يـكـى از انـتـقـادهـاى زياد اهل سنت واعتراضشان بر شيعيان ,سيگار كشيدن در مساجداست كه مى گويند كار زشتى است واز اعمال شياطين مى باشد.
حق اين است كه در مساجد شيعيان , معمولا چنين چيزى ديده مى شود يادم مى آيد اولين بارى كه بـه نـجـف اشرف , مشرف شده بودم ,چنين مساله اى را ديدم وسخت يكه خوردم وهمانگاه با برخى ازعلمابحث كردم كه از جوابشان چندان قانع نشدم .
بـرخى مى گفتند: سيگار كشيدن حرام نيست وحتى مكروه هم نمى باشد زيرا نصى از رسول خدا وائمه اطهار(ع ) بر آن نداريم وقياس نزد ما باطل است .
بـرخـى ديـگـر مـى گـفتند: ما در مساجد سيگار نمى كشيم بلكه تنهادر حسينيه ها وتكايا سيگار مى كشيم وحسينيه غير از مسجداست .
در پاسخ اول مى گويم : البته اين درست نيست كه گفته شود: هرچه نص بر حرمتش نيست , جايز وحـلال است زيرا برخى از نصوص عام است وشامل تمام خبائث محرمه مى گردد مانند سخن حق تعالى كه مى فرمايد ((بـگـو ـ اى پـيـامـبـر ـ پـروردگـارم هـر گـونه اعمال زشت وناروارا چه پيداوچه پنهان , حرام گردانيده است )) ((171)).
يا قول رسول خدا(ص ) ((هر مسكرى حرام است )) ((172)).
يا.
((ضرر وضرار در اسلام نيست )) ((173)).
وامـا بـرخـى از نـصـوص كه مى فرمايد, خاص است , ونظر به يك امر حرام دارد مانند سخن خداى متعال كه مى فرمايد ((نزديك زنا نشويد)) ((174)).
((آدم نكشيد)) ((175)).
((ربا نخوريد)) ((176)).
يا سخن پيامبر(ص ) كه مى فرمايد ((هر كه غش كند از ما نيست )) ((177)).
يا.
((هر كه بر من دروغ گويد بايد جايگاه خودرا در دوزخ بيابد)) ((178)).
بـنابر اين با توجه به اينكه سيگار در زمان پيامبر وائمه اطهار(ع )نبوده است هيچ دستور روشنى از خـدا ورسـولش وامامان در اين باره نخواهى يافت , مانند بسيارى از محرماتى كه هم اكنون هست ومشمول نصوص عام مى شوند مثل : كارت بخت آزمايى وبازيهايى كه با پول ـوبدون زحمت ـ انجام مى پذيرد ومسائل ديگر.
اما بهرحال سيگار مشمول اين سخن خداونداست كه مى فرمايد ((اسـراف نـكـن چـرا كـه اسـراف كـنـنـدگـان بـرادران شياطين اند وشيطان به پروردگارش كافراست )) ((179)).
ورسول خدا(ص ) فرمود ((اسراف به اين است كه يك درهم را در چيزى كه فايده اى براى تو ندارد, مصرف نمايى )).
چـه اسـرافـى بـالاتر از اين كه انسان اموالش را صرف چيزهاى زيان بارى كند كه صحتش را تهديد وزندگيش را به خطر اندازد؟!.
حتى قاعده ((لا ضرر ولا ضرار)) نيز شامل سيگار كشيدن مى شودوچه ضررى بالاتر از آنچه دانش روز آن را بـه اثـبـات رسـانـده كـه تـمام سيگاركشان , در معرض خطر سرطان وآسم وتنگى نفس هـسـتـنـدوهـمـانا ماده ((نكوتين )) كه در سيگار وجود دارد, جز مواد مخدراست كه سيگاركش نمى تواند از آن رهايى يابد جز با درمان مستمر.
وهمانا علماى جامعه شناسى در كشورهاى متمدن , به خطرسيگار كشيدن پى بردند, ولذا آن را در مجامع عمومى ومراكز دولتى وحتى در هواپيماها, قطارها واتومبيل ها منع كردند.
واخـيـرا كـشـور انـگـلستان وكشور فرانسه آن را در ((مترو)) نيز منع كردند زيرا طب نوين , ثابت كرده است كه سيگارى نه تنها خودش را به خطر مى اندازد كه همراهانش را نيز بيمار مى سازد ولذا مسئولين , آن رادر اماكن عمومى بكلى منع كردند وسيگارى را مجبور كردند كه براى دود كشيدن , از مـردم دورى جـويـد واين نه تنها به خاطر احترام ديگران است , بلكه براى حفظ سلامتيشان نيز واجب است .
واينكه حضرت رسول (ص ) مى فرمايد ((لا ضرر ولا ضرار)).
نـه تـنها همنشينان سيگارى را در بر مى گيرد, بلكه براى خود فردسيگارى نيز, سيگار كشيدن را تحريم مى نمايد, زيرا سخن رسول اللّه برانسان مسلمان حرام مى كند كه به خويشتن ضرر برساند, چنانكه ضرربه ديگران نيز تحريم مى كند.
مگر نمى بينى كه اسلام , خودكشى را تحريم مى كند وآن را ازگناهان بزرگ مى شمرد پس مسلمان حـتـى در بـدن خود نيز آزاد نيست ,چرا كه بدنش , ملك خداست نه ملك خودش پس نبايد كارى كند جزآنچه خداى سبحان را خشنود مى سازد.
اگـر امـروز مـى شـنويم دولتهاى پيشرفته , مشروب را براى رانندگان در حين رانندگى ممنوع مى كنند زيرا عامل تصادفهاى كشنده وخطرناك مى شوند چنانكه سيگار كشيدن را نيز در مجالس وامـاكـن عمومى منع مى كنند, زيرا سيگارى ها به ديگران آزار مى رسانند, اينان فقط به قاعده ((لا ضـرار)) عـمل مى كنند ولى قاعده ((لا ضرر))را كنارمى گذارند, به اين اعتبار كه انسان در بدن خـويـش آزاداسـت وهـر كـارى رانـسـبـت به خودش مى تواند انجام دهد به شرط آنكه به ديگران اذيت نرساند اما اسلام هرگز به آزادى مطلق انسان اعتراف نمى كندونمى گذارد انسان خودش را به خطر بياندازد, خداوند مى فرمايد ((با دست خود, خويشتن را به هلاكت نياندازيد)) ((180)).
ورسول خدا(ص ) مى فرمايد ((لا ضرر ولا ضرار)).
((نه زيان به خود ونه زيان به ديگران )).
بـهـرحـال اگـر هـم بـپـذيـريم كه مسلمانان حق دارند سيگار بكشندزيرا نصى در آن باره نازل نـشـده اسـت , قـطـعـا نبايد اجازه دهيم در مسجدوجايگاه هاى مخصوص عبادت ونماز ودر ميان اجتماع مسلمانان ,سيگار بكشند بلكه بايد احترام ديگران را نگه دارند.
وامـا در مـورد پاسخ دومشان كه مى گويند: سيگار كشيدن درمساجد ممنوع ولى در حسينيه ها اشكال ندارد.
براى آنان كه نمى دانند مى گويم : حسينيه ها جايگاه هايى است كه شيعيان آنهارا بنا كرده اند وبه نام حـضـرت امـام حـسـين (ع ) وقف نموده اند در آن اماكن , مناسبت هاى مواليد ووفيات ائمه اطهار وعزاى عاشورا وجشن عيد غدير برگزار مى شود وخلاصه اينكه جشن هاومجالس عزا وسوگوارى ومـجـالـس خوشحالى وعيد در آن مراكزبرقراراست اين حسينيه ها پر از فرش هاى سنگين قيمت وباارزش است وبيشتر آنها داراى محراب نماز نيز مى باشد (هر چندمسجد نيست ).
پـس اگـر شيعه اى بگويد: سيگار كشيدن در حسينيه جايزاست چون مسجد نيست , اولا ـ اعتراف كرده است به اينكه در مسجد روانيست .
ثـانـيـا ـ حسينيه ها چه در حال برقرارى مجالس عزا وچه مجالس شادى باشند, مجالسى است كه پـراسـت از نـام خـدا وصلوات بر محمدوآل محمد پس آيا سزاواراست , جايى كه نام خدا ورسولش وائمـه اطـهـار در آن بـرده مـى شـود وفرشتگان با بالهاى خود آن را زير نظر دارندوبراى مؤمنان , اسـتـغـفـار مـى كنند, با بوهاى بد وپليد سيگار كه براى بشرزيانباراست چه رسد به ملائكه , آلوده گردد؟!.
مـن شـخـصـا تعجب مى كنم كه برخى از مراجع شيعه , بازى باشطرنج را حرام دانسته ولى سيگار كـشـيـدن را جـايـز مى دانند, وچقدرفرق است ميان اين دو ومن بر اين وضعيت سخت متاثر بودم وبـسـيـارمـى شـد كـه اين مطلب را با برخى از علما در ميان مى گذاشتم ولى جرات كافى نزد او نمى يافتم كه آن را تحريم ومنع كنند (نه در ميان شيعيان ونه اهل سنت ).
يـادم مـى آيـد كـه مرحوم شهيد صدر هرگز سيگار نمى كشيد ووقتى درباره سيگار كشيدن از او پـرسيدم , فرمود: ((من خودم سيگارنمى كشم وهر مسلمانى را نصيحت مى كنم كه سيگار نكشد)) اما به صراحت آن را تحريم نمى كرد.
گـفـته مى شود يكى از مراجع آن را براى شروع كنندگان آن (سيگار) تحريم كرده وبراى كسانى كـه اكنون سيگار مى كشند مكروه دانسته است البته برخى نيز آن را تحريم مى كنند ولى تصريح به آن نمى نمايند, از ترس اينكه مردم اورا به قياس متهم سازند.
مـى گـويـم : بـر مراجع است كه در آن به صراحت راى بدهند وازسرزنش هيچ سرزنش كننده اى وحـشت نكنند وبر آنان است كه آن راتحريم كنند ولو از راه اجتهاد باشد زيرا هم در آن ضرر وزيان به خوداست وهم به ديگران , گذشته از اينكه يكى از موارد قطعى اسراف است ((181)).
وبـه فـرض ايـنـكـه نـص روشـنـى دربـاره دود كـشـيـدن نرسيده باشدوسخن خداوند (لاتبذر تـبذيرا) ((182))
نيز شاملش نشود, اما مجال براى علماومراجع بازاست كه در آن اجتهاد كنند وبه خـاطـر ضـررهـاى زيـادى كـه دارد ومـوجـب هـلاكـت انسان مى گردد, آن را تحريم نمايند اما درست نيست كه به خاطر برخى مشكلات , ونپذيرفتن مردم , علما از آن ساكت شوند يا ممكن است از عـكـس الـعـمل سيگارى ها وحشت داشته باشندوحتى كراهتش را هم اعلام نكنند يكى از آنان مى خواست مرا قانع كندكه سيگار داراى فوايد بسيارى است واين به خدا كار خطرناكى است وابعاد وحـشـتناكى در بر دارد, گواينكه همان شخص برخى از جوانان راتشويق به ادامه سيگار كشيدن مى كرد.
وايـن در حـالـى اسـت كه بنيادهاى خيرى ومؤسسات اجتماعى درجهان الحادى , مبالغ زيادى را مـصـرف مـى كـنـنـد تـا عـلـيـه سـيگاروسيگارى ها تبليغ نمايند وتبليغات به نفع سيگاررا منع كرده وكارخانه هاى توليد سيگاررا موظف مى نمايند كه حتما واژه ((خودكشى )) بر سيگارهاى خود بنويسند تا مردم را از آن متنفر سازندامامتاسفانه در جوامع مذهبى واسلامى , اقبال شديد بر سيگار ديده مى شود وحتى زنها نيز از حمل جعبه هاى سيگار در محافل ومجالس مذهبى ابا ندارند.
قـطـعـا اگر كودكى ديدگانش را بر پدر ومادرش بگشايد كه سيگارمى كشند, تقليد آنها مى كند پـيـش از آن كـه تقليد مرجع دينى كند, واگر برعلاقه به سيگار, رشد كرد وبا سيگار تخدير شد, خـيـلـى مـشـكـل اسـت درسـالـخـوردگـى , اورا بـاز داشت بويژه كه پدرش را حتى در مساجد ومراكزعبادت , با سيگار ديده است .
مـسـلـمـانان نمى دانند كه به خاطر سيگار, چه زيان مالى واقتصادى بزرگى را متحمل مى شوند, وگر نه قطعا متاثر مى شدند.
بـا يـك جمع وتفريق ساده , پرده از اين خطر بزرگ بر داشته مى شود امروز در جهان , يك ميليارد مـسـلـمـان وجـود دارد, واگر هرخانواده متشكل از پنج نفر فقط يك نفرشان را سيگارى بدانيم , دويـسـت مـيـليون سيگارى خواهيم داشت اگر فرض كنيم روزى يك دلار صرف سيگار مى شود (وايـن پـايـيـن ترين قيمت براى يك پاكت سيگارمعمولى است ) كه در اين حالت آنان كه دو يا سه پاكت در روزمى كشندرا شامل نمى شود وآنان كه سيگارهاى گران قيمت را نوش جان مى كنند در بر نمى گيرد, نتيجه چنين خواهد بود 200 ميليون سيگار* يك دلار روزانه دويست ميليون دلار واگراين مبلغ روزانه را ضرب در يكسال (365 روز) كنيم , چيزى در حدود73000 ميليارد دلار در سال مى شود! يعنى در كمترين حساب , ساليانه مسلمانان 73000 ميليارد دلار صرف سيگار مى كنند كه با آن بيماريهاى مهلك بخرند.
اگـر بـه آن اضـافه كنى , مبالغ هنگفتى كه مسلمانان صرف درمان دراثر سيگار مى كنند از قبيل بـيـمـارى سـرطـان , تنگى نفس , آسم , برونشيت ,خرابى دندان ولثه وبيماريهاى ديگر, بى گمان مـبـالـغـى خـيـالـى بدست مى آيد كه عقل نمى تواند آن را باور كند واگر مسلمانان فقط ده سال اين اموال را ذخيره كنند, بهشتى بر روى زمين خواهند داشت ويك مسلمان فقير ديده نخواهد شد وديـگر هيچ نيازى ندارند كه دستشان رادر برابر كفار دراز كنند وقطعا فقر وگرسنگى وبيماريها وعـقـب افـتـادگى را از ميان بر مى دارند, وتكنولوژى نوين براى پيشرفت خودمى خرند ودر تمام زمينه ها, بر ديگران پيشى مى گيرند.
خلاصه بر مسلمانان است كه بر خود حرام كنند چيزى را كه زيان دارد ونفع ندارد, هر چند نصى در آن نـداشـتـه بـاشـنـد, زيـرا دينشان به آنهادستور مى دهد واز هر چه پليدى است برحذر مى دارد خداوندمى فرمايد ((وپاكى هارا بر آنها حلال كرده وپليدى هارا بر آنها حرام مى گرداند)) ((183)).
واگـر رسول خدا(ص ) اصحاب خودرا نهى فرمود كه در روزجمعه سير نخورند تا نمازگزاران از بـوى بـدش اذيت نشوند, با اينكه سير داراى فوايد بهداشتى بى شمارى است , گواينكه بويش قابل قياس با بوى بد سيگار نيست , چرا كه از دهان سيرخوار بخارى بيرون نمى آيد كه فضارا آلوده سازد ـ چنانچه در سيگار كشيدن ديده مى شود ـبا اين حال پيامبر(ص ) از روى قاعده ((لا ضرار)) آن را نـهـى مى كند, پس آيا در اين نهى پيامبر عبرتى براى خردمندان وجود دارد يا نه ؟ از آن كه بگذريم كسى كه سير بخورد قطعا از آن بهره مى برد ولى در روز جمعه خوردنش كراهت دارد زيرا ديگران از بـويش اذيت مى شوند تازه كسى كه از بوى سير, اذيت مى بيند, فقط از بدى بويش است وگر نه هـيـچ مـرض ودردى , همراهش نيست چنانچه در مورد سيگار, ديگران رابيمار ساخته وآزار جدى براى آنان دربر دارد.
واگـر مجتهدان , بازى با ورق وبازى با شطرنج را تحريم مى كنندهر چند برد وباختى در آن نباشد وغـنـا ومـوسـيـقـى وديـگـر كـارهاى لهوى را حرام مى كنند كه نص صريحى در آنها شايد وجود نـداشته باشد ((184))
, چرا امرى را حرام نمى كنند كه براى مسلمانان هم زيان داردوهم بيمارشان مـى سـازد! واگـر شيعيان اصرار ورزند بر حلال بودن سيگار, پس به ديگران كه سيگار نمى كشند احـتـرام بـگـذارنـد بـويـژه امـاكـن عـبـارت ونـمـازرا احـتـرام وتـقـدير كنند چنانكه اهل سنت چنين مى كنندخودت مى توانى آزمايش كنى : اگر وارد يكى از مساجد اهل سنت شوى ودر دستت سيگار باشد, فورا تورا منع مى كنند وتورا از آن باز مى دارند وشايد برخى تورا اذيت نيز نمايند!!.
بـجـان خويش قسم مى خورم كه سيگار كشيدن بسيار بداست وحتما خدا ورسولش از آن متنفرند چـرا كـه عـقل وفطرت ومنطق از آن متنفراست وشايد همين هم باعث شد كه برخى از اهل سنت پـس ازديدار با مراكز تشيع , از آن بى زار شوند چرا كه از تشيع ـ متاسفانه ـچيزى جز آن مظاهر بد نفهميدند وندانستند از اين روى پيوسته مى گويم : چه زيبا ودلپسنداست سخن امام صادق (ع ) كه به شيعيانش مى فرمايد ((بـا اعـمـال خـود مـردم را بـه سـوى مـا روانـه كـنـيـد نه بااقوالتان براى ما مايه زينت باشيد نه نفرت )) ((185)).
چه بسا كارهايى كه نظاره كننده را مورد تنفر وانزجار قرار دهدوپس از آن هيچ سخنى را نپذيرد هر چند حق باشد, بهرحال در اين زمينه , هر سخنى به شيعيان گفته مى شود, در مورد اهل سنت نيز صدق مى كند.
در خـاتـمه مى گويم : بايد اصلاح كرد وهمانا بازگشت به حق ,فضيلت است وكسى توهم نكند كه اگـر قـرن هـا بر كار غلطى گذشت ,نمى توان آن را اصلاح كرد البته تلاش لازم است وانگيزه بايد باشد تااينكه به يارى خداوند از اين بيمارى مهلك رهايى يابيم هر چند دردراز مدت .
------------------------------------------
171- سوره اعراف : 33.
172- صحيح بخارى ج5 : ص 205.
173- سنن ابن ماجه ج2 : ص 748 ح2341 .
174- سوره اسرا: 32.
175- سوره اسرا : 33.
176- سوره آل عمران : 30.
177- صحيح مسلم ج1 : ص 99 ح164 .
178- صحيح بخارى ج1 : ص 38.
179- سوره اسرا: 26.
180- سوره بقره : 195.
181- نـكـوهـش كردن سيگار, بسيار خوب وپسنديده است ولى تكليف براى مراجع درست كردن , نـوعـى افـراطاست كه خود دكتر از آن پرهيزدارند بهرحال علماتكليف خودرا مى دانند ولى تذكر دكـتـر تـيـجـانى هم , به جااست البته اگر علماآن را صريحا تحريم نمى كنند, خوب است كه تنفر خـويـش را از آن جـدا ابـرازنـمـايـنـد, زيـرا ضرر وزيانش بر احدى پوشيده نيست مطلب ديگرى كـه مـى خـواهـم يادآور شوم اين است كه ظاهرا تمام اطبا وپزشكان ضررش را براى همگان به طور قـطـع نـمـى دانند وگرنه اگر چيزى براى انسان قطعا مضر باشد,طبق فتواى بسيارى از علما, حرام است . بهرحال در اين مساله بايد دقت بيشترى كرد ونظر مراجع بالاتر از اظهارنظرهاى ديگران است , هر چـند ممكن است علما, نظر كلى را اعلام كنند ودرجزئيات وتطبيق اصل بر موضوع سكوت نمايند (مترجم ).
182- الاسرا : 26.
183- سوره اعراف : 157.
184- الـبـتـه آن چـه را مـجتهدان حرام مى دانند دليل دارد وروايات در مورد غنا ولهووآلات لهو فراوان است . (بنياد معارف اسلامى ).
185- بحار الانوار ج85 : ص 136 ح15 .
