواران بوده است.
9 - ارتباط عاطفى امت با اوليا
يكى از راه‏هاى اساسى و مهم در توجيه مسايل عقيدتى و سياسى و اجتماعى مردم، راه تحريك عاطفه در وجود مردم است، گرچه نبايد از محكم كردن اين مسائل با مبانى عقلى غافل باشم.
تذكر دادن مردم به وقايع صدر اسلام و مظلوميت اهل بيت: خصوصاً اميرمؤمنان‏ علیه السلام مى‏توان تأثير به سزايى در تزريق دين و تعاليم اخلاقى به عموم جامعه باشد.
10 - دفاع از مظلوم‏
يكى از وظايف عموم مسلمين خصوصاً اصحاب قلم و بيان، دفاع از مظلوم است و اين وصيتى است كه اميرمؤمنان‏ علیه السلام بعد از ضربت خوردن بر فرقش به دو فرزندش نموده است، آنجا كه مى‏فرمايد: «كونا للظالم خصماً و للمظلوم ناصراً»؛(46) «دشمن ظالم و پشت و پناه مظلوم باشيد.»
از آنجا كه در طول تاريخ اسلام كسى همچون اميرالمؤمنين على علیه السلام سراغ نداريم كه تا اين حد به او ظلم شده باشد لذا جا دارد كه انواع اين ظلم‏ها را بررسى كرده و در هر مورد به آن‏ها پاسخ دهيم، و اين كار مى‏تواند در رسيدن مردم به حقّ و حقيقت تأثيرگذار باشد.
11 - اهميت دادن به موضوع امامت و ولايت
به هنگام بررسى ماجراى غدير به اصرارها و تأكيدات فراوان پيامبر اكرم صلی الله علیه و آله و سلم درباره اميرمؤمنان‏ علیه السلام در روز غدير برمى خوريم، كه هدفى نداشت جز توجه ويژه امت اسلامى به مسئله امامت و ولايت. از جمله آثار بحث از غدير توجه مردم به پيام اصلى غدير و ولايت ائمه معصومين و پيروى از آنها در جزء جزء برنامه‏ها و لحظه لحظه زندگى است. در اين حالت است كه امت اسلامى از كج روى‏ها وگمراهى‏ها نجات پيدا نموده و راه صحيح و مستقيم رسالت پيامبر را در پرتو امامت ائمه معصومين: مى‏پيمايد.
12- تكامل دين در پيروى از امام معصوم‏
خداوند متعال زمانى دين مردم را كامل دانست كه امامت و ولايت را به آن‏ها ابلاغ نمود. اين به معناى اين است كه اسلام بدون امامت دينى ناقص و ناتمام است، وقتى واقعه غدير را مرور مى‏كنيم و سخنان پيامبر و فرمان او به امامت ائمه را مى‏پذيريم در حقيقت دين خود را كامل و اسلام واقعى را پذيرفته‏ايم.
 -----------------------------------------
39) سوره اعراف، آيه 176.
40) سوره يوسف، آيه 111.
41) شرح غرر الحكم، ج 5، ص 217.
42) سوره هود، آيه 120.
43) سوره احزاب، آيه 21.
44) سوره يونس، آيه 35.
45) الغدير، ج صفر، ص 339و340.
46) تاريخ طبرى، ج 4، ص 113.

نوشتن دیدگاه