پيامبر اسلام(ص) پس از مراجعت از جنگ خيبر گروهى از مسلمانان را به فرماندهى اسامة‏بن زيد به سوى قبيله‏اى از يهود فرستاد تا آنها را به سوى اسلام و يا دادن جزيه دعوت كنند و اگر نپذيرفتند با آنان بجنگند. آنان در بين راه با مردى به نام مرداس روبرو شدند كه مسلمان شده بود ولى ايمان خود را از قوم خود پنهان مى‏كرد. او گوسفندان بسيارى داشت گوسفندانش را در شكاف كوهى جاى داد و پيش مسلمانان آمد و به آنها سلام كرد و با گفتن لااله ‏الا الله محمد رسول الله مسلمان بودن خود را به آنان اظهار نمود ولى اسامة‏بن‏ زيد خيال كرد كه او دروغ مى‏گويد و براى حفظ مال خود اظهار اسلام مى‏كند، لذا مسلمان بودن او را نپذيرفت و او را كشت و گوسفندانش را به غنيمت گرفت. چون اين خبر به پيامبر رسيد ناراحت شد و اسامه را بازخواست كرد. و اين آيه نازل شد:

يآ أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوآا اِذا ضَرَبْتُمْ فى سَبيلِ اللّهِ فَتَبَيَّنُوا وَ لا تَقُولُوا لِمَنْ أَلْقىآ اِلَيْكُمُ السَّلامَ لَسْتَ مُؤْمِناً تَبْتَغُونَ عَرَضَ الْحَياةِ الدُّنْيا فَعِنْدَ اللّهِ‏مَغانِمُ كَثيرَةٌ كَذلِكَ كُنْتُمْ مِنْ قَبْلُ فَمَنَّ اللّهُ عَلَيْكُمْ فَتَبَيَّنُوا اِنَّ اللّهَ كانَ بِما تَعْمَلُونَ خَبيراً (نساء/94)

«اى كسانى كه ايمان آورده‏ايد، وقتى در راه خدا سفر مى‏كنيد، اوضاع را بررسى كنيد و به كسى كه به شما سلام داد نگوييد كه مؤمن نيستى تا بدين وسيله بهره زندگى دنيا را بجوييد چون نزد خدا غنيمت هاى بسيارى وجود دارد. شما از پيش چنين بوديد و خدا بر شما منت نهاد، پس بررسى كنيد همانا خدا به آنچه مى‏كنيد آگاه است.»

در اين آيه به مسلمانان دستور مى‏دهد كه در اين گونه مواقع بيشتر دقت كنند و با تحقيق و جستجوى بيشتر، حقيقت را به دست آورند و بدون تحقيق خون انسانى را نريزند. مى‏فرمايد: اى مؤمنان وقتى در راه خدا سفر مى‏كنيد بيشتر تحقيق كنيد و به كسى كه به شما سلام مى‏دهد نگوييد مسلمان نيستى. بعد اضافه مى‏كند كه شما با اين كار خود در پى كالاى دنيا و مال و ثروت هستيد در حالى كه ثروتها نزد خداست. از اين جمله بر مى‏آيد آنچه اسامه را وسوسه كرد كه آن مسلمان را بكشد، اموال و گوسفندان او بود. او خواست با كشتن آن شخص به غنايمى دست يابد و اين هدف پستى بود كه قرآن از آن انتقاد مى‏كند و مى‏فرمايد شما از پيش هم اين چنين بوديد تا اينكه خدا به وسيله اسلام بر شما منت گذاشت. در دوران جاهليت رسم اعراب بر اين بود كه به خاطر به دست آوردن غنيمتها مى‏جنگيدند ولى در اسلام جنگ هدف والايى دارد و آن حاكميت دين خداست.
پس از اين مطالب، آنچه را كه در آغاز سخن آمده بود يك بار ديگر و براى تأكيد بيشتر تكرار مى‏كند و مى‏فرمايد: پس تحقيق كنيد و خدا به آنچه انجام مى‏دهيد آگاه ‏است.

نوشتن دیدگاه