بسم الله الرحمن الرحیم
الحمد لله رب العالمین و الصلاة و السلام علی خیر خلقه و اشرف بریته محمد و آله الطاهرین و لعنة الله علی اعدائهم اجمعین من الاولین و الاخرین

علم کلام هو العلم بالقواعد الدینیه یا بالعقائد الدینیه عن ادلتها التفصیلیه
علم کلام علمی است متعلق به اصول دین علم اصول دین را می گویند علم الکلام و اصول دین هم شکی نیست که مقدم اند بر فروع دین و امامت از اصول است نه از فروع وظیفه فرد فرد مکلفین این است که در اصول دین نظر کنند و از روی دلیل و برهان معتقدات خودشان را تصحیح کنند بزرگان ما ادعای اجماع کرده اند بر اینکه در اصول دین تقلید نیست لذا بایستی ادله تفصیلیه هر یک از عقائدمان را بدانیم و هر یک از مکلفین به قدر استعداشان و وسعشان باید در این جهت کار کنند در فروع دین است که انسان یا مقلد است و یا اگر بتواند احتیاط کند ولی در اصول دین تقلید نیست لذا در مباحث امامت که از جمله اصول دین است ما باید نظر کنیم در ادله امامت و از روی تحقیق معتقد باشیم بطوری بایستی در امر امامت بالخصوص کار کنیم  که اگر شبهه ای اشکالی واقع شد پاسخ گو باشیم و تحت تاثیر شبهات قرار نگیریم و این یک تکلیف شرعی است و ما مسئولیت داریم در این جهت قبل از مسئولیت در فروع دین
به این مناسبت لازم دانستم که بحثی عمومی در خصوص مباحث امامت داشته باشیم چرا بحث در توحید نکنیم در مبداء و معاد چرا بحث نکنیم در امامت بحث کنیم بحث ما در امامت و انتخاب این فصل یا این باب از مباحث علم کلام به این جهت است که اولا وقتی امام را از روی تحقیق شناختیم و حجیت قول او برای ما تمام شد قهرا از طریق امام خدا را می شناسیم از طریق امام به نبوت می رسیم از طریق امام معتقد به معاد می شویم او واسطه ما خواهد بود الی الله و الی الرسول واسطه ما خواهد بود الی مبداء و معاد که راجع به این مطالب توضیحاتی خواهم داد و روآیاتی را در شان امام و امامت خواهم خواند
مطلب دوم این است که انچه که الان بین مسلمین مطرح است و در داخل اسلام مبحث امامت است که محور گفتگوها است الان و درتمام بلاد اسلامی هر گاه بحثی مطرح می شود اون بحث لا محاله به امام و امامت مطرح می شود مناظراتی که الان وجود دارد برمحور امامت است شبهاتی که دیگران مطرح می کنند بر مذهب شیعه و تشیع بر اساس امامت است ضرورت اقتضا می کند که ما بیشتر در این باب کار کنیم به این دو جهتی که عرض کردم
بهترین متنی که در اصول دین نوشته شده است و قوی ترین متنی که از نظر بزرگان مورد تایید قرار گرفته است کتاب تجرید است تجرید الاعتقاد این کتاب را مرحوم خواجه نصیر الدین طوسی در زمانی که لشگر هلاکو خان وارد عراق شد و در آن شرائطی که حکومت بنی العباس سقوط کرد این کتاب در ان شرائط تالیف شده است مرحوم خواجه نصیر الدین طوسی از نظر ما بسیار بزرگ است و هکذا از نظر بزرگان علمای عامه در کتب تاریخی و رجالیشان از مرحوم خواجه تجلیل می کنند و لکن چون در ان شرائط این کتاب نوشته شد و کتاب تجرید کتاب درسی محافل علمی و حوزه های علمی قرار گرفت بجوری که در حوزه های علمیه عامه مبانی شیعی به توسط این کتاب مطرح شد و از جهت دیگری مرحوم خواجه بنحوی توانست با هلاکو خان ارتباطی برقرار کند و از ان طریق توانست که بلاد شیعی عراق را از گزند ان حوادث حفظ کند این دو جهت باعث این شد که بعضی از متعصبین نسبت به مرحوم خواجه نسبت به خواجه عبارات تندی بنویسند حتی بعضی او را متهم کردند به کبائر گناهان لازم دانستم پیش ازورود در بحث مقداری راجع به مرحوم خواجه و مقام ایشان و راجع به کتاب تجرید و نقش این کتاب در محافل علمی ان روز مطالبی را عرض کنم ابن تیمیه در منهاج السنه به مناسبتی که اسم مرحوم خواجه ذکر شده است نسبت به ایشان عبارات تندی را نوشته است که بنده در اینجا ان عبارات رانقل کرده ام ابن تیمیه همه عباراتش را بازنمی خوانم ان مقداری را که لازم دارم الان می خوانم او در ج 3ازکتاب منهاج السنه از ص 445تا ص451 راجع مرحوم خواجه مطلب دارد میگوید :
وَمِنَ الْمَشْهُورِ عَنْهُ وَعَنْ أَتْبَاعِهِ الِاسْتِهْتَارُ. بِوَاجِبَاتِ الْإِسْلَامِ وَمُحَرَّمَاتِهِ، مشهور از خواجه نصیر الدین طوسی و اتباع او استهتار به واجبات اسلام است استهتار یعنی لا بالی گر ی است به واجبات اسلام و محرمات دین لَا يُحَافِظُونَ عَلَى الْفَرَائِضِ كَالصَّلَوَاتِ  خواجه اصلا نماز نمی خوانده است .، وَلَا يَنْزِعُونَ  . عَنْ مَحَارِمِ اللَّهِ مِنَ الْفَوَاحِشِ وَالْخَمْرِ  . وَغَيْرِ ذَلِكَ مِنَ الْمُنْكَرَاتِ، مرحوم خواجه و اصحاب ایشان اهل منکرات بودند از شرب خمر و فواحش  حَتَّى أَنَّهُمْ فِي شَهْرِ رَمَضَانَ يُذْكَرُ عَنْهُمْ مِنْ إِضَاعَةِ الصَّلَوَاتِ، وَارْتِكَابِ الْفَوَاحِشِ، وَشُرْبِ الْخُمُورِ. مَا يَعْرِفُهُ أَهْلُ الْخِبْرَةِ بِهِمْ حتی درماه مبارک رمضان مرحوم خواجه ترک نماز می کرده است ارتکاب فواحش داشته است شرب خمر داشته است و امثال ذلک در ماه مبارک رمضان که معلوما فسقه و فجره در ماه مبارک رمضان تا حدی ترک میکنند گناهان را
وَبِالْجُمْلَةِ  . فَأَمْرُ هَذَا الطُّوسِيِّ وَأَتْبَاعِهِ عِنْدَ الْمُسْلِمِينَ أَشْهَرُ وَأَعْرَفُ مِنْ أَنْ يُعَرَّفَ وَيُوصَفَ.  این چیزهایی را که درباره خواجه نصیری الدین طوسی گفتم همه مسلمین می دانند و نیازی نیست به توضیح دادن و شرح کردن همه می دانند وَمَعَ هَذَا فَقَدَ قِيلَ: إِنَّهُ كَانَ فِي آخِرِ عُمْرِهِ يُحَافِظُ عَلَى الصَّلَوَاتِ الْخَمْسِ  .نقل شد که در اواخر عمرش دیگر نمازمی خوانده است خیلی خوب این قسمتی از عبارت ابن تیمیه است درباره خواجه اولا مقام خواجه را باید حفظ کرد ثانیا ظلمی که به ایشان شده باید دفاع کرد ازایشان ثالثا ما می خواهیم کتاب ایشان را بخوانیم در مطالب ایشان تحقیق کنیم و تامل کنیم لا محاله باید ببینیم که اون چیزهایی را که ابن تیمیه به ایشان نسبت داده آیا بزرگان علمای عامه از معاصری خواجه و متاخرین از ایشان آیا کسی این عبارات را یا کمترین این عبارات را در باره مرحوم خواجه کسی گفته یا نگفته است تا ما ضمن ابن تیمیه را از همین روز اول تا حدی بشناسیم چون در خلال مباحثمان متعرض حرفهای او خواهیم شد پس این ادم را از حیث تقوی و حیث ورع و دیانت تا حدی بشناسیم و از روز اول بشناسیم که تا چه اندازه اقوال این شخص اعتبار دارد  این است که لازم دانستم تعرض این جهت بشوم
ما در کارهای تحقیقیمان و در تحقیقاتمان روشمان این بوده است که در هر واقعه ای اول مراجعه می کنیم به معاصرین اون واقعه و هکذا کسانی که از نظر زمانی هر چه نزدیکتر باشند به اون واقعه مراجعه کنیم و چون در اینجا کلامی که گفته شده است در رابطه با بزرگی از بزرگان امامیه گفته شده است و او متهم شده است به کبائر ذنوب پس بهتر این است که مراجعه کنیم به علمای عامه و مورخینی که واقعه سقوط حکومت بنی العباس را ذکر کرده اند ببینیم آیا در رابطه با مرحوم خواجه که او نقشی داشته در این حادث و اینکه متهم بوده است به کبائر ذنوب تا چه اندازه صحت دارد بعد عبارات بزرگان عامه را در تجلیل از مرحوم خواجه خواهم خواند معتبرترین مورخ بغداد و وحوادث بغداد شخصی است بنام ابن الفوطی کمال الدین ابوالفضائل عبدالرزاق بن الاحمد الشیبانی الفوطی البغدادی  این شخص را می گویند مورخ بغداد کتابی دارد بنام الحوادث الجامعه که این کتاب همه اش چاپ نشده باشد مقداری چاپ شده است شما می دانید که سقوط حکومت بنی العباس که معروف است به خلافت بنی العباس در سال 656واقع شده است ابن الفوطی متولد سال 642است یعنی در فتح بغداد 14ساله بوده است نوشته اند که این شخص خودش هم همراه بزرگترهایش در اسارت واقع شده است چون جیش هلاکو خیلی ها را به اسارت گرفته است چون حوادث بغداد و سقوط حکومت بنی العباس شرحی دارد از نظر تاریخی ابن الفوطی را که نگاه می کنیم کتابش را الحوادث الجامعه هیچ اسمی ازمرحوم خواجه که ایشان نقشی داشته باشند در فتح بغداد و سقوط حکومت بنی العباس هیچ ذکر نمی کند و خود ابن الفوطی نوشته که نزد خواجه درس خوانده است و از شاگردان وی بوده است و تالیف این کتاب الحوادث الجامعه در سال 657واقع شده است یعنی یک سال بعد از فتح بغداد تالیف شده این کتاب بنده مجلداتی از این کتاب را دیده ام
مورخ بعدی کسی است که معروف است به ابن الطقطقی او متولد سال 660 است یعنی 4سال بعد از فتح بغداد متولد شده است و در سال 709وفاتش هست او کتابی دارد که موجبود است این کتاب بنام الفخري في الآداب السلطانية والدول الإسلامية حوادث بغداد را نقل می کند در این کتاب و هرگز در این کتاب ذکری از این که خواجه دخالتی داشتند در امدن هلاکو به عراق و سقوط حکومت بنی العباس به دست هلاکو اصلا وجود ندارد و این از بزرگان و علمای بزرگ عامه است
بعد از این شخص مراجعه کردیم به کتاب تاریخ ابی الفداء که متولد سال 672یعنی بعد از فتح بغداد به چند سال و متوفای سال 732این قریب العهد است به واقعه بغداد این مورخ بزرگ کتابش از کتابهای معتبر تاریخی است و در دو جلد کتابش چاپ شده است می گوید در سال 656فی اول هذه السنه قصد هلاکو ملک بغداد و ملکها فی العشرین من المحرم و قتل الخلیفة المصتعمصم بالله شرح می دهد و در این شرحی که در این کتاب وجود دارد ذکری از خواجه نصیر الدین طوسی وجود ندارد اصلا و شرحش هم مفصل است نگاه کنید به کتاب المختصر فی احوال البشر در ج 3ص 193انجا شرح می دهد واقعه امدن هلاکو خوان را و تاحدی بسط می دهد داستان را اما ذکر از مرحوم خاجه اصلا وجود ندارد تا نوبت می رسد به شمس الدین ذهبی او در حوادث سال 656باز مقداری از قضیه امدن هلاکو خان را به بغداد ذکر میکند و هیچ نامی از مرحوم خواجه بعنوان اینکه دخلی داشته در این قضآیا وجود ندارد نگاه کنید به کتاب العبر فی خبر من غبر در ج3ص277 این کتاب تاریخی است که بر حسب سنین حوادث را ذکر کرده است بعد ما مراجعه کردیم به شخصی که در سال 686متولد شده است از مورخین بزرگ است یعنی 30 سال بعد از واقعه بغداد این شخص متولد شده است و کتابش وفات الوفیات از منابع  معتبر تاریخی و رجالی است ابن شاکر  کتبی در انجا احوالات خلیفه عباسی را ذکر می کند و هکذا مرحوم خواجه را ذکر میکند و هرگز دخلی و نقشی برای خواجه در حوادث بغداد اصلا نیاورده است خلیفه را این چنین وصف می کند می گوید کان متینا متسمکا بمذهب اهل السنة والجماعة والده و جده و لم یکن علی ما کانوا علیه من التقیذ و الهمه بل کان قلیلا المعرفه و التدبیر و التیقظ نازل الهمه محبا للمال مهملا للامور یتکل فیها علی غیره نقاظ ضعف خلیفه عباسی مستعصم  را ذکر می کند که این نکات ضعف این ادم چقدر مدخلیت داشته در سقوط حکومت اسلامی ان روز کتاب وفات الوفیات ج2ص230 بعد مراجعه کردیم به کتاب الوافی بالوفیات کتابی است بیش از 30 جلد کتاب بزرگی است در تاریخ و احوال علمای تالیف صفدی این شخص متولد 696یعنی چهل سال بعد از واقعه بغداد  الوافی بالوفیات ج17ص343که مراجعه کنید می بینید که حوادث بغداد را ذکر می کند و هیچ چیزی از خواجه نصیر الدین طوسی در این حوادث نیاورده است
بعد مراجعه کردیم به ابن خلدون او درسال 732به دنیا امده است تاریخ ابن خلدون تاریخ معروف و مشهوری است حوادث بغداد را که ذکر می کند در انجا باز هیچ ذکری از مرحوم خواجه که نقشی داشته باشد در سقوط حکومت بنی العباس وجود ندارد و این کتاب ها منابع معتبر عامه هست در تاریخ اگر مرحوم خواجه نصیر الدین نقشی داشت در حوادث بغداد و سقوط حکومت بنی العباس این ها می اوردند خیلی تند رفته ابن تیمیه در باره مرحوم خواجه  و تصور من این است که اکثر این برخورد شدید ابن تیمیه با مرحوم خواجه معلول تالیف کتاب تجرید است و این که مرحوم خواجه به توسط این کتاب ادله امامیه را در خصوص امامت در محافل علمی اهل سنت ان روز ایشان مطرح کرده اند و این فتح بزرگی است برای ما و نمونه ای است  از زحماتی که بزرگان ما در گذشته در راه این مذهب متحمل شده اند البته مرحوم خواجه کتابهایی دیگری هم دارند کتابی اصلا در خصوص امامت تالیف کرده اند غیر از تجرید که یک دور اصول دین است و ما بحول اله در مباحثمان از کتابهای دیگر خواجه استفاده خواهیم کرد چون بحث ما فقط در حد تجرید نخواهد بحول قوه الهی بحثی خواهد بود که جمیع جهات هر مسئله ای را باید رسیدگی کنیم هر گاه مطلبی را از عامه نقل کنیم و نیاز داشته باشیم به انظارآنها بطور مستقیم از کتب خودآنها نقل خواهیم کرد و مورد نقد و بررسی قرار خواهیم داد تا اینجا معلوم شد که مطالبی که ابن تیمیه در باره خواجه گفته این مطالب هیچ اساسی ندارد و صحتی ندارد که او می گوید این تکه را هم بخوانم می گوید: كَانَ هَذَا مُنَجِّمًا مُشِيرًا لِمَلِكِ التُّرْكِ الْمُشْرِكِينَ هُولَاكُو . أَشَارَ عَلَيْهِ خواجه بودند که به هلاکو دستور دادند بِقَتْلِ الْخَلِيفَةِ،وَقَتْلِ. أَهْلِ الْعِلْمِ وَالدِّينِ،او بود که دستور داد به هلاکو خان که به قتل برساند خلیفه را و اهل علم و دین را متدینین را خواجه باعث شد که اینها به قتل برسند این چند کلمه است و لکن تهمت بسیار بزرگی است که ما ناچار هستیم از مرحوم خواجه دفاع کنیم و در ضمن معلوم شود حد و حدود دیانت و تقوای ابن تیمیه در گفتارش این تا حدی که لازم بود
اما کتاب تجرید و تجلیلی که بزرگان علما کرده اند از علمای عامه از مرحوم خواجه و عباراتشان را که در کتب ما یافتیم و در یک جا در سابق جمع کردیم که محل حاجت ما بوده ان عبارات را ان شاء فردا می خوانم و مطلبی را راجع به کتاب تجرید عرض می کنم بعد وارد بحث امامت می شویم ابتدادء مقداری از روآیات را راجع امام و امامت خواهم خواند و بعد مسئله اولی را از کتاب تجرید مطرح خواهم کرد 

نوشتن دیدگاه