ذوالجناح يعني صاحب دو بال و پر، در فرهنگ عزاداري سرور شهيدان، نام اسب امام حسين (ع) است که حضرت در روز عاشورا بر آن سوار بود. ذوالجناح در تعزيه و دسته هاي سوک امام سوم از اهميت و احترام خاصي برخوردار است. ذوالجناح را در ضمن به عنوان عقل فعال به حساب آورده و آن را به براق تشبيه مي کنند. حاجي ميرزا حسن صفي عليشاه در «زبدة الاسرار» گويد:

بار ديگر ذوالجناح تيز پي           راه ميدان بلا را کرد طي

قصد ما در اين بيان از ذوالجناح          عقل باشد گر تو داني اصطلاح

گرچه عقل از عشق دور است آشکار         عشق، بر عقلست در معني، سوار 

عمان ساماني در «گنجة الاسرار» که رمز شهادت سرور آزادگان را بر پايه عرفان بيان مي کند، گويد:

پا نهاد از روي همت در رکاب           کرد با اسب از سر شفقت، خطاب

کاي سبک پر، ذوالجناح تيزتک             گرد نعلت سرمه چشم ملک

اي سماوي جلوه قدسي خرام          اي ز مبدا تا معادت نيم نگاه

اي به رفتار از تفکر، تيزتر            وز براق عقل، چابک خيزتر

روي به کوي دوست، منهاج منست           ديده واکن، وقت معراج منست

بد به شب معراج آن گيتي فروز       اي عجب، معراج من باشد به روز

تو براق آسمان پيماي من      روز عاشورا شب اسراي من

بس حقوقا کز مَنت بر ذمت است       اي سمت نازم زمان همت است