پيامبر پس از سه روز اقامت در مكّه به مدينه بازگشت. پس از اين‏سال كفار قريش، برخى از مفاد صلح‏نامه را زير پا نهادند. يكى از آن‏موارد، حمله آنان به قبيله "خزاعه" بود. اين قبيله با پيامبر هم‏پيمان بودولى طبق مفاد صلح‏نامه قريش نمى‏بايست با هم‏پيمانان پيامبر وارد جنگ‏شوند، و بر ضد ايشان به دشمنانشان كمك و يارى دهند. با حمله قريش‏به قبيله "خزاعه" بر پيامبر روا بود كه با قريشيان به جنگ به پردازد.آن‏حضرت نيز يارانش را گردآورده به همراه عده‏اى از قبايل مسلمانان كه‏ در اطراف مدينه سكونت داشتند به سمت مكّه در حركت شد. او پيش ازحركت به سوى مكّه، افرادى را به عنوان ديده‏بان و نگهبان بر مسير راه‏گماشت تا مواظب باشند "جاسوسان" خبر خروج وى را به مكّيان نبرندوكار به‏ جنگ نيانجامد زيرا آن‏حضرت قصد درگيرى وخون‏ريزى نداشت.

چون پيامبر با سپاهش به "حى ظهران"، در نزديكى مكّه، رسيد به‏ افرادش فرمود تا آتش فراوانى بيفروزند آنان نيز چنين كردند. اين امرهراسى بزرگ در دل كفار انداخت. ابوسفيان كه راه مكّه را زير نظرگرفته بود، با ديدن آن همه آتش وحشت‏زده به نزد عبّاس، عموى پيامبر،رفت. عبّاس او را به نزد پيامبر برد. ميان آنها گفتگوهايى رد و بدل شدوسرانجام ابوسفيان اسلام آورد. با مسلمان شدن ابوسفيان و برخى ازجنگ‏آوران قريش و رؤساى آنها، مكّه توان خود را براى مقابله از دست‏داد. بدين‏ترتيب، ديگر نيروى بازدارنده‏اى وجود نداشت تا از ورودپيامبر به مكّه جلوگيرى كند.

پيامبر در اين حمله نظامى، تاكتيكى بى‏ مانند انتخاب كرد و همين‏ تاكتيك عاملى بود تا از افزايش شمار كشته‏ ها جلوگيرى نمايد. تاكتيك‏ پيامبر آن بود كه پيش از ورود به شهر مكّه اعلام كرد هركس سلاح خود رابر زمين بگذارد يا به خانه ابوسفيان پناهنده شود، و يا به خانه خودش‏برود، يا در كنار كعبه جاى گيرد، و يا در زير پرچم ابو رويحه درآيد،در امان است. آنگاه به سپاهيانش فرمود تا شهر را محاصره كنند و از هرطرف وارد شهر شوند و جز با كسانى كه با آنها به مقابله مى‏پردازند،جنگ و ستيز نكنند.

سپس پيامبر، بدون آنكه با حركت مخالفى رودررو شود، به مكّه قدم ‏نهاد. تنها برخوردى كه روى داد، برخوردى بود كه ميان خالد بن وليد كه‏ از پايين مكّه وارد آن شهر شده بود، با عده‏اى از كفار به وقوع پيوست.خالد در اين درگيرى دوازده نفر از كافران را به هلاكت رساند و يك تن ازمسلمانان نيز در اين جنگ شهيد شد. سپس پيامبر، ضمن خطبه‏اى كه درخانه كعبه ايراد كرد، فرمان عفو عمومى نسبت به كليه مشركان را صادرفرمود.

بافتح مكّه، مسلمانان پايه‏ هاى‏ حاكميت مطلق خودرا بر جزيرةالعرب،كه مردم آن مكّه را پايگاه دين و دنياى خود به حساب مى ‏آوردند،استحكام بخشيدند.