اميرمؤمنان على (عليه السلام) از ديدگاه استاد شهيد مرتضى مطهرى (رحمه الله )

(زمان خواندن: 5 - 10 دقیقه)

على (عليه السلام ) پاسدار قانون و اصول انسانى
آن چه على (عليه السلام ) را از سياستمداران ديگر جهان - البته به استثناى امثال پيغمبر اكرم - متمايز مى كند اين است كه او از اصل غدر و خيانت در روش پيروى نمى كند ولو به قيمت اين كه آن چه دارد و حتى خلافت از دستش برود. چرا؟ چون مى گويد اساسا من پاسدار اين اصولم ، فلسفه خلافت من پاسدارى اين اصول انسانى است ، پاسدارى صداقت است ، پاسدارى امانت است پاسدارى وفاست ، پاسدارى درستى است ، و من خليفه ام براى اينها. آن وقت چه طور ممكن است كه من اين ها را فداى خلافت كنم ؟! خلافت من براى اين هاست چه طور مى شود من اينها را فداى خلافت كنم ؟! نه تنها خودش چنين است ، در فرمانى كه به مالك اشتر نوشته است نيز به اين فلسفه تصريح مى كند. و مى گويد: مالك ! با هر كسى پيمان بستى ولو با كافر حربى ، مبادا پيمان خود را نقض بكنى . مادامى كه آنها سر پيمان خودشان هستند تو نيز باش . البته وقتى آنها نقض كردند ديگر پيمانى وجود ندارد. قرآن هم مى گويد: (( فما استقاموا بكم فاستقيموا لهم (1) )) در مورد مشركين و بت پرست هاست كه با پيغمبر پيمان بسته بودند: مادامى كه آنها به عهد خودشان وفادار هستند شما هم وفادار باشيد و آن را نشكنيد؛ اما اگر آنها شكستند، شما نيز بشكنيد.
مى فرمايد: مالك ! هرگز عهد و پيمانى را كه مى بندى ، با هر كه ببندى ، با دشمن خونى خودت ، با كفار، با مشركين ، با دشمنان اسلام ، آن را نقض ‍ نكن . بعد تصريح مى كند و مى فرمايد: براى اين كه اصلا زندگى بشر بر اساس اين هاست . اگر اين ها شكسته بشود و محترم شناخته نشود ديگر چيزى باقى نمى ماند (2) .


مخالفت مصانعه
به على (عليه السلام ) پيشنهاد كوتاه آمدن در عزل معاويه مى شد، اين كار در تعبيرات على (عليه السلام ) و يارانش نوعى مصانعه تعبير مى شد.
على (عليه السلام ) حتى از اين كه به خاطر مصلحت ، از آن نوع مصلحت هايى كه سياستمداران خود را با آنها تطبيق مى دهند، يك ساعت اجاره دهد معاويه سر كار خود بماند امتناع كرد و آن را مصانعه مى دانست . اصحاب و دوستان احيانا مى آمدند و در حضورش او را ستايش مى كردند، او را محتشم مى شمردند، با القاب و عناوين ياد مى كردند، از اين كه اگر نقصى در كارها به نظرشان برسد و ابراز كنند خوددارى مى كردند على (عليه السلام ) به شدت آنها را از اين روش نهى مى كرد و اين عمل آنها را نوعى مصانعه مى خواند و مى گفت :
لا تخالطونى بالمصانعه و لا تكلمونى بما تكلم به الجبابره .
با من به سبك مصانعه معاشرت نكنيد، با من به طرزى كه با جباران و ستمگران سخن گفته مى شود، يعنى چاپلوسانه و تملق آميز و مداحانه و در لفافه القاب مطنطن و عناوين مجلل ، سخن نگوييد.
صريح مى گفت : من دوست دارم مردم آن گاه كه با من رو به رو شدند به جاى تعارفات و مداحى ها، نقص ها و عيب هايى كه به نظرشان مى رسد با كمال صراحت رو در روى من بگويند (3)


حساسيت در اجراى قانون الهى
على (عليه السلام ) چه قدر حساسيت نشان مى دهد كه قانون خدا تعطيل بردار نيست . ولو در مورد فرزند خودم . مى شنود كه عبدالله بن عباس پسر عموى عزيز و مورد احترامش (كه واقعا هم از جهاتى مرد بزرگى بوده ؛ ولى خوب معصوم نبوده ، اشتباهى كرد) مرتكب خطايى شده . به على (عليه السلام ) خبر دادند كه ابن عباس پسر عموى بزرگ تو، دانشمند و عالم تو، سياستمدار و مورد اعتماد تو از بيت المال تصرفى كرده است ، از آن تصرفاتى كه امروز اصلا كسى آنها را به حساب نمى آورد.
على (عليه السلام ) نامه اى نوشته كه اين نامه در نهج البلاغه هست :
(( پسر عباس ! من از تو ديگر انتظار نداشتم ، به خدا قسم اگر چنين و چنان بشود و اگر چنين بكنى ، با آن شمشيرى كه به هر كس زدم يكسره به جهنم رفت و حساب و كتابى ندارم ، تو را آدم خواهم كرد )) .
بعد مى گويد: (( پسر عباس ! به خداى عالم قسم ، اگر حسن و حسين هم چنين كارى بكنند با همين شمشير مى زنمشان . ))
و مى زد. اين مقدار حساسيت در مقابل اجراى قانون الهى ! (4)


رمز محبوبيت بى نظير على (عليه السلام )
از جمله چيزهايى كه در زندگى اميرالمؤ منين (عليه السلام ) كاملا نمايان است آن هماهنگى و هم عنانى قول و عمل است . اميرالمؤ منين (عليه السلام ) قبل از آن كه سخنور خوبى باشد و مثلا خوب در اطراف زهد و تقوا سخنورى كند، خودش در منتها درجه زهد و تقوا و تنزه بود، و هم چنين پيش از آن كه در اطراف حالات قلب و معانى لطيف عرفانى حرف بزند، خودش عملا سالك و عارف و صاحبدل و روشن ضمير بود.
على (عليه السلام ) در اطراف مصالح عاليه اسلامى ، هم حرف زد و هم نشان داد كه در منتهاى جوانمردى از حقوق شخصى خود به خاطر حفظ مصالح عاليه اسلامى چشم پوشيد و مصلحت اسلام را بر مصلحت شخص ‍ خودش مقدم داشت . هماهنگى و هم عنانى قول و عمل ، گفتار و كردار، بزرگ ترين فضيلت انسانى است و اين است رمز محبوبيت بى نظير على (عليه السلام ) (5) .


فرماندار حكومت على (عليه السلام )
وقتى خبردار مى شود كه عامل او فرماندارى كه از ناحيه او منصوب است ، در يك مهمانى شركت كرده است ، نامه عتاب آميزى به او مى نويسد كه در نهج البلاغه هست . حال چه مهمانى اى بوده است ؟ آيا آن فرماندار در مهمانى اى شركت كرده بود كه در سفره آن مشروب بوده است ؟ نه . در آن جا قمار بوده ؟ نه . در آن جا مثلا زن هايى را آورده ، و رقاصنده بودند؟ نه . در آن جا كه حرام ديگرى انجام داده بودند؟ نه . پس چرا آن مهمانى مورد ملامت قرار مى گيرد و نامه تند نوشته مى شود؟ مى گويد: و ما ظننت انك تجيب الى طعام قوم عائلهم مجفو و غنيهم مدعو (6) گناه فرماندارش اين بوده كه بر سر سفره اى شركت كرده است كه صرفا اشرافى بوده ، يعنى طبقه اغنيا در آن جا شركت داشته و فقرا محروم بوده اند (7) .
على (عليه السلام ) مى گويد: من باور نمى كردم كه فرماندار من ، نماينده من پاى در مجلسى بگذارد كه صرفا از اشراف تشكيل شده است (8) .


كليد شخصيت على (عليه السلام )
روان شناس ها خصوصا كسانى كه بيوگرافى مى نويسند، كوشش مى كنند براى روحيه ها يك كليد شخصيت پيدا كنند. مى گويند شخصيت هر كس ‍ يك كليد معين دارد، اگر آن را پيدا بكنيد سراسر زندگى او را مى توانيد توجيه بكنيد. البته به دست آوردن كليد شخصيت افراد خيلى مشكل است ، خصوصا شخصيت هاى خيلى بزرگ .
عباس محمود عقاد دانشمند مصرى ، كتابى نوشته به نام عبقريه الامام و در اين كتاب اظهار نظر مى كند كه : من كليد شخصيت على (عليه السلام ) را در فروسيت او پيدا كردم ، على ، مردى است كه در سراسر زندگى اش ؛ چه ميدان جنگ ؛ چه در محيط خانواده ، چه در محراب عبادت ، چه در مسند حكومت و در هر جايى ، روح مردانگى وجود دارد. فروسيت ، يعنى مردانگى ، ما فوق شجاعت است . او مى گويد كليد شخصيت على (عليه السلام )، مردانگى است .
ملاى رومى حدود هفتصد سال قبل از او به اين نكته پى برده است كه در على (عليه السلام ) چيزى بالاتر از شجاعت وجود دارد... البته ادعاى اين كه كسى بگويد من كليد شخصيت كسى مانند على (عليه السلام ) را به دست آورده ام ، انصافا ادعاى گزافى است (9) )) .


آزاى در انتقاد سازنده
على (عليه السلام ) مى گويد: (( با من كه حاكم هستم اين گونه نباشيد، آزاد مرد باشيد. )) (( لا تكلمونى بما تكلم به الجبابره ؛ مبادا آن اصطلاحاتى را كه در مقابل جباران به كار مى بريد كه خودتان را كوچك مى كنيد، ذليل مى كنيد، خاك پا مى كنيد و او را بالا مى بريد، به عرش مى رسانيد، براى من به كار ببريد. ))
(( و لا تتحفضو منى بما يتحفظ به عند اهل البادره ؛ و اگر ديديد احيانا من عصبانى و ناراحت شدم ، حرف تندى زدم ، خودتان را نبازيد، مردانه انتقاد خودتان را به من بگوييد، از من حريم نگيريد. ))
(( و لا تخالطونى بالمصانعه )) با بارى به هر جهت ، هر چه شما بفرماييد صحيح است ، هر كارى كه شما مى كنيد درست است (اين را مى گويند مصانعه و سازش ) با من رفتار نكنيد، هرگز با من به شكل سازشكارها معاشرت نكنيد.
و لا تظنوا بى استثقالا فى حق قيل لى و لا التماس اعظام لنفسى
گمان نكنيد كه اگر حقى را در مقابل من بگوييد، يعنى اگر عليه من كلمه اى بگوييد كه حق است بر من سنگين خواهد آمد، به حق از من انتقاد كنيد، ابدا بر من سنگين و دشوار نخواهد بود، با كمال خوشرويى از شما مى پذيرم . ))
(( و لا التماس اعظام لنفسى )) . براى كسانى كه من حاكم و خليفه تان هستم و شما رعيت من هستيد، خيال نكنيد كه من از شما اين خواهش را دارم كه از من تمجيد و تعظيم كنيد، از من تملق بگوييد، مرا ستايش كنيد، ابدا.
بعد يك قاعده كلى را ذكر مى كند: فانه من استثقل الحق ان يقال له او العدل ان يعرض عليه كان العمل بهما اثقل عليه
يعنى آن آدمى كه وقتى حق رابه او مى گويى دشوارش مى آيد و ناراحت مى شود كه چرا حق را گفتى ، عمل كردن حق براى او سخت تر است (10) .


رمز قداست امت
على (عليه السلام ) مى گويد: فانى سمعت رسول الله صلى الله عليه و آله يقول فى غير موطن : لن تقدس امه لا يؤ خذ للضعيف فيها حقه من القوى غير متتعتع . (11)
على (عليه السلام ) مى گويد از پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله مكرر شنيدم كه مى فرمود: هيچ امتى به مقام قداست و طهارت و مبرا و خالى بودن از عيب نمى رسد، مگر قبلا به اين مرحله رسيده باشد كه ضعيف در مقابل قوى بايستد و حق خود را مطالبه كند، بدون اين كه لكنت زبان پيدا كند (12) .


انسان كامل
انسان كامل يعنى انسانى كه حوادث روى او اثر نمى گذارد... على (عليه السلام ) آن كسى است كه مراحل و مراتب اجتماعى را از پايين ترين شغل از جنبه اقتصادى مثل عملگى تا عالى ترين مناصب اجتماعى كه زمامدارى و خلافت است طى كرده است (13) .
 
استاد شهيد مرتضى مطهرى (رحمه الله )

______________________________________________

1- توبه ، آيه 7.
2- على (عليه السلام ) از زبان استاد شهيد مطهرى (رحمه الله )، ص 97. نقل سيره نبوى ، ص 93 و 94.
3- على (عليه السلام ) از زبان استاد شهيد مطهرى (رحمه الله )، ص 98، نقل از نهضت هاى اسلامى در صد ساله اخير، ص 100.
4- على (عليه السلام ) از زبان استاد شهيد مطهرى (رحمه الله )، ص 176، نقل از پيرامون جمهورى اسلامى ، ص ‍ 83.
5- على (عليه السلام ) از زبان استاد شهيد مطهرى (رحمه الله )، ص 29 و 30، نقل از حكمت ها و اندرزها، ص ‍ 150.
6- نهج البلاغه (فيض الاسلام ) نامه 45، ص 966.
7- على (عليه السلام ) در نامه اى توبيخ ‌آميز خطاب به شريح مى نويسد: (( به من خبر داده اند كه خانه اى به هشتاد دينار خريده و سندى براى آن نوشته اى . و گواهانى آن را امضا كرده اند. (دانشنامه امام على (عليه السلام )، ج 5، ص 435، نقل از نهج البلاغه ، نامه 3).
8- على (عليه السلام ) از زبان شهيد مطهرى (رحمه الله )، ص 35، نقل از گفتارهاى معنوى ، ص 228 - 300.
9- حماسه حسينى ، ج 1، ص 147 - 148.
10- على (عليه السلام ) از زبان استاد شهيد مطهرى (رحمه الله )، نقل از گفتارهاى معنوى ، ص 26.
11- نهج البلاغه ، نامه 53.
12- على (عليه السلام ) از زبان شهيد مطهرى (رحمه الله )، ص 39، نقل از انسان كامل ، ص 52 - 54.
13- على (عليه السلام ) از زبان شهيد مطهرى (رحمه الله )، ص 33، نقل از انسان كامل ، ص 143 و 144.

نوشتن دیدگاه

تصویر امنیتی
تصویر امنیتی جدید

مؤسسه جهانی سبطین علیهما السلام

loading...
اخبار مؤسسه
فروشگاه
درباره مؤسسه
کلام جاودان - اهل بیت علیهم السلام
آرشیو صوت - ادعیه و زیارات عقائد - تشیع

@sibtayn_fa





مطالب ارسالی به واتس اپ
loading...
آخرین
مولودی
ادعیه ماه رمضان
سخنرانی
تصویر

روزشمارتاریخ اسلام

1 رمضان

مرگ مروان بن حکم در اول رمضان سال ۶۵ هـ .ق. مروان در ۸۱ سالگی در شام به...


ادامه ...

4 رمضان

مرگ زیاد بن ابیه عامل معاویه در بصره در چهارم رمضان سال ۵۳ هـ .ق. زیاد در کوفه...


ادامه ...

6 رمضان

تحمیل ولایت عهدی به حضرت امام رضا علیه السلام توسط مأمون عباسی بعد از آنکه مأمون عباسی با...


ادامه ...

10 رمضان

١ ـ وفات حضرت خدیجه کبری (سلام الله علیها) همسر گرامی پیامبر(صلی الله علیه و آله و...


ادامه ...

12 رمضان

برقراری عقد اخوت بین مسلمانان توسط رسول گرامی اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم) هنگامی که...


ادامه ...

13 رمضان

مرگ حجاج بن یوسف ثقفی،‌ حاکم خونخوار بنی امیه در سیزدهم رمضان سال ۹۵ هـ .ق حاکم خونخوار...


ادامه ...

14 رمضان

شهادت مختار بن ابی عبیده ثقفی در چهاردهم رمضان سال ۶۷ هـ .ق مختار بن ابی عبیده ثقفی...


ادامه ...

15 رمضان

١ ـ ولادت با سعادت سبط اکبر، حضرت امام مجتبی(علیه السلام)٢ ـ حرکت حضرت مسلم بن عقیل...


ادامه ...

16 رمضان

ورود محمد بن ابی بکر به مصر در شانزدهم رمضان سال ۳۷ هـ .ق محمد بن ابی بکر...


ادامه ...

17 رمضان

١ ـ معراج پیامبر گرامی اسلام حضرت محمد بن عبدالله (صلی الله علیه و آله و سلم)٢...


ادامه ...

19 رمضان

ضربت خوردن امیرمؤمنان حضرت امام علی (علیه السلام) در محراب مسجد کوفه در نوزدهم ماه مبارک رمضان سال...


ادامه ...

20 رمضان

فتح مکه توسط سپاهیان اسلام در روز بیستم رمضان سال هشتم هـ .ق سپاهیان اسلام به فرماندهی رسول...


ادامه ...

21 رمضان

١ ـ شهادت مظلومانه امیرمؤمنان حضرت علی علیه السلام٢ ـ بیعت مردم با امام حسن مجتبی علیه...


ادامه ...

23 رمضان

نزول قرآن کریم در شب بیست و سوم رمضان کتاب آسمانی مسلمانان، قرآن مجید نازل گردید. برخی چنین...


ادامه ...

29 رمضان

وقوع غزوه حنین در بیست و نهم رمضان سال هشتم هـ .ق غزوه حنین به فرماندهی رسول گرامی...


ادامه ...

30 رمضان

درگذشت ناصر بالله عباسی در سی ام رمضان سال ۶۲۲ هـ .ق احمد بن مستضیء ناصر بالله درگذشت....


ادامه ...
0123456789101112131415

انتشارات مؤسسه جهانی سبطين عليهما السلام
  1. دستاوردهای مؤسسه
  2. سخنرانی
  3. مداحی
  4. کلیپ های تولیدی مؤسسه

سلام ، برای ارسال سؤال خود و یا صحبت با کارشناس سایت بر روی نام کارشناس کلیک و یا برای ارسال ایمیل به نشانی زیر کلیک کنید[email protected]

تماس با ما
Close and go back to page